Skład i geneza węglowodorów nasycających szczątki nosorożca włochatego ze Staruni (Karpaty Ukraińskie)

• Autorzy: Kotarba M. J.

Warianty tytułu

EN

Composition and origin of hydrocarbons saturating the remnants of woolly rhinoceros from Starunia (the Ukrainian Carpathians)

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Porównanie dystrybucji biomarkerów i składu trwałych izotopów węgla ropy naftowej z wycieku powierzchniowego z okolic Staruni (Karpaty Ukraińskie) i bituminów ekstrahowanych z fragmentu kręgu kręgosłupa nosorożca włochatego znalezionego w utworach dyluwialnych w tej miejscowości w 1929 r. wykazało ich bliskie powinowactwo genetyczne. Badana ropa i bituminy najprawdopodobniej pochodzą z lądowej (jeziornej) substancja algowej (kerogen typu III/II) i zostały z niej wytworzone w środkowej fazie niskotemperaturowych procesów termogenicznych na poziomie przeobrażenia ok. 0,7% w skali refleksyjności witrynitu. Ropa ta różni się genetycznie od typowej ropy wytworzonej z oligoceńskiej formacji menilitowej. Dominacja żywic i asfaltenów w składzie bituminów nasycających szkielet nosorożca włochatego świadczy o jego dużej mocy sorpcyjnej dla tych polarnych związków wielkocząsteczkowych. Nieco mniejsza zawartość tych związków w składzie ekstraktu z przemycia kręgów kręgosłupa nosorożca włochatego wskazuje, że bituminy nasycające tkanki miękkie są złożone głównie z węglowodorów nasyconych i aromatycznych, które ulegały sorpcji w znacznie mniejszym stopniu. Można więc stwierdzić, że ropa naftowa występująca w strefie przypowierzchniowej w okolicach Staruni, a głównie węglowodory nasycone i aromatyczne, stanowiła zasadniczą substancję konserwującą zwłoki tego zwierzęcia, które zaraz po śmierci musiały znaleźć się w środowisku ilastym (bagna, moczary) przesyconym ropą naftową i solanką.

EN

Comparison ofbiomarker distribution and stable carbon isotope composition of oil from surface seepage in the vicinity of Starunia (the Ukrainian Carpathians), and bitumens extracted from the vertebra of a woolly rhinoceros discovered in 1929 in Late Pleistocene sediments from Starunia demonstrated their close genetic link. The studied oil and bitumens originated presumably from the terrestrial (lacustrine), algal organic matter (oil-prone, mixed type III/II kerogen) and were generated in the middle phase of the low-temperature thermogenic processes, at a maturity level about 0.7% in vitrinite reflectance scale. The studied oil differs genetically from oils generated from the Oligocene Menilite formation. The predominance of resins and asphaltenes in the composition of extract derived from the bitumens saturating the skeleton of woolly rhinoceros indicates high sorption capacity of these polar, macromolecular components. The somewhat lower content of these compounds in extract obtained from eluation of the vertebrae of woolly rhinoceros indicates that bitumens saturating the soft tissue are composed mainly of saturated and aromatic hydrocarbons. It can be concluded that oil occurring in the near-surface zone of the Starunia area (mainly saturated and aromatic hydrocarbons) was a principal substance preserving the body of woolly rhinoceros. After the animal had died, its carcass had to be embedded immediately in swamp clayey sediments saturated with oil and brine.

Słowa kluczowe

PL

nosorożec włochaty; Karpaty fliszowe; Starunia; geochemia organiczna; geneza ropy naftowej; trwałe izotopy węgla

EN

woolly rhinoceros; flysch Carpathians; Starunia; Ukraine; organic geochemistry; origin of oil; stable carbon isotopes

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Przegląd Geologiczny
• Rocznik: 2002
• Tom: Vol. 50, nr 6
• Strony: 531--534
• Opis fizyczny: Bibliogr. 9 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Kotarba M. J.

• Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska, Akademia Górniczo-Hutnicza, al. Mickiewicza 30, 30-059 Kjaków,