Zróżnicowanie petrograficzne plejstoceńskich osadów Pojezierza Myśliborskiego na przykładzie żwirów z Chełma Górnego i Cedyni

• Autorzy: Górska-Zabielska M. , Pisarska-Jamroży M.

Warianty tytułu

EN

Petrographical differentiation of Pleistocene deposits of Myoelibórz Lakeland (Western Pomerania) based on gravels from Chełm Górny and Cedynia

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

Petrographical content of Pleistocene gravels (4–10 mm) derived from till and glaciofluvial deposits of Western Pomerania was studied. The coarse-grained gravels (20–60 mm) have been additionally investigated for indicator erratics. There are three dominant petrographical groups within the gravels regardless of genetic type of sediments: crystalline rocks, Lower Paleozoic limestones and sandstones. Indicator erratics indicate the most effective glacial erosion in south-eastern Sweden. Theoretical stone center is located at 57.7°N and 16°E, that is in Smĺland. Other regions where the ice sheet could have been nourished were located in Dalarna and Ĺland Islands. The most numerous erratics found in the glacial sediments are: Smĺland granites and quartz porphyries, Ĺland rapakivi granites and quartz porphyries, Bredvad porphyries, Venjan and Grönklitt porphyrites.

Słowa kluczowe

PL

żwiry petrograficzne; fennoskandzkie wychodnie; Pomorze Zachodnie

EN

gravel petrography; indicator erratics; Scandinavian recharge area; Western Pomerania

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Przegląd Geologiczny
• Rocznik: 2008
• Tom: Vol. 56, nr 4
• Strony: 317--321
• Opis fizyczny: bibliogr. 39 poz., rys., wykr.

Twórcy

autor

Górska-Zabielska M.

autor

Pisarska-Jamroży M.

• Instytut Paleogeografii i Geoekologii, Uniwersytet im. A. Mickiewicza, ul. Dzięgielowa 27, 61-680 Poznań,

Bibliografia

• BER A. 2003 - Fakty i problemy w stratygrafii plejstocenu Polski. [W:] Haisig J. & Lewandowski J. (red.) Plejstocen Kotliny Raciborsko-Oświęcimskiej na tle struktur morfotektonicznych podłoża czwartorzędu. X Konferencja "Stratygrafia plejstocenu Polski". Rudy, 1-5.09.2003: 35-36.
• BÖSE M. 1989 - Methodisch-stratigraphische Studien und paläomorphologische Untersuchungen zum Pleistozän südlich der Ostsee. Berliner Geogr. Abh., 51.
• CZERWONKA J.A., DOBOSZ T. & KRZYSZKOWSKI D. 1997 - Till stratigraphy and petrography of the northern part of Silesia (southwestern Poland). Geol. Quart., 41: 209-242.
• CZERWONKA J.A. & KRZYSZKOWSKI D. 1992 - Pleistocene stratigraphy of the central part of Silesian Lowland, southwestern Poland. Bull. Pol. Acad. Sc. Earth Sc., 40, 3: 203-233.
• CZERWONKA J.A. & KRZYSZKOWSKI D. 1994 - Pleistocene stratigraphy and till petrography of the central Great Poland Lowland. Fol. Quatern. 65: 7-71.
• CZUBLA P. 2001 - Eratyki fennoskandzkie w Polsce Środkowej i ich znaczenie stratygraficzne. Acta Geogr. Lodz., 80.
• CZUBLA P. WOŹNIAK P.P. & WYSIECKA G. 2007 - Zapis kierunków transportu glacjalnego w litologii glin morenowych na pograniczu Pobrzeży Gdańskiego i Koszalińskiego. [W:] Smolska E. & Giriat D. (red.) Rekonstrukcja dynamiki i procesów geomorfologicznych - formy rzeźby i osady. Wyd. WGiSR UW, Warszawa: 105-116.
• GÓRSKA M. 2000 - Wybrane właściwości petrograficzne vistuliańskich moren dennych środkowej i zachodniej Wielkopolski oraz ich znaczenie dla oceny dynamiki ostatniego lądolodu. Pr. Komis. Geogr.-Geol./PTPN, 28.
• GÓRSKA M. 2002a - Petrografia osadów akumulacji lodowcowej i wodnolodowcowej Pojezierza Drawskiego. Bad. Fizjogr. nad Pol. Zach. Ser. A, 53: 29-42.
• GÓRSKA M. 2002b-Petrographie von uckermärkischen Geschieben. Geologische Brandenburgische Beiträge, Neubrandenburg, 3: 35-47.
• GÓRSKA M. 2003 - Analiza petrograficzna narzutniaków skandynawskich. [W:] Harasimiuk M. & Terpiłowski S. (red.) Analizy sedymentologiczne osadów glacigenicznych. Wyd. UMCS, Lublin: 23-31.
• GÓRSKA M. 2005 - Sediments of the Odra Lobe in the light of selected textural and mineral analyses. Quaest. Geogr., 24: 29-49.
• GÓRSKA-ZABIELSKA M. 2007 - Narzutniaki skandynawskie osadów lodowcowych Pojezierza Meklemburskiego. [W:] Molewski P., Wysota W. & Weckwerth P. (red.) Plejstocen Kujaw i dynamika lobu Wisły w czasie ostatniego zlodowacenia. XIV Konferencja "Stratygrafia plejstocenu Polski". Ciechocinek, 3-7.09.2007: 57-59.
• GÓRSKA-ZABIELSKA M. 2008 - Fennoskandzkie obszary alimentacyjne osadów akumulacji glacjalnej i glacjofluwialnej lobu Odry. Ser.: Geografia, 78. Wyd. Naukowe UAM, Poznań.
• HALDORSEN S. 1982 - The enrichment of quartz in tills. [In:] Evenson E.B., Schlüchter Ch. & Rabassa J. (eds.) Till and Related Deposits. Proceedings of the INQUA-Symposia on the Genesis and Lithology of Quaternary Deposits (USA 1981, Argentina 1982): 141-150.
• KEILHACK K. 1904 - Die grosse baltische Endmoräne und das Thorn-Eberswalder Haupttal. Z. Dtsch. Geol. Ges., 56, 132-141.
• KENIG K. 1998a - Petrograficzne podstawy stratygrafii glin morenowych Polski północno-wschodniej. Biul Państw. Inst. Geol., 380: 99.
• KENIG K. 1998b - Nowe ujęcie petrograficznych podstaw stratygrafii glin morenowych w Polsce północno-wschodniej. [W:] Stratygrafia plejstocenu Polski. Nowe jednostki stratygraficzne Pojezierza Mazurskiego. V Konferencja. Iznota, 1-4.09.1998: 10-11.
• KRZYSZKOWSKI D. & CZERWONKA J.A. 1994 - Korelacja litostratygraficzna osadów czwartorzędowych z obszaru na południe od Szczecina. Acta Univ. Wratisl. Pr. Inst. Geogr. Ser. B, 7: 37-61.
• LIPKA E. 2007 - Środowisko depozycji osadów strefy marginalnej fazy pomorskiej zlodowacenia bałtyckiego na przykładzie kemu z okolic Wielenia Pomorskiego. Prz. Geol. 55: 205-206.
• LISICKI S. 1997 - Obszary źródłowe i próba odtworzenia kierunków nasuwania się lądolodów plejstoceńskich na obszar Pojezierza Mazurskiego. [W:] Wojewoda J. (red.) Obszary Źródłowe: zapis w osadach. VI Krajowe Spotkanie Sedymentologów. Lewin Kłodzki, 26-28.09.1997. WIND, Wrocław: 33-35.
• LISICKI S. 1998 - Nowa interpretacja stratygrafii plejstocenu w wybranych profilach Polski północno-wschodniej. [W:] Stratygrafia plejstocenu Polski. Nowe jednostki stratygraficzne Pojezierza Mazurskiego. V Konferencja. Iznota, 1-4.09.1998: 5-6.
• LISICKI S. 2000 - Metodyka badań petrograficznych frakcji szkieletowej glin lodowcowych w Europie Środkowej. Prz. Geol., 48: 351-353.
• LISICKI S. 2003 - Litotypy i litostratygrafia glin lodowcowych plejstocenu dorzecza Wisły. Pr. Państw. Inst. Geol., 177.
• LÜTTIG G. 1958 - Methodische Fragen fer Geschiebeforschung. Geolog. Jb., 75: 361-418.
• LÜTTIG G. 1991 - Erratic boulder statistics as a stratigraphic aid - Examples from Schleswig-Holstein. Newsletter on Stratigraphy, 25, 2: 61-74.
• LÜTTIG G. 1992 - Geschiebestatistisches zur Endmoränen-Korrelation Holstein-Mecklenburg. DEUQUA 92, Kiel, 12-21.09.1992. Kurzfassungen.
• LÜTTIG G. 1999 - Geschiebestatistische Anmerkungen zur Quartärstratigraphie des nordischen Vereisungsgebietes. Eiszeitalter u. Gegenwart, 49: 144-163.
• MEYER K.D. 1995 - Diskussion-Breitrag zur Stellung des Warthe- Stadiums in Niedersachsen. Acta Geogr. Lodz., 68: 149-154.
• MEYER K.D. 2005 - Zur Stratigraphie des Saale-Glazials in Niedersachsen und zu Korrelationsversuchen mit Nachbargebieten. Eiszeitalter u. Gegenwart, 55: 25-42.
• NUNBERG J. 1971 - Próba zastosowania metod statystycznych do badania zespołu głazów fennoskandyjskich występujących w utworach glacjalnych północno-wschodniej Polski. Stud. Geol. Pol., 37: 107.
• PIOTROWSKI A. 1991 - Objaśnienia do Szczegółowej mapy geologicznej Polski 1 : 50 000. Arkusz Cedynia.Wyd. Geol.,Warszawa: 32-38.
• PISARSKA-JAMROŻY M. 2006 - Transitional deposits between the end moraine and outwash plain in the Pomeranian glaciomarginal zone of NW Poland: a missing component of ice-contact sedimentary models. Boreas, 35: 136-141.
• PISARSKA-JAMROŻY M. 2007 - Glacifluwialne facje strumieni przeciążonych zawiesiną na przykładzie plejstoceńskich osadów wschodniej Jutlandii i Pomorza Zachodniego. Prz. Geol. 55: 503-510.
• RACINOWSKI R. 1995 - Analiza minerałów ciężkich w badaniach osadów czwartorzędowych Polski. [W:] Mycielska-Dowgiałło E. & Rutkowski J. (red.) Badania osadów czwartorzędowych. Wybrane metody i interpretacja wyników. Wyd. WGiSR UW, Warszawa: 151-166.
• SMED P. & EHLERS J. 1994 - Steine aus dem Norden. Gebrüder Bornträger. Berlin-Stuttgart.
• UNIEJEWSKA M. & NOSEK M. 1974 - Mapa geologiczna Polski 1 : 200 000. Arkusz Pyrzyce. Wyd. Geol., Warszawa.
• WOŹNIAK P. 2004 - Przydatność analizy litologicznej glin morenowych w badaniach geomorfologicznych stref marginalnych ostatniego zlodowacenia. Prz. Geol. 52: 336-339.
• ZABIELSKI R. 2005 - Korelacja glin lodowcowych rejonu Konina z zastosowaniem analizy statystycznej. CAG, Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa.