Funkcjonowanie krajobrazów hydrogenicznych na przykładzie zlewni górnej Włodawki

• Autorzy: Osowiec M.

Warianty tytułu

EN

Functioning of hydrogenic landscapes based on high part of the Włodawka river catchment basin

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W pracy analizowano cechy krajobrazu Polesia Lubelskiego w dwóch aspektach. Po pierwsze, w aspekcie historycznym dokonano analizy zmiany w krajobrazie w XIX i XX wieku na podstawie map i zapisów historycznych. Aspekt drugi to charakterystyka współczesnego funkcjonowania krajobrazów hydrogenicznych poprzez analizę zmian sezonowych. Dokonano tego przez określenie zmian zachodzących w środowisku przyrodniczym. Krajobrazy hydrogeniczne to takie, w których woda jest głównym czynnikiem decydującym o cechach innych komponentów. Polesie to region geograficzny położony w nizinnej, wschodniej części Europy. Obszar Polesia jest położony na terytorium kilku krajów: Białorusi, Ukrainy i Rosji. Najbardziej na zachód wysunięta część tej krainy zwana Polesiem Lubelskim należy do Polski. Teren ten charakteryzuje się unikalnymi naturalnymi walorami środowiska przyrodniczego, niespotykanymi na skalę międzynarodową. Dlatego w roku 2000 części tego regionu nadano status Międzynarodowego Rezerwatu Biosfery "Polesie Zachodnie". Krajobraz Polesia cechuje się występowaniem rozległych równin torfowych oddzielonych wyniesieniami mineralnymi oraz naturalnych mokradeł (terenów, gdzie woda gruntowa występuje blisko powierzchni gruntu). Jako poligon badawczy wybrano fragment zlewni rzecznej górnej Włodawki. Teren ten jest przekształcony przez człowieka. Obszar badań jest usytuowany w systemie Kanału Wieprz-Krzna, gdzie poziom wód został obniżony w wyniku melioracji. Funkcjonowanie krajobrazu było analizowane poprzez relacje między wybranymi cechami krajobrazu. W trakcie badań terenowych skupiono się na analizie cech trzech składowych środowiska przyrodniczego: wody, gleb i roślinności. Badano wahania zwierciadła wód gruntowych oraz określono cechy chemiczne wód. Oznaczono następujące cechy chemiczne wód: Ca, HCO3~, Mg, N, PK, Fe, S, Cl, Si oraz pH. Analizowano również zróżnicowanie przestrzenne oraz cechy pokrywy glebowej. Określenie cech szaty roślinnej polegało na rozpoznaniu zróżnicowania florystycznego oraz zbiorowisk roślinnych. Stosunki wodne to najważniejszy komponent badanych krajobrazów. W krajobrazach Polesia Lubelskiego dominuje pionowy ruch wody. Wyniki przeprowadzonych badań mają dwojaki charakter. Po pierwsze określono podstawowe cechy funkcjonowania krajobrazów hydrogenicznych. Po drugie stworzono cyfrową bazę danych o środowisku przyrodniczym, czyli zestaw map, z których najważniejszą jest mapa strukturalno-funkcjonalnych jednostek krajobrazowych. Sformułowano również propozycje działań ochronnych na badanym obszarze

EN

In dissertation, I analysed two aspects of the Polesie Lubelskie type of landscape. The first one is the historical aspect - changes in the landscape over the XIX and XX century. In evaluating such changes I rely on existing maps and relevant literature. The second aspect is the contemporary functioning of the hydrogenic landscape, changes over the course of the year or seasonal changes. This is to allow an assessment of the contemporary changes in the environment. Ś The hydrogenic landscape is a landscape in which water is the most important component and has influence on the other components. Polesie is a geographical region situated in the lowlands of Eastern Europe. This area is located in the territory of several countries: Belarus, Ukraine, and Russia. Its western extremity lies within Poland. Its name in Poland is Polesie Lubelskie. The area is characterised by outstanding natural values, which distinguish it on an international scale. Therefore, in 2000, a part of this region was given the status of an International Biosphere Reserve "Polesie Zachodnie". The Polesie type of landscape is characterised by wide flat peat plains intersected by mineral hills with wetlands (areas where the water table is close to the surface of the ground). A part of the Wło-dawka river catchment basin lies within the scope of this fieldwork. This area is transformed by man. The fieldwork is situated on the drainage system of the Wieprz-Krzna Canal. The water table is lowered because of amelioration. Functioning of the landscape will be analysed by studying the relationships between selected elements of landscape. The fieldwork focuses on three components or three factors of the environment: water, soils and vegetation. Water factor is being analysed by measuring the oscillation of the ground water table as well as the chemical content of the river water and ground water. The soil component is being investigated to determine the distribution of various soil types in the study area. Vegetation is being analysed by the spatial distribution of floral assemblages. I am researching chemical features such as the levels of: Ca, HCO3-, Mg, N, P K, Fe, S, Cl, Si and pH. Water is the most important of all components. In landscapes of Polesie Lubelskie definitely predominate vertical type of water circulation. The results of my work will be twofold. Firstly was stated basic features functioning of hydrogenic landscapes. Secondly, there is digital database that is a set of maps in which the most important map will be the one of the structural-functional landscape units. I suggest the ways to manage the area to allow for sustainable development.

Słowa kluczowe

PL

funkcjonowanie krajobrazu; krajobraz hydrogeniczny; Polesie Lubelskie; torfowisko węglanowe

EN

functioning of landscapes; hydrogenic landscapes; Polesie Lubelskie; marl peat bogs

• Wydawca: Polskie Towarzystwa Geofizyczne ; Komitet Geofizyki PAN
• Czasopismo: Przegląd Geofizyczny
• Rocznik: 2007
• Tom: Z. 1
• Strony: 45--59
• Opis fizyczny: bibliogr. 12 poz., wykr.

Twórcy

autor

Osowiec M.

• Wydział Geografii i Studiów Regionalnych UW

Bibliografia

• Fijałkowski D., 1960, Szata roślinna jezior Łęczyńsko-Włodawskich i otaczających je torfowisk. Annales UMCS, sec. B, 14, 3.
• Kondracki J., 1988, Geografia fizyczna Polski. Wyd. VI, Warszawa, PWN.
• Perelman A. I., 1971 Geochemia krajobrazu. Warszawa, PWN.
• Radwan S., Gliński J., Geodecki M., Rozmus M. (red.), 2002a, Środowisko przyrodnicze Polesia - stan aktualny i zmiany. Acta Agrophysica, 66, Instytut Agrofizyki PAN im. Dobrzańskiego, Lublin.
• Radwan S., Gliński ]., Geodecki M., Rozmus M. (red.), 2002b, Środowisko przyrodnicze Polesia - stan aktualny i zmiany. Acta Agrophysica, 67, Instytut Agrofizyki PAN im. Dobrzańskiego, Lublin.
• Radwan S., Gliński J., Geodecki M., Rozmus M. (red.), 2002c, Środowisko przyrodnicze Polesia - stan aktualny i zmiany. Acta Agrophysica, 68, Instytut Agrofizyki PAN im. Dobrzańskiego, Lublin.
• Radwan S., Chmielewski T.J., 1997, Ekologiczna degradacja ekosystemów wodnych Pojezierza Łęczyńsko--Wiodawskiego. [w:] Współczesne kierunki ekologii. Ekologia behawioralna. UMCS, Lublin, 363-370.
• Radwan S. (red), 2003, Przyrodnicze podstawy ochrony i odnowy ekosystemów wodnotorfowiskowych w obszarze funkcjonalnym Poleskiego Parku Narodowego na tle antropogenicznych przekształceń środowiska przyrodniczego. Acta Agrophysica, 91, Instytut Agrofizyki PAN im. Dobrzańskiego, Lublin.
• Radwan S. (red.), 2002, Poleski Park Narodowy. Monografia przyrodnicza. Lublin, Morpol.
• Richling A., 1992a, Kompleksowa geografia fizyczna. Warszawa, PWN.
• RichlingA., Solon J., 2002, Ekologia krajobrazu. Warszawa, PWN.
• Wicik B., 1997, Gleby Poleskiego Parku Narodowego, [w:] Plan Ochrony Poleskiego Parku Narodowego. Operat ochrony zasobów i walorów przyrody nieożywionej i gleb, Warszawa.