Rekonstrukcja tempa migracji bocznej koryta rzeki Małej Panwi na podstawie datowań kłód i drzew

• Autorzy: Malik I.

Warianty tytułu

EN

Reconstruction of lateral migration rate of the Mala Panew River bed based on Course Woody Debris and tree dating (SW Poland)

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Równinę zalewową Małej Panwi porastają głównie sosny (Pinus sylvestris). Podczas wezbrań dochodzi do podcinania brzegów rzeki w wyniku czego drzewa są obalane do koryta, gdzie zalegają jako kłody. Sosny porastające równinę zalewową zostały nasadzone. Rosną one w jednakowych odległościach względem siebie, dzięki temu można wyznaczyć powierzchnię erodowanej równiny zalewowej przypadającą na obalenie jednego drzewa. Konstrukcja lokalnej skali dendrochronologicznej pozwoliła datować kłody sosnowe zalegające w korycie rzecznym. Znając ich wiek i powierzchnię erodowanej równiny zalewowej przypadającą na obalenie jednej sosny, można obliczyć tempo migracji bocznej koryta. Wyniki obliczeń z dwóch stanowisk wykazały iż wynosi ono 0,05-0,15 m /rok. Innym sposobem rekonstrukcji tempa migracji bocznej koryta rzeki jest wnioskowanie oparte na oznaczaniu wieku drzew porastających różnowiekowe poziomy łach meandrowych. Poziomy te są porastane głównie przez olchy (Alnus glutinosa, Alnus incana). Najstarsze drzewa w obrębie każdego poziomu dostarczają informacji o jego minimalnym wieku, co pozwala rekonstruować tempo migracji bocznej koryta. Wyniki obliczeń z dwóch stanowisk wykazały iż wynosi ono 0,47-1,07 m /rok.

EN

The flood plain of the meandering Mala Panew River is covered primarily with the tree genus Pinus sylvestris. During high discharges these trees fall into the river bed because of cutting its banks. The fallen trees (Course Woody Debris - CWD) enable to measure the rate of bank erosion. The pines covering the flood plain were planted. They grow at equal distances from each other. When a tree falls into the river bed, information is obtained as for the extent of flood plain erosion. Construction of the local dendrochronological scale allows to date CWD in the river bed. If the age of CWD and the surface of eroded flood plain taken up by one fallen tree is known, the rate of lateral migration can be calculated. The results obtained from two sites were 0.05-0.15 m/oneyear. The other way of reconstruction of lateral migration is dating of trees growing on varying in age levels of meandering bars. These levels are covered primarily with the tree genera Alnus glutinosa, Alnus incana. The oldest trees within every level give information about the minimum level age allowing to reconstruct the rate of lateral migration. The value obtained for two sites of the Mala Panew River was 0.47-1.07 m/one vear.

Słowa kluczowe

PL

rzeki meandrujące; skala dendrochronologiczna; przyrosty roczne drzew; kłody

EN

meandering rivers; lateral migration; dendrochronological scale; free rings; Course Woody Debris

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Przegląd Geologiczny
• Rocznik: 2002
• Tom: Vol. 50, nr 5
• Strony: 454--457
• Opis fizyczny: Bibliogr. 14 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Malik I.

• Wydział Nauk o Ziemi, Uniwersytet Śląski, ul. Będzińska 60, 41-200 Sosnowiec

Bibliografia

• 1. DYNOWSKA I. 1971 - Typy reżimów rzecznych w Polsce. Zesz. Nauk. UJ, 268: 5-155.
• 2. GURNELL A. M. & SWEET R. 1998 - The distribution of large woody debris acumulations and pools in relation to woodland stream management in a small, low-gradient stream. Earth Surface Processes and Landforms, 22: 1101-1121.
• 3. GURNELL A. M., GREGORY K.J. & PETTS G.E. 1995 - The role of coarse woody debris in forest aquatic habitats: implications for management. Aquatic Conservation: Marine and Freshwater Ecosystems, 5: 143-166.
• 4. HUPP C. R. 1984 - Dendrogeomorphic evidence of debris flow frequency and magnitude at Mount Shasta. California. Environ. Geol. Water Sc., 6: 121-128.
• 5. KACZKA R. J. 1999 - The role of coarse woody debris in fluvival processes during the flood of the july 1997, Kamienica £ącka valley. Beskidy mountains. Poland. Stud. Geomorph. Carpatho-Balcanica, 33: 119-129.
• 6. KONDRACKI J. 1998 - Geografia regionalna Polski. PWN.
• 7. KALICKI T. & KRĄPIEC M. 1994 - Problemy datowań form i aluwiów metodą dendrochronologiczną na przykładzie doliny Wisły koło Krakowa. Zesz. Nauk. Polit. Śl., 1229: 173-189.
• 8. KRĄPIEC M. 1992 - Skale dendrochronologiczne późnego holocenu południowej i centralnej Polski. Kwart. AGH, Geol., 18: 37-120.
• 9. KRĄPIEC M. 1995 - Metodyka badań dendrochronologicznych. [W:] E. Mycielska-Dowgiałło & J. Rutkowski (red.). Badania osadów czwartorzędowych. Wydz. Geograf. Stud. Reg. Warszawa: 318-328. Meßtischblatt 3202.l923 Tworg. Konigl. Preuss.
• 10. RACHOCKI A. 1978 - Wpływ roślinności na ukształtowanie koryt i brzegów rzek. Prz. Geograf, 50: 469 - 479.
• 11. SCHWEINGRUBER F.M. 1988 - Tree rings. Basies and applications of dendrochronology. Kluwer. Dodrecht.
• 12. SIGAFOOS R.S. 1964 - Botanical evidence of floods and flood-plain deposition. U.S. Geol. Surv. Profess. Pap., 485-A: 1-33.
• 13. SIGAFOOS R.S. & HENDRICKS E. L. 1961 - Botanical evidence of the modern history Nisqually glacier. Washington, Geol. Profes. Pap.m 397-A:20-28.
• 14. VAN SICKLE J. & GREGORY S. V. 1990 - Modeling inputs of large woody debris to streams from falling trees. Canad. Jour. Forest Res., 20: 1593-1601.