Propozycja kodu genetycznego osadów środowiska eolicznego

• Autorzy: Issmer K. , Zieliński P.
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

Apermanent trend in the geological studies is coding of lithologic data in order to simplify and shorten its description, and to storage data easily in digital form. The aim of this paper is to propose a lithogenetic code, which as far as it is possible systematizes all found types of aeolian deposits. Therefore, such a code contains not only lithologic data but also explains the deposit origin. Moreover, such a way of description helps out to use it in the POLEOL database. To accept deposition process as a criterion for distinguishing lithologic units in aeolian environment was proposed. Hence, genetic types of deposits can be distinguished, which are related to the following subenvironments: 1) windward subenvironment, in which deposition occurs on the surface exposed to wind action, and depends on wind velocity and ground moisture, and 2) subenvironment of dune lee face, in which deposits are accumulated on the distal slope of dune mostly by gravitational redeposition and/or grain fall on the surfaces sheltered from the wind. Such a systematization of the deposit units gives a possibility of making palaeogeographic reconstructions including determining: a) wind conditions, b) morphometric and dynamic features of forms, c) after further studies and collecting of greater number of data-lithotype features of the genetic types of dunes.

Słowa kluczowe

PL

kod; środowisko eoliczne; sedymentacyjna struktura

EN

code; aeolian environment; sedimentary structures

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Przegląd Geologiczny
• Rocznik: 2008
• Tom: Vol. 56, nr 1
• Strony: 67--72
• Opis fizyczny: bibliogr. 36 poz., rys.

Twórcy

autor

Issmer K.

autor

Zieliński P.

• Zakład Geografii Fizycznej i Paleogeografii, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, al. Kraśnicka 2CD, 20-718 Lublin,

Bibliografia

• BAGNOLD R.A. 1954 - The physics of blown sand and desert dunes. Methuen, London.
• BORÓWKA R.K. 1980 - Współczesne procesy transportu i sedymentacji piasków eolicznych oraz ich uwarunkowania i skutki na obszarze wydm nadmorskich. Pr. Komis. Geogr. Geol. PTPN, 20.
• BORÓWKA R.K. 1990- The Holocene development and present morphology of the Łeba Dunes, Baltic coast of Poland. [In:] Nordstrom K.F., Psuty N. & Carter B. (ed) Coastal Dunes: form and proceses. Wiley, Chichester-New York: 289-313.
• BORÓWKA R.K. 2001 - Struktura wewnętrzna wydm Łebskich jako efekt zmienności warunków meteorologicznych. [W:] Rotnicki K. (red.) Przemiany środowiska geograficznego nizin nadmorskich południowego Bałtyku w vistulianie i holocenie. Bogucki Wyd. Nauk., Poznań: 89-93.
• CLEMMENSEN L.B. & ABRAHAMSEN K. 1983 - Aeolian stratification and facies association in desert sediments, Arran basin (Permian), Scotland. Sedimentology, 30, 3: 311-339.
• FRYBERGER S.G., HESP P. & HATINGS K. 1992 - Aeolian granule ripple deposits, Namibia. Sedimentology, 39, 2: 319-331.
• GOŹDZIK J. 1998- Struktury sedymentacyjne w eolicznych piaskach pokrywowych w Polsce. [W:] Mycielska-Dowgiałło E. (red. nauk.) Struktury sedymentacyjne i postsedymentacyjne w osadach czwartorzędowych i ich wartość interpretacyjna. WGiSR UW, Warszawa: 167-191.
• HUNTER R.E. 1973 - Pseudo-crosslamination formed by climbing adhesion ripples. J. Sediment. Petrol., 43: 1125-1127.
• HUNTER R.E. 1977 - Basic types of stratification in small eolian dunes. Sedimentology, 24, 3: 366-387.
• ISSMER K. 2004 - Badania osadów lessowych i ich wykorzystanie w Geograficznych Systemach Informacyjnych (GIS) - problem unifikacji badań zagadnień eolicznych w Polsce. [W:] Jary Z. (red.) Zmiany klimatu zapisane w sekwencjach lessowych, IV Seminarium Lessowe, 13-16.10.2004, Strzelin. Inst. Geogr. i Rozwoju Regional. UWr: 40-43.
• IZMAIŁOW B. 2001 - Typy wydm śródlądowych w świetle badań struktury i tekstury ich i osadów (na przykładzie dorzecza górnej Wisły). Rozprawy Habilitacyjne UJ, nr 538. Wyd. UJ, Kraków.
• KOCUREK G. & FIELDER G. 1982 - Adhesion structures. J. Sediment. Petrol., 52, 4: 1229-1241.
• KOCUREK G. & NIELSON J. 1986 - Conditions favorable for the formation of warm-climate aeolian sand sheets. Sedimentology, 33, 6: 795-816.
• KOHFELD K.E. & HARRISON S.P. 2000 - How well can we simulate past climates? Evaluating the models using global palaeoenvironmental datasets. Quat. Sci. Rev., 19: 321-346.
• KOHFELD K.E. & HARRISON S.P. 2001 - DIRTMAP: The geological record of dust. Earth Sci. Rev., 54, 1-3: 81-114.
• KOSTER E. 1988 - Ancient and modern cold-climate aeolian sand deposition: a review. J. Quat. Sci., 3, 1: 69-83.
• LANCASTER N. 1995 - Geomorphology of desert dunes. Routledge, London-New York.
• LEA P.D. 1990 - Pleistocene periglacial eolian deposits in south- -western Alaska; sedimentary facies and depositional processes. J. Sediment. Res., 60, 4: 582-591.
• McKEE E.D. 1966 - Structures of dunes at White Sands National Monument, New Mexico (and a comparison with structures of dunes from other selected areas). Sedimentology, 7, 1: 1-69.
• McKEE E.D., DOUGLASS J.R. & RITTENHOUSE S. 1971 - Deformation of lee-side laminae in eolian dunes. Geol. Soc. Amer. Bull., 82: 359-378.
• MIALL A.D. 1977 - A review of the braided river depositional environment. Earth Sci. Rev., 13: 1-62.
• POSER H. 1950 - Zur Rekonstruction der spätglazialen Luftdruckverhältnisse in Mittel- und Westeuropa auf Grund der vorzeitlichen Dünen. Erdkunde, 4, 1-2: 63-70.
• PYE K. & TSOAR H. 1990 - Aeolian sands and dunes. Unwin Hyman, London.
• REINECK H.E. 1955 - Haftrippeln und Haftwarzen Ablagerungsformen von Flugsand. Senckenbergiana Lethaea, 36: 347-357.
• SCHWAN J. 1986 - The origin of horizontal alternating bedding in Weichselian aeolian sands in Northwestern Europe. Sediment. Geol., 49: 73-108.
• SEPPÄLÄ M. 2004 - Wind as a geomorphic agent in cold climates. Cambridge University Press.
• SHARP R.P. 1963 - Wind ripples. J. Geol., 71: 617-636.
• SHARP R.P. 1966 - Kelso Dunes, Mohave Desert, California. Geol. Soc. Amer. Bull., 77: 1045-1074.
• TERPIŁOWSKI S. 2003 - Nowa propozycja kodowego zapisu genezy osadów glacimarginalnych. [W:] Harasimiuk M. & Terpiłowski S. (red.) Analizy sedymentologiczne osadów glacigenicznych. Wyd. UMCS, Lublin: 81-93.
• TSOAR H. & PYE K. 1987 - Dust transport and the question of desert loess formation. Sedimentology, 34: 139-153.
• ZIELIŃSKI P. 2004 - Modele rozwoju wydm w zachodniej części Wyżyny Lubelskiej. [W:] Wojtanowicz J. (red.) Formy i osady eoliczne. Stowarzyszenie Geomorfologów Polskich, Poznań: 77-84.
• ZIELIŃSKI T. 1992 - Moreny czołowe Polski północno-wschodniej - osady i warunki sedymentacji. Pr. Nauk. UŚl, 1325.
• ZIELINSKI T. 1993 - Sandry Polski pólnocno-wschodniej - osady i warunki sedymentacji. Pr. Nauk. UŚL, 1398.
• ZIELIŃSKI T. 1995 - Kod litofacjalny i litogeniczny - konstrukcja i zastosowanie. [W:] Mycielska-Dowgiałło E. & Rutkowski J. (red.) Badania osadów czwartorzędowych. Wybrane metody i interpretacja wyników. WGiSR UW, Warszawa: 220-234.
• ZIELIŃSKI T. 1997 - Cykliczność w osadach rzek roztokowych. Geol. UŚl, 14: 68-119.
• ZIELIŃSKI T. 1998 - Litofacjalna identyfikacja osadów rzecznych. [W:] Mycielska-Dowgiałło E. (red. nauk.) Struktury sedymentacyjne i postsedymentacyjne w osadach czwartorzędowych i ich wartość interpretacyjna. WGiSR UW, Warszawa: 197-257.