Czy i gdzie mamy w Polsce ślady przedostatniego interglacjału (lubawskiego, lubelskiego)?

• Autorzy: Lindner L.

Warianty tytułu

EN

Is the penultimate (Lubavian, Lublinian) interglacial present in Poland and where are its traces?

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

Based on documented examples, distinguishing the penultimate interglacial located at 7 OIS (251.000–195.000 years BP) has been proved correct in the Pleistocene of Europe. In Poland this interglacial is documented by lacustrine deposits of the Lubavian Interglacial (the sites: Grabówka, Losy), a mid-loess soil complex of the Tomaszów type (the sites: Odonów, Tomaszów, Nieledew, Branice, Łopatki) of the Lublinian Interglacial and marine deposits of the so-called Sztum Sea (the site Nowiny). Out of Poland it is characterized by marine deposits of the Grřdeland Interglacial, as well as by lacustrine deposits of the Le Buchet, Uecker, Snaigupélé, Shklov, Cherepet Interglacial, and the Korshev, Kaydaki mid-loess soil complex. It is also possible that part of the sites in the Polish Lowlands that previously have been, solely on the basis of palynologic experts, attributed to the last interglacial (Eemian), in fact represent the penultimate interglacial (Lubavian, Lublinian), separating the Krznanian Glaciation (8 OIS) from the Odranian Glaciation (6 OIS).

Słowa kluczowe

PL

Polska; pleistocen; osady jeziorne; osady morskie; kompleks glebowy śródlessowy

EN

Poland; Pleistocene; penultimate interglacial (7 OIS)

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Przegląd Geologiczny
• Rocznik: 2008
• Tom: Vol. 56, nr 5
• Strony: 398--398
• Opis fizyczny: –403, bibliogr. 63 poz., rys.

Twórcy

autor

Lindner L.

• Wydział Geologii, Uniwersytet Warszawski, ul. Żwirki i Wigury 93, 02-089 Warszawa,

Bibliografia

• BACHMUTOW W. 2007 - Magnitostratigrafija plejstocena: sowremennoje sostojanije, problemy i perspektiwy issledowanii. [W:] Boguckij A. i in. (red.) Problemi srednioplejstocenowo interglacjału. Mat. XIV ukrainsko-polskowo seminaru, £uck, 12-16 weresnja 2007 r. Widawn. Centr LNU im. Iwana Franka, Lwiw: 96-108.
• BEAULIEU J.L. de, ANDRIEU-PONEL V., REILLE M., GRÜGER E., TZEDAKIS C., SVOBODOVA H. 2001 - An attempt at correlation between the Velay pollen sequence and the Middle Pleistocene stratigraphy from central Europe. Quatern. Sci. Rev., 20: 1593-1602.
• BER A., LINDNER L. & MARKS L. 2007 - Propozycja podziału stratygraficznego czwartorzędu Polski. Prz. Geol., 55 (2): 115-118.
• BOGUCKIJ A., WOJTANOWICZ J., WOŁOSZYN P., DMITRUK R., ŁANCZONT M. & MADEYSKA T. 2007 - Stratigraficzna pozicija korsziwskowo wikopnowo gruntowowo kompleksu w lesowo-gruntowij serii Wołynskoj Wisoczini. [W:] Boguckij A. i in. (red.) Problemi srednioplejstocenowo interglacjału. Mat. XIV ukrainsko-polskowo seminaru, Łuck, 12-16 weresnja 2007 r. Widawn. Centr LNU im. Iwana Franka, Lwiw: 11-25.
• BRUJ M. & ROMAN M. 2007 - Zasięg pojezierza z interglacjału eemskiego w Polsce a pozycja stratygraficzna lądolodów zlodowaceń środkowopolskich. Biul. Państw. Inst. Geol., 425: 27-34.
• BURACZYŃSKI J. 1986 - Zasięg lądolodu Odry (Saalian) we wschodniej Polsce. Prz. Geol., 34: 684-689.
• DENTON G.H. & HUGHES T.J. 1983 - Milankovitch theory of Ice Ages hypothesis of ice sheet linkage between insolation and global climate. Quatern. Res., 20(2): 125-144.
• DOLECKI L. & MROCZEK P. 2007 - Pozycja stratygraficzna ocieplenia lubelskiego i jego ranga w schematach europejskich. [W:] Boguckij A. i in. (red.) Problemi srednioplejstocenowo interglacjału. Mat. XIV ukrainsko-polskowo seminaru, Łuck, 12-16 weresnja 2007 r. Widawn. Centr LNU im. Iwana Franka, Lwiw: 26-32.
• ERD K. 1987 - Die Uecker-Warmzeit von Röpersdorf bei Prenzlau als neuer Interglazialtyp im Saale-Komplex der DDR. Z. Geol. Wiss., 15 (3): 297-313.
• FEDOROWICZ S., ŁANCZONT M. & BOGUCKYJ A. 2007 - Wiek TL ocieplenia korszewskiego (lubelskiego) i czas jego trwania na podstawie profili Halicz i Welykyi Hlyboczok. [W:] Boguckij A. i in. (red.) Problemi srednioplejstocenowo interglacjału. Mat. XIV ukrainsko-polskowo seminaru, Łuck, 12-16 weresnja 2007 r. Widawn. Centr LNU im. Iwana Franka, Lwiw: 78-84.
• GAŁĄZKA D., HERCMAN H., MARKS L., MIROSŁAW-GRABOWSKA J., PRZASNYSKA J. & STACHOWICZ-RYBKA R. 2006 - Sytuacja geologiczna stanowiska osadów interglacjalnych w Losach. [W:] Morawski W. (red.) Plejstocen południowej Warmii i zachodnich Mazur na tle struktur podłoża: XIII Konferencja Stratygrafia Plejstocenu Polski, Maróz, 4-8.09.2006: materiały konferencyjne. Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa: 20-22.
• GERASIMIENKO N. & MATWIISZINA Ż. 2007 - Problemi zawadiwskowo "wielikowo interglacjału". [W:] Boguckij A. i in. (red.) Problemi srednioplejstocenowo interglacjału. Mat. XIV ukrainsko-polskowo seminaru, £uck, 12-16 weresnja 2007 r. Widawn. Centr LNU im. Iwana Franka, Lwiw: 194-206.
• GOZHIK P., SHELKOPLYAS V. & KHRISTOPHOROVA T. 1995 - Development stages of loessial and glacial formations in Ukraine (Stratigraphy of loesses). Ann. UMCS Sect. B, 50: 65-74.
• GOŻIK P., KOMAR M., KROCHMAL O., SZEŁKOPLYAS W., CHRISTOFOROWA T., DIKAN N. & PRILIPKO S. 2007 - Opornyj rozriz neoplejstocenowych subaeralnych widkladiw bilja Roksolan (Odeska obłast). [W:] Boguckij A. i in. (red.) Problemi srednioplejstocenowo interglacjału. Mat. XIV ukrainsko-polskowo seminaru, £uck, 12-16 weresnja 2007 r. Widawn. Centr LNU im. Iwana Franka, Lwiw: 109-128.
• GRANOSZEWSKI W. 2006 - Sukcesja interglacjalna w Losach w świetle nowych badań palinologicznych. [W:] Morawski W. (red.) Plejstocen południowej Warmii i zachodnich Mazur na tle struktur podłoża: XIII Konferencja Stratygrafia Plejstocenu Polski, Maróz, 4-8.09.2006: materiały konferencyjne. Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa: 27-31.
• JEŁOWICZEWA J. 2007 - Nowoje w poznanii wozrasta otłożenii 7-oj izotopno-kisłorodnoj stadii na Bełarusi i Ukrainie. [W:] Boguckij A. i in. (red.) Problemi srednioplejstocenowo interglacjału. Mat. XIV ukrainsko-polskowo seminaru, Łuck, 12-16 weresnja 2007 r. Widawn. Centr LNU im. Iwana Franka, Lwiw: 33-62.
• JEŁOWICZEWA J. & ZUBOWICZ S. 2007 - Ossobiennosti paleogeograficzeskowo razwitia territorii Bałarusi i Ukrainy w plejstocenie. [W:] Boguckij A. i in. (red.) Problemi srednioplejstocenowo interglacja łu. Mat. XIV ukrainsko-polskowo seminaru, £uck, 12-16 weresnja 2007 r. Widawn. Centr LNU im. Iwana Franka, Lwiw: 129-162.
• JENTZSCH A. & MICHAEL R. 1902 - Über die Kalkalager im Diluvium bei Zlottowo in Westpreussen. Jb. Preuss. Geol. Land., 23: 78-92.
• JERSAK J. 1965 - Stratygrafia i geneza lessów okolic Kunowa. Acta Geogr. Lodz., 20: 1-121.
• JERSAK J. 1969 - La stratigraphie des loess en Pologne concernant plus particulièrement le dernier étage froid. Biul. Perygl., 20: 99-131.
• JURKIEWICZOWA I., MAMAKOWA K. & RÜHLE E. 1973 - Utwory środkowego plejstocenu na południe od Wyśmierzyc (obok Nowego Miasta nad Pilicą). Fol. Quartern., 43: 1-26.
• KONDRATIENE O. 1996 - Stratigrafija i paleogeografija kwartera Litwy po paleobotaniczeskim dannym. Academia, Wilnius: 1-212.
• KONDRATIENE O. & WIŚNIEWSKAJA E. 1974 - Nowyje dannyje o meżlednikowych otłożenijach w Bujwidżjaj. [W:] Woprosy izuczenija czetwierticznych otłożenii Litwy, Wilnius: 101-117.
• KRUPIŃSKI K.M. 2006 - Badania paleobotaniczne stanowiska osadów interglacjalnych w Losach. [W:] Morawski W. (red.) Plejstocen południowej Warmii i zachodnich Mazur na tle struktur podłoża: XIII Konferencja Stratygrafia Plejstocenu Polski, Maróz, 4-8.09.2006: materiały konferencyjne. Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa: 23-26.
• KRUPIŃSKI K.M. & MARKS L. 1985 - Stanowisko interglacjalne w Losach koło Lubawy na Pojezierzu Mazurskim (komunikat wstępny). Kwart. Geol., 29 (3-4): 767-779.
• KRUPIŃSKI K.M. & MARKS L. 1986 - Interglacial sediments at Losy, Mazury Lakeland. Bull. Pol. Acad. Sc. Earth Sc., 34 (4): 375-386.
• LEWANDOWSKI J. 1988 - Plejstocen środkowy w strefie doliny górnej Odry: Brama Morawska - Kotlina Raciborska (próba syntezy), Prz. Geol., 424: 456-474.
• LINDNER L. 1981 - Organogenic deposits of the Mazovian Interglacial (Mindel II/Riss I) in the middle Vistula basin, compared to coeval European localities. Acta Geol. Pol., 31 (1-2): 111-126.
• LINDNER L. 1984 - An outline of Pleistocene chronostratigraphy in Poland. Acta Geol. Pol., 34 (1-2): 27-49.
• LINDNER L. 1988a - Zlodowacenie Odry na Wyżynie Małopolskiej. [W:] Jersak J. (red.) Problemy paleogeografii czwartorzędu - zlodowacenie środkowopolskie. Pr. Nauk. UŚl., 914: 67-76.
• LINDNER L. 1988b - Jednostki glacjalne i interglacjalne w plejstocenie regionu świętokrzyskiego. Prz. Geol., 417 (1): 31-39.
• LINDNER L. 1988c - Stanowisko nowego interglacjału w Losach koło Lubawy. Prz. Geol., 417 (1): 64-66.
• LINDNER L. 1992 - Stratygrafia (klimatostratygrafia) czwartorzędu. [W:] Lindner L. (red.) Czwartorzęd: osady, metody badań, stratygrafia: 441-633. Wyd. PAE, Warszawa.
• LINDNER L. 2005 - Nowe spojrzenie na liczbę, wiek i zasięgi zlodowaceń środkowopolskich w południowej części środkowowschodniej Polski. Prz. Geol., 53 (2): 145-150.
• LINDNER L. & GRZYBOWSKI K. 1982 - Middle-Polish glaciations (Odranian, Wartanian) in southern Central Poland. Acta Geol. Pol., 32 (3-4): 191-206.
• LINDNER L. & MARCINIAK B. 1998 - The occurrence of four interglacials younger than the Sanian 2 (Elsterian 2) Glaciation in the Pleistocene of Europe. Acta Geol. Pol., 48 (3): 247-263.
• LINDNER L. & MARKS L. 1999 - New approach to stratigraphy of palaeolake and glacial sediments of the younger Middle Pleistocene in mid-eastern Poland. Geol. Quart., 43 (1): 1-7.
• LINDNER L. & MARKS L. 2007 - Nowe spojrzenie na stratygrafię plejstocenu Polski i jej korelację z Wyżyną Wołyńską na Ukrainie. [W:] Boguckij A. i in. (red.) Problemi srednioplejstocenowo interglacja łu. Mat. XIV ukrainsko-polskowo seminaru, Łuck, 12-16 weresnja 2007 r. Widawn. Centr LNU im. Iwana Franka, Lwiw: 85-95.
• MACOUN J. & KRÁLÍK F. 1995 - Glacial history of the Czech Republik. [W:] Ehlers J. et al. (eds) Glacial deposits in North-East Europe. Balkema, Rotterdam: 389-405.
• MAKOWSKA A. 1977 - Poziom interglacjalny wśród osadów zlodowacenia środkowopolskiego w Dolinie Dolnej Wisły. Kwart. Geol., 21 (4): 769-787.
• MAKOWSKA A. 1982 - Paleogeographic environment for Eemian marine transgressions on the lower Vistula. Biul. Inst. Geol., 343: 31-49.
• MAKOWSKA A. 1986 - Morza plejstoceńskie w Polsce - osady, wiek i paleogeografia. Pr. Inst. Geol., 70: 1-74.
• MARCINIAK B. & KOWALSKI W.W. 1978 - Dominant diatoms, pollen, chemistry and mineralogy of the Eemian lacustrine sediments from Nidzica (northern Poland) a preliminary report. Pol. Arch. Hydrobiol., 25 (1-2): 269-281.
• MARUSZCZAK H. 1991 - Zróżnicowanie stratygraficzne lessów polskich. [W:] Maruszczak H. (red.) Podstawowe profile lessów w Polsce. Wyd. UMCS, Lublin: 13-35.
• MOJSKI J.E. 1982 - Outline of the Pleistocene stratigraphy in Poland. Biul. Inst. Geol., 343: 9-29.
• MOJSKI J.E. 2005 - Ziemie polskie w czwartorzędzie; zarys morfogenezy. Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa.
• MOLODKOV A.N. & BOLIKHOVSKAYA N.S. 2002 - Eustatic sea-level and climate changes over the last 600 ka as derived from mollusk- based ESR - chronostratigraphy and pollen evidence in Northern Eurasia. Sedim. Geol., 150: 185-201.
• MOTUZKO A. 2007 - Fauna mlekopitajuszczich pozdniesożskowo wremieni na territorii Bełarusi. [W:] Boguckij A. i in. (red.) Problemi srednioplejstocenowo interglacjału. Mat. XIV ukrainsko-polskowo seminaru, Łuck, 12-16 weresnja 2007 r. Widawn. Centr LNU im. Iwana Franka, Lwiw: 163-182.
• NAWROCKI J. & SIENNICKA-CHMIELEWSKA A. 1996 - Loess magnetism in the Odonów section (S Poland). Geol. Quart., 40 (2): 231-244.
• NAWROCKI J. & WÓJCIK A. 1995 - Lithology and stratigraphy of Pleistocene loess-like deposits in the Załubińcze section (Nowy Sącz Basin - Outer Carpathians). Geol. Quart., 39 (1): 121-144.
• PRÓSZYŃSKI M. & STAŃSKA-PRÓSZYŃSKAW. 1980 - Termoluminescencyjne wskaŹniki wieku. Komitet Bad. Czwartorzędu PAN, Sprawozd. z Bad. Nauk., 3: 65-103.
• RÓŻYCKI S.Z. 1961 - Guide-book of excursion. From the Baltic to the Tatras. Part 2, vol. 1. Middle Poland. 6th INQUA Congress. PWN, Łódź.
• RÓŻYCKI S.Z. 1964 - Les oscillations climatiques pendant le "Grand Interglaciare". [In:] Report of the 6th International Congress on Quaternary, Warsaw, 1961. vol. 2. (Publ. 6th INQUA Congress). PWN, Łódź: 211-225.
• RÜHLE E. 1955 - Stratygrafia czwartorzędu Polski w świetle publikacji w latach 1945-1953. Biul. Inst. Geol., 70: 13-53.
• SEJRUP H.P., IVERSEN M., LARSEN E., LANDVIK J.Y. & JANOCKO J. 1999 - A stage 7 marine interglacial record (the Grødeland Interglacial) on Jaeren, southwestern Norway; foraminiferal, stable isotope and amino acid evidence. Boreas, 28: 326-346.
• SIRENKO O. 2007 - Palinologiczni materiali do wiwczenija riznofacjalnich wikladiw mindel-riskowo miżlodowikowja Ukrainskowo Polissja. [W:] Boguckij A. i in. (red.) Problemi srednioplejstocenowo interglacjału. Mat. XIV ukrainsko-polskowo seminaru, £uck, 12-16 weresnja 2007 r. Widawn. Centr LNU im. Iwana Franka, Lwiw: 207-214.
• SZAFER W. 1928 - Zarys stratygrafii polskiego dyluwium na podstawie florystycznej. Rocz. Pol. Tow. Geol., 5: 21-33.
• SZCZEPKOWSKI B. 1965 - Stan rozpoznania złóż kredy jeziornej w woj. olsztyńskim. Prz. Geol., 13 (11): 459-461.
• SZCZEPKOWSKI B. 1978 - Kreda jeziorna. [W:] Kozłowski S. (red.) Surowce mineralne województwa olsztyńskiego. Wyd. Geol., Warszawa: 78-93.
• SZE£KOPLYAS W. & CHRISTOFOROWA T. 2007 - O stratigraficzeskom położenii kajdackowo poczwiennowo kompleksa. [W:] Boguckij A. i in. (red.) Problemi srednioplejstocenowo interglacjału. Mat. XIV ukrainsko-polskowo seminaru, £uck, 12-16 weresnja 2007 r. Widawn. Centr LNU im. Iwana Franka, Lwiw: 63-67.
• SZE£KOPLYAS W., MOROZOW G.W. & ŁYSENKO O.E. 1986 - Geochronologija plejstocenowych otłożenii. [W:] Makarenko D.E. (red.) Antropogenowyje otłożenija Ukrainy. Nauk. Dumka, Kijew: 18-44.
• ŚRODOŃ A. 1969 - Pozycja stratygraficzna flor kopalnych Lubelszczyzny zaliczanych do interglacjału mazowieckiego. Biul. Inst. Geol., 220: 5-12.
• TUSZYŃSKA-GRUZA I. 1984 - Flora okrzemkowa z jeziornego zbiornika kopalnego w Losach. Arch. Inst. Geol. Podst. UW, Warszawa.