Podziemne magazynowanie dwutlenku węgla

• Autorzy: Tarkowski R. , Uliasz-Misiak B.

Warianty tytułu

EN

Carbon dioxide sequestration by underground storage

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W artykule omówiono istotne problemy związane z podziemnym magazynowaniem dwutlenku węgla. Zaprezentowano koncepcje podziemnego magazynowania, jako jeden ze sposobów bezpośredniej redukcji emisji tego gazu. Zwrócono uwagę na wydzielanie CO₂ z gazów spalinowych, transport i koszty magazynowania CO₂. Przedstawiono zagadnienia związane z potencjałem podziemnego magazynowania, fizycznymi i chemicznymi efektami zatłaczania, magazynowaniem w poziomach wodonośnych, w złożach węglowodorów i w pokładach węgla. Zwrócono uwagę na bezpieczeństwo oraz społeczną akceptacje takiego przedsięwzięcia. Opisano przykłady podziemnego magazynowania CO₂. Scharakteryzowano wybrane europejskie programy naukowe dotyczące prezentowanej problematyki. Wskazano celowość podjęcia tematyki podziemnego magazynowania CO₂ w Polsce oraz możliwość wytypowania miejsc podziemnego magazynowania tego gazu w pobliżu dużych, przemysłowych źródeł emisji.

EN

The paper presents some major problems related to underground storage of carbon dioxide. The idea of underground storage is presented as one of methods of reducing the emissions of this greenhouse gas. A special attention is paid to the issues of capturing, transportation and costs of CO₂ storage. Problems with defining underground storage potential, physical and chemical effects of CO₂injection into underground reservoirs and storage in underground aquifers, hydrocarbons deposits and coal seams are discussed. The attention is also paid to safety issues as well as gaining social acceptance for such operations. Some examples of C0₂ underground storage operations are described; selected European R&D programmes concerning these issues are presented. It is shown that sites for underground storage of this gas may be also found in Poland in proximity of major industrial sources of its emission; thus, research on this topic is highly advisable.

Słowa kluczowe

PL

podziemne magazynowanie; emisja dwutlenku węgla; poziomy wodonośne; złoża węglowodorów; bezpieczeństwo magazynowania; Polska

EN

underground storageanizotropia; carbon dioxide emission; aquifers; hydrocarbons deposits; storage safety; Poland

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Przegląd Geologiczny
• Rocznik: 2003
• Tom: Vol. 51, nr 5
• Strony: 402--409
• Opis fizyczny: Bibliogr. 41 poz., rys., wykr.

Twórcy

autor

Tarkowski R.

• Polska Akademia Nauk, Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią, ul. Wybickiego 7, 30-950 Kraków 65

autor

Uliasz-Misiak B.

• Polska Akademia Nauk, Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią, ul. Wybickiego 7, 30-950 Kraków 65

• Polska Akademia Nauk, Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią, ul. Wybickiego 7, 30-950 Kraków 65

Bibliografia

• 1. BERGER W. 1955 - Neue Ergebnisse zur Klima und Vegetationsge¬schichte des Europäischen Jungtertiärs. Ber. Geobot. Forschungsinst. Rübel: 12-29.
• 2. DI PASQUALE G., GRAFI G. & QUEZEL P. 1992 - Sur la presence d'un Zelkova nouveau en Sicile sud-orientale (Ulmaceae). Biocosme Mésogéen, 8-9: 401-409.
• 3. DRZEWICKA-KOZŁOWSKA I. 1963 - Uwagi wstępne dotyczące geologii i morfologii okolic stanowiska archeologicznego w Witowie, pow. Kazimierza Wlk. Spraw. z Pos. Kom. Oddz. PAN w Krakowie: 377-384.
• 4. DŻUŁYŃSKI S., KRYSOWSKA-IWASZKIEWICZ M., OSZAST J. & STARKEL L. 1968 - O staroczwartorzędowych żwirach w Kotlinie Sandomierskiej. Stud. Geomorph. Carpatho-Balcanica, 2: 63-74.
• 5. FRIEDRICH W. L. & KOCH B. E. 1970 - Comparison of fruits and seeds of fossil Spirematospermum (Zingiberaceae) with those of living Cenolophon. Bull. Geol. Soc. Denmark, 20: 192-195.
• 6. GRADZŃSKI R. & UNRUG R. 1959 - Geneza i wiek „serii witowskiej”. Rocz. Pol. Tow. Geol., 29: 181-195.
• 7. HUTCHINSON J. 1973 - The Families of Flowering Plants. Clarendon Press, Oxford.
• 8. KONDRACKI J. 1988 - Geografia fizyczna Polski. PWN, Warszawa. KRÜSSMANN G. 1978 - Handbuch der Laubgehölze. Band 3. Verlag Paul Parey, Berlin und Hamburg.
• 9. KRYSIAK Z. 1987 - Zjawiska tektoniczne w żwirach witowskich [W:] Rutkowski J. (red.) - Trzecio- i staroczwartorzędowe żwiry Kotliny Sandomierskiej. Mat. Symp. Kom. Badań Czwartorzędu PAN, 22-24 czerwca, AGH, Kraków: 39-41.
• 10. KRYSIAK Z. 2000 - Tectonic evolution of the Carpathian Foredeep and its influence on Miocene sedimentation. Geol. Quart., 44: 137-156.
• 11. KUCIA-LUBELSKA M. 1966 - Wiek serii witowskiej w świetle badań minerałów ciężkich. Rocz. Pol. Tow. Geol., 36: 303-311.
• 12. LINDNER L. 1980 - Zarys chronostratygrafii czwartorzędu regionu świętokrzyskiego. Kwart. Geol., 24: 689-709.
• 13. LINDNER L. 1988 - Jednostki glacjalne i interglacjalne w plejstocenie Wyżyny Miechowskiej i Niecki Nidziańskiej. Prz. Geol., 36: 140-147.
• 14. LINDNER L. & NOWAKOWSKI A. 1996 - Problem pochodzenia otoczaków granitu w osadach serii witowskiej w świetle badań petrograficznych. Prz. Geol., 44: 950-952.
• 15. LINDNER L. & SIENNICKA A. E. 1994 - Osady czwartorzędowe w strefie północnej krawędzi doliny Wisły na wschód od Brzeska Nowego (Wyżyna Miechowska). Prz. Geol., 42: 105-112.
• 16. LINDNER L. & SIENNICKA-CHMIELEWSKA A. E. 1995 - Loesses and their bedrocks in the Southeastern Part of the Miechów Upland (S Poland). Ann. UMCS, ser. B, 50: 75-89.
• 17. LINDNER L. & SIENNICKA-CHMIELEWSKA A. E. 1998 - The Witów series and the problem of the Tertiary/Quaternary boundary in South-Eastern Poland. Mededelingen Nederlands Instituut voor Toegepaste Geowetenschappen TNO, 60: 287-292.
• 18. ŁYCZEWSKA J. 1948 - Sprawozdanie z badań geologicznych w północno - zachodniej części arkusza Brzesko Nowe (1:100 000). Biul. Państw. Inst. Geol., 42: 47-71.
• 19. MAI D. H. & WALTHER H. 1978 - Die Floren der Haselbacher Serie im Weißelster-Becken (Bezirk Leipzig, DDR). Abh. Staatl. Mus. Mineral. u. Geol. Dresden, 28: 1-200.
• 20. NAWROCKI J. & WÓJCIK A. 1990 - On age of the “Witów series” in the light of palaeomagnetic studies. Stud. Geomorph. Carpatho-Balcanica, 24: 3-9.
• 21. NEMEJC F. 1968 - Paleobotanika, t. 3, systematická část. Rostliny nahosemenne. Academia, Praha.
• 22. PODBIELKOWSKI Z. 1987 - Fitogeografia części świata. T. 1 i 2. PWN, Warszawa.
• 23. PODBIELKOWSKI Z. 1991 - Geografia roślin. WSiP, Warszawa.
• 24. RADZKI P., ŁOPUSIŃSKI L. & WIDZ D. 1992 - Objaśnienia do Szczegółowej mapy geologicznej Polski w skali 1:50 000, arkusz Borzęcin, Wyd. Geol. Warszawa.
• 25. RUTKOWSKI J. 1987a - O niektórych trzecio- i czwartorzędowych żwirach rejonu Krakowa [W:] Rutkowski J. (red.) - Trzecio- i staro- czwartorzędowe żwiry Kotliny Sandomierskiej. Mat. Symp. Kom. Badań Czwartorzędu PAN, 22-24 czerwca, AGH, Kraków: 24-26.
• 26. RUTKOWSKI J. 1987b - Uwagi o żwirach witowskich Krakowa [W:] Rutkowski J. (red.) - Trzecio- i staroczwartorzędowe żwiry Kotliny Sandomierskiej. Mat. Symp. Kom. Badań Czwartorzędu PAN, 22-24 czerwca, AGH, Kraków: 33-39.
• 27. RUTKOWSKI J. 1995 - Petrographic composition of the Quaternary gravels of the Carpathians and their foreland. Stud. Geomorph. Carpa- tho-Balcanica, 29: 77-88.
• 28. RUTKOWSKI J. 1998 - O staroczwartorzędowych żwirach z Witowa. Mat. Konf. Współczesne procesy morfologiczne i ewolucja rzeźby progu Karpat i ich przedpola. Warsztaty Geomorfologiczne w £azach k/Bochni, wrzesień 1998, Kraków: 90-97.
• 29. SENETA W. 1987 - Dendrologia t. 1 i 2. PWN, Warszawa.
• 30. SOBOLEWSKA M. 1963 - Opracowanie paleobotaniczne prób z Witowa, pow. Kazimierza Wlk. Spraw. z Pos. Kom. Oddz. PAN w Krakowie: 384-386.
• 31. ŚRODOŃ A. 1973 - Karty z historii naszych topoli. [W:] Białobok S. (red.) - Topole (Populus L.). Nasze drzewa leśne. Monografie Popularnonaukowe, 12. Zakład Dendrologii i Arboretum Kórnickie PAN. PWN, Warszawa-Poznań: 137-144.
• 32. SZAFER W. 1947 - Flora plioceńska z Krościenka n/Dunajcem. t 2. Rozpr. Wydz. Mat. Przyr. PAU, B, 72: 1-213.
• 33. SZAFER W. 1954 - Plioceńska flora okolic Czorsztyna i jej stosunek do plejstocenu. Pr. Inst. Geol., 11: 3-238.
• 34. TYCZYŃSKA M. 1978 - Delty kopalne w Kotlinie Sandomierskiej. Folia Geogr., ser. geogr.-phys., 11: 33-50.
• 35. WANG Y-F., FERGUSON D. K., ZETTER R., DENK T. & GRAFI G. 2001 - Leaf architecture and epidermal characters in Zelkova, Ulmaceae. Bot. J. Linn. Soc., 136: 255-265.
• 36. WING S. L. & GREENWOOD D.R. 1993 - Fossils and fossil climate: the case for equable continental interiors in the Eocene. Phil. Trans. R. Soc. London B, 341: 243-252.
• 37. WOROBIEC G. 1994 - Upper Miocene fossil plants from the outcrop of Stare Bystre (Western Carpathians, Poland). Acta Palaeobot., 34: 83-105.
• 38. ZASTAWNIAK E. 1980 - Sarmatian leafflora from the southern margin of the Holy Cross Mts. (South Poland). Pr. Muz. Ziemi, 33: 39-108.
• 39. ZASTAWNIAK E., ŁAŃCUCKA-ŚRODONIOWA M., BARANOWSKA-ZARZYCKA Z., HUMMEL A. & LESIAK M. 1996 - Flora megasporowa, liściowa i owocowo-nasienna. [W:] Malinowska L. & Piwocki M. (red.) - Budowa Geologiczna Polski, T. 3: Atlas skamieniałości przewodnich i charakterystycznych, cz. 3a, kenozoik, trzeciorzęd, neogen. Polska Agencja Ekologiczna, Warszawa: 855-940.
• 40. ZASTAWNIAK E. & WOROBIEC G. 1997 - Szczątki roślin towarzyszące ichtiofaunie w oligoceńskich wapieniach jasielskich w Sobniowie koło Jasła. Prz. Geol., 45: 875-879.
• 41. ZUCHIEWICZ W. 1995 - Selected aspects of neotectonics of the Polish Carpathians. Folia Quatern. 66: 145-204.