Ewolucja systemu hydrograficznego i szaty roślinnej dorzecza górnej Piławy i górnej Drawy (Pomorze Środkowe)

• Autorzy: Lewandowski J. , Nita M.

Warianty tytułu

EN

Evolution of the hydrographic system and vegetation in the drainage basin of the upper Piława and the upper Drawa Rivers (Middle Pomerania)

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

Highly varied hydrographic system occurs in the drainage basins of the upper Piława, Płytnica and Drawa Rivers (Middle Pomerania). Numerous radiometric dating carried out by the methods of 14C, OSL and U/Th, as well as pollen analyses and geomorphological analysis enable to study evolution of the system in the period of the last twelve thousand years. Glaciolacustrine deposits, accompanying most of the lakes, represent accumulation, which took place at the initial stage of the lacustrine basin formation. The level of lacustrine waters fell by several to more than a twelve meters in that time and was controlled by melt water runoff channeled through valleys in the southern direction. The final stage of the lake development was connected with complete melting of buried dead-ice masses and formation — bottoms of lake. Evolution from glaciolacustrine to lacustrine basins within kettles was continuous process. Lake water level started to fall abruptly when the last remnants of the dead ice blocking the runoff have melted and the inter-lake channels have been erosionaly deepened. That phase should be related to the complete decay of permafrost, probably at the end of the Allerřd. The main phase of erosion in the gorges started at the end of the Pleistocene and lasted (with lower intensity) till the Pre-Boreal and/or the Boreal. The water level in the lake system drained by the Piława and the Drawa Rivers was finally fallen by 8–16 meters and for a long time was stabilized (during the Atlantic and Sub-Atlantic) at the level of 2 meters higher than the present one. Further lowering of drained lakes by the next 2 meters was probably caused by anthropogenic activities resulting from intensive colonization in the 16th and 17th centuries and later by land improvement accomplished in the drainage basins of the Drawa and the Piława Rivers in the 19th century. Local conditions strongly influenced character of forest communities in the area investigated. The tendency was especially significant in the Atlantic. Increased importance of pine trees in the vicinity of the Lędyczek site caused that broadleaf forests with oak, maple, lime and hazel trees, typical of the Atlantic, have not developed there.

Słowa kluczowe

PL

kotliny wytopiskowe; limnoglacialne zagłębie; osady kredy; analiza pyłkowa; pomiary radiometryczne

EN

dead-ice melting; glaciolacustrine basins; lacustrine deposits; pollen analysis; radiometric measurements

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Przegląd Geologiczny
• Rocznik: 2008
• Tom: Vol. 56, nr 5
• Strony: 380--380
• Opis fizyczny: –390, bibliogr. 39 poz., rys., tab., wykr.

Twórcy

autor

Lewandowski J.

autor

Nita M.

• Wydział Nauk o Ziemi, Uniwersytet Śląski, ul. Będzińska 60, 41–200 Sosnowiec,

Bibliografia

• BŁASZKIEWICZ M. 2005 - Późnoglacjalna i wczesnoholoceńska ewolucja obniżeń jeziornych na Pojezierzu Kociewskim (wschodnia część Pomorza). Pr. Geogr., 201: 1-192.
• BORÓWKA K. & MARSZ A. 1975 - Pseudomorfozy szczelin lodowych w okolicach Rakowa nad jeziorem Komorze (Pojezierze Drawskie). Bad. Fizjogr. nad Pol. Zach. Ser. A, 28: 29-40.
• DOBRACKA E. & LEWANDOWSKI J. 2002 - Strefa marginalna fazy pomorskiej lobu Parsęty (Pomorze Środkowe). [W:] Plejstocen Pomorza Środkowego i strefa marginalna lobu Parsęty. IX Konferencja "Stratygrafia plejstocenu Polski". Oddział Pomorski PIG i Wydz. Nauk o Ziemi UŚ, Szczecin-Sosnowiec: 109-117.
• GALON R. 1972 - Pojezierze Pomorskie i przyległe wysoczyzny jeziorne. [W:] Galon R. (red.) Geomorfologia Polski. T. 2, Niż Polski. PWN, Warszawa: 35-110.
• KARCZEWSKI A. 1989 - Morfogeneza strefy marginalnej fazy pomorskiej na obszarze lobu Parsęty w vistulianie (Pomorze Środkowe). Seria Geografia, 44. Wyd. Nauk. UAM, Poznań: 1-48.
• KARCZEWSKI A. 1990 - Morphogenesis of the Pomeranian Phase marginal zone in the Parsęta lobe region in the Vistulian, middle Pomerania. Questiones Geogr., 13/14: 43-68.
• KARCZEWSKI A. 1991 - Rozwój i zasięg fazy pomorskiej w obrębie lobu Parsęty podczas zlodowacenia vistuliańskiego. [W:] Kostrzewski A. (red.) Geneza, litologia i stratygrafia utworów czwartorzędowych. Seria Geografia, 50. Wyd. Nauk. UAM, Poznań: 60-65.
• KARCZEWSKI A. 1994 - Morpho- and lithogenetic diversification of the Pomeranian Phase in western and central Pomerania. Z. Geomorph. Suppl., 95: 35-48.
• KARCZEWSKI A. 1997 - Geomorfologia i rozwój rzeźby przedpola fazy pomorskiej w północnym sąsiedztwie jeziora Pile. [W:] Bukowska-Jania E. & Pulina M. (red. nauk.) Studia nad środowiskiem geograficznym Bornego Sulinowa. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa: 69-74.
• KLIMEK K. 1997 - Charakterystyka rzeźby i paleogeografii północnej części międzyrzecza Pilawy - Płytnicy. [W:] Bukowska-Jania E. & Pulina M. (red. nauk.) Studia nad środowiskiem geograficznym Bornego Sulinowa. Wyd. Nauk PWN, Warszawa: 75-87.
• KLIMEK K. 2002 - Transformacja odwodnienia strefy jeziora Pile. [W:] Plejstocen Pomorza Środkowego i strefa marginalna lobu Parsęty. IX Konferencja "Stratygrafia plejstocenu Polski". Oddział Pomorski PIG i Wydz. Nauk o Ziemi UŚ, Szczecin-Sosnowiec: 118-121.
• KLIMEK K. & LEWANDOWSKI J. 2002- Rynna Piławy. Stanowisko nr 5 - Liszkowo. [W:] Plejstocen Pomorza Środkowego i strefa marginalna lobu Parsęty. IX Konferencja "Stratygrafia plejstocenu Polski". Oddział Pomorski PIG i Wydz. Nauk o Ziemi UŚ, Szczecin-Sosnowiec: 161-166.
• KŁYSZ P. 1990 - Mechanizm kształtowania się strefy marginalnej fazy pomorskiej na obszarze Pojezierza Drawskiego. Seria Geografia, 47. Wyd. Nauk. UAM, Poznań.
• KŁYSZ P. 1991 - Problem zasięgu fazy pomorskiej na obszarze Pojezierza Drawskiego w świetle badań w rejonie Osieka Drawskiego i Kalisza Pomorskiego. Bad. Fizjogr. nad Pol. Zach. Ser. A, 42: 103-132.
• KŁYSZ P. 1998 - Zasięg lądolodu fazy pomorskiej na Pojezierzu Drawskim w świetle badań w rejonie Czaplinka Żabina oraz Kalisza Pomorskirgo. [W:] Kostrzewski A.(red.) Rzeźba i osady czwartorzędowe obszarów współczesnego i plejstoceńskiego zlodowacenia półkuli północnej. Seria Geografia, 58. Wyd. Nauk. UAM, Poznań: 112-124.
• KOZARSKI S. 1995 - Deglacjacja północno-zachodniej Polski: warunki środowiska i transformacja geosystemu. Dokumentacja Geograficzna, 1. IGIPZ PAN. Wyd. Continuo, Wrocław.
• KRZYMIŃSKA J. 2002 - Ekspertyza malakofauny z osadów czwartorzędowych odsłonięcia Liszkowo (dolina Piławy). CAG Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa.
• LEWANDOWSKI J. 2002 - Kotlina wytopiskowa Jelenina i jej obrzeżenie. Stanowisko nr 7 - Jelenino. [W:] Plejstocen Pomorza Środkowego i strefa marginalna lobu Parsęty. IX Konferencja "Stratygrafia plejstocenu Polski". Oddział Pomorski PIG i Wydz. Nauk o Ziemi UŚ, Szczecin-Sosnowiec: 172-175.
• LEWANDOWSKI J. 2006 - Geneza zastoiska złocienieckiego na Pojezierzu Drawskim. [W:] Przewodnik XIII Konferencji "Stratygrafia plejstocenu Polski" - Maróz 2006. Państwowy Inastytut Geologiczny, Warszawa: 91-93.
• LEWANDOWSKI J., CHYBIORZ R. & HELIASZ Z. 2003 - Szczegółowa mapa geologiczna Polski wraz z Objaśnieniami, 1 : 50 000. Arkusz Łubowo. Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa.
• LEWANDOWSKI J., HELIASZ Z. & KLIMEK K. 2005 - Szczegółowa mapa geologiczna Polski wraz z Objaśnieniami, 1 : 50 000. Arkusz Sulinowo. Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa.
• LEWANDOWSKI J. & HELIASZ Z. 2006 - Objaśnienia do Szczegółowej mapy geologicznej Polski 1 : 50 000. Arkusz Czaplinek. Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa.
• MAKSIAK S. & MRÓZ W. 1974 - Mapa geologiczna Polski 1 : 200000, wyd. A. Arkusz Szczecinek. Wyd. Geol., Warszawa.
• MAKSIAK S. & MRÓZ W. 1978 - Czwartorzęd środkowej części Pojezierza Pomorskiego. Biul. Inst. Geol., 300: 97-152.
• MARKS L. 1996 - Rola martwego lodu w kształtowaniu mis jeziornych obecnych pojezierzy. Acta Geogr. Lodz., 71: 181-193.
• MAMAKOWA K. 1989 - Late Middle Polish Glaciation, Eemian and Early Vistulian vegetation at Imbramowice near Wrocław and the pollen stratigraphy of this part of the Pleistocene in Poland. Acta Palaeobot., 29, 1: 11-176.
• MARSZ A. 1971 - Zmiany linii brzegowej jeziora Komorze (Pojezierze Drawskie). Bad. Fizjogr. nad Pol. Zach. Ser. A, 24: 187-196.
• MARSZ A. 1973 - Niektóre zagadnienia geomorfologii bezpośredniego przedpola zasięgu stadiału pomorskiego na Pojezierzu Drawskim (na przykładzie obrzeżenia rynny marginalnej Drawsko-Pile). Bad. Fizjogr. nad Pol. Zach. Ser. A, 26: 97-143.
• MILECKA K. 2005 - Historia jezior lobeliowych zachodniej części Borów Tucholskich na tle postglacjalnego rozwoju szaty leśnej. Wyd. Nauk. UAM, Poznań: 1-246.
• MIOTK-SZPIGANOWICZ G. 1992 - The history of the vegetation of Bory Tucholskie and the role of main in the light of palynological investigations. Acta Palaeobot., 32, 1: 39-122.
• NITAM. 2004 - Wyniki analizy pyłkowej osadów organicznych, arkusz Czaplinek. CAG Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa.
• NORYOEKIEWICZ A.M. 2006 - Historia cisa w okolicy Wierzchlasu w świetle analizy pyłkowej. Wyd. UMK, Tow. Przyjaciół Dolnej Wisły. Toruń-Gruczno.
• NOWACZYK B. 1994 - Wiek jezior i problemy zaniku brył pogrzebanego lodu na przykładzie sandru Brdy w okolicy Charzykowy. Acta Univ. Nicol. Copern., Geogr., 27: 97-110.
• PALUSZKIEWICZ R. 2004 - Warunki sedymentacji osadów rytmicznie warstwowanych w zastoisku złocienieckim na Pojezierzu Drawskim. Pr. Komis. Geogr.-Geol./PTPN, t. 34.
• PIOTROWSKI A. 2003-Szczegółowa mapa geologiczna Polski 1 : 50 000. Arkusz Mirosławiec. Państwowy Inatytut Geologiczny, Warszawa.
• RALSKA-JASIEWICZOWAM. 1966 - Osady denne Jeziora Mikołajskiego na Pojezierzu Mazurskim w świetle badań paleobotanicznych. Acta Palaeobot., 7, 2.
• RALSKA-JASIEWICZOWA M., MIOTK-SZPIGANOWICZ G., ZACHOWICZ J., LATAŁOWAM. & NALEPKA D. 2004 - Carpinus betulus L.- Hornbeam. [In:] Ralska-Jasiewiczowa M., Latałowa M., Wasilikowa K., Tobolski K., Madeyska E., Wright H.E.Jr. & Turner Ch. (eds) Late Glacial and Holocene history of vegetation in Poland based on isopollen maps. W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, Kraków: 69-78.
• WALANUS A. & NALEPKA D. 1994 - POLPAL- Palinologiczna Baza Danych, Instrukcja obsługi. Wyd. Instytut Botaniki im. W. Szafera Polskiej Akademii Nauk, Kraków.
• WALANUS A. & NALEPKA D. 1999 - POLPAL. Program for counting pollen grains, diagrams plotting and numeral analysis. Acta Palaeobot., Supl. 2: 659-661.