Lineamenty na zdjęciach satelitarnych Polski : próba podsumowania

Graniczny, Marek; Mizerski, Włodzimierz

Artykuł - szczegóły

Tytuł artykułu

Lineamenty na zdjęciach satelitarnych Polski : próba podsumowania

Autorzy

Graniczny Marek , Mizerski Włodzimierz

Wybrane pełne teksty z tego czasopisma

Identyfikatory

Warianty tytułu

Lineaments in the satellite imagery of Poland : an attempt of recapitulation

Języki publikacji

Abstrakty

Geologiczna interpretacja zdjęć satelitarnych zajęła trwałą pozycję w kartografii geologicznej. W artykule przedstawiono rezultaty geologicznej interpretacji lineamentów na obszarze Polski, prowadzonej od niemal 30 lat. Analiza wykazała, że wśród lineamentów wyznaczanych w oparciu o zdjęcia satelitarne są zarówno takie, które znajdują odzwierciedlenie w budowie geologicznej, jak i takie, które (według współczesnego poziomu rozpoznania budowy geologicznej Polski) związków takich nie wykazują. Mimo nie całkowitej jednoznaczności lineamenty wyznaczone na zdjęciach i obrazach satelitarnych są świadectwem zróżnicowania budowy geologicznej zarówno w utworach przypowierzchniowych i płytko zalegającej pokrywie osadowej, jak i w skałach głębokiego podłoża. Dobra zgodność większości dużych lineamentów na zdjęciach satelitarnych ze stwierdzonymi, walnymi liniami nieciągłości w skorupie ziemskiej stwarza możliwości wykorzystania fotolineamentów do interpretacji geologicznej tam, gdzie inne metody nie mogą być zastosowane i do konstruowania wniosków, co do struktury skorupy ziemskiej.

Geological interpretion of the satellite images has became a permanent element of the geological mapping. This paper presents results of the geological interpretation of lineaments at the territory of Poland of since nearly 30 years. This analysis has shown that lineaments identified in the satellite images could be divided into these which reflect some geological conditions and phenomena, and those not showing any correlations to the known geological structures (according to our present knowledge of geological make-up of Poland). Besides some ambiguities, lineaments interpreted in the satellite images are evidence of varying geological conditions in the shallower substratum as well as in the deep subsurface. Strong correlation of the majority of long lineaments interpreted in the satellite images with known regional discontinuites gives an opportunity to apply lineaments studies for geological interpretation and modelling the Earth 's crust structure.

Słowa kluczowe

zdjęcia satelitarne lineamenty tektonika Polska

satellite images lineaments tectonic of Poland

Wydawca

Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy

Czasopismo

Przegląd Geologiczny

Rocznik

2003

Tom

Vol. 51, nr 6

Strony

474--482

Opis fizyczny

Bibliogr. 64 poz., rys.

Twórcy

autor

Graniczny Marek

Państwowy Instytut Geologiczny, ul. Rakowiecka 4, 00-975 Warszawa

autor

Mizerski Włodzimierz

Katedra Geologii, Uniwersytet Łódzki, ul. Źródłowa 47, 91-735 Łódź

Bibliografia

1. BAŻYŃSKI J. 1982 - Metody interpretacji geologicznej zdjęć satelitarnych wybranych obszarów Polski. Instr. i Met. Bad. Geol. Państw. Inst. Geol., 44.
2. BAŻYŃSKI J., DANIEL-DANIELSKA B., GRANICZNY M. & WILCZYŃSKI M. 1980 - Przykłady geologicznej interpretacji obrazów satelitarnych dla celów praktycznych. Zastosowanie teledetekcji w badaniach środowiska geograficznego. PWN Warszawa-Łódź: 335-351.
3. BAŻYŃSKI J., DOKTÓR S. & GRANICZNY M. 1984 - Mapa fotogeologiczna Polski. Wyd. Geol.
4. BAŻYŃSKI J., DOKTÓR S. & KOTAŃSKI Z. (obszar polski) 1987 - Kosmotiektoniczeskaja Karta Jewropejskich Stran Czlienow SEW i SFRJ. Min. Geol. ZSRR, 6 ark.
5. BAŻYŃSKI J., FISTEK J., GRANICZNY M., SŁAWIŃSKI A. & WILCZYŃSKI M. 1981 - Interpretacja zdjęć satelitarnych w świetle badań hydrogeologicznych południowo-zachodniej części Ziemi Kłodzkiej. Tech. Posz. Geol., 1: 14-16.
6. BAŻYŃSKI J. & GRANICZNY M. 1978 - Fotolineamenty i ich znaczenie w geologii. Prz. Geol., 26: 288-296.
7. BAŻYŃSKI J. & GRANICZNY M. 1987 - Tektoniczeskoje struktury Centralnoj i Jugo-Wostocznoj Ewropy po materiałach kosmiczeskich siemok. SEW Moskwa.
8. BAŻYŃSKI J., GRANICZNY M., OBERC J. & WILCZYŃSKI M. 1986 - Mapa fotogeologiczna Sudetów 1 : 200 000. Inst. Geol.
9. CIĘŻKOWSKI W., DOKTÓR S., GRANICZNY M. & MARSZCZEK T. 1989 - Zależności występowania wód mineralnych i termalnych z nieciągłościami teledetekcyjnymi w Sudetach Zachodnich. Problemy hydrogeologiczne południowo-zachodniej Polski. Pr. Nauk. Inst. Geotech. Polit. Wroc.: 343-349.
10. CLOOS H. 1925 - Einführung in die tektonische Behandlung magmatischer Erscheinungen (Granittektonik), I.Spez. Teil. Das Riesengebirge in Schlesien, Berlin.
11. CYMENRMAN Z. 1998 - Młodoalpejskie fałdy w depresji północno-sudeckiej; przykłady z wapienia muszlowego z Raciborowic. Prz. Geol., 46: 348-354.
12. CYMERMAN Z. 1999 - Alpejska transpresja w Sudetach. Prz. Geol., 47: 942-945.
13. DADLEZ R., DECZKOWSKI L., GAJEWSKA J., KŁOSSOWSKI J., MAREK S., STOLARCZYK J. & STOLARCZYK F. 1980 - Mapa tektoniczna cechsztyńsko-mezozoicznego kompleksu strukturalnego na Niżu Polskim. Wyd. Geol.
14. DADLEZ R.& JAROSZEWSKI W. 1994 - Tektonika. PWN.
15. DĄBROWSKI A., KARACZUN K. & KARACZUN M. 1981 - Południowo-zachodni brzeg platformy wschodnioeuropejskiej w Polsce w świetle wyników badań magnetycznych. Prz. Geol., 29: 415-419.
16. DOKTÓR S., DORNIC J., GRANICZNY M. & REICHWALDER P. 1985a - Structural elements of Western Carpathians and their Foredeep on the basis of satellite interpretation. Kwart. Geol., 29: 129-137.
17. DOKTÓR S., DORNIC J., GRANICZNY M. & REICHWALDER P. 1988-1989 - Geological Atlas of the Western Outer Carpathians and their Foreland 1 : 500 000, Photolineament Map. Wyd. Geol.
18. DOKTÓR S. & GRANICZNY M. 1982 - Zdjęcia satelitarne jako źródło informacji pośredniej o wgłębnych strukturach geologicznych. Prz. Geol., 30: 666- 671.
19. DOKTÓR S. & GRANICZNYM. 1993 - Mapa głównych fotolineamentów Polski. Państw. Inst. Geol.
20. DOKTÓR S., GRANICZNY M., KANASIEWICZ J. & KUCHARSKI R. 1990a - Metodyka kompleksowej analizy danych teledetekcyjnych i geofizycznych dla wyznaczania struktur rudonośnych. Prz. Geol., 38: 86-90
21. DOKTÓR S., GRANICZNY M., KANASIEWICZ J. & KUCHARSKI R. 1991 - The main tectonic features in the Sudeten Mts. (SW Poland) and their relationship with ore mineralization. Geotectonica and Metallogenia, 15: 25-40.
22. DOKTÓR S., GRANICZNY M. & KUCHARSKI R. 1987a - Korelacja danych teledetekcyjnych i geofizycznych za pomocą technik cyfrowych. Prz. Geol., 35: 453-461.
23. DOKTÓR S., GRANICZNY M., KUCHARSKI R., MOLEK M. & DĄBROWSKA B. 1990b - Wgłębna budowa geologiczna Karpat w świetle kompleksowej analizy teledetekcyjno-geofizycznej. Prz. Geol., 38: 469-476.
24. DOKTÓR S., GRANICZNY M. & ŁYSENKO V. 1992 - Kompleksowa analiza fotogeologiczna Sudetów Zachodnich na obszarze Polski i Czech. Tech. Posz. Geol. Geos. Geot., 6: 53-60.
25. DOKTÓR S., GRANICZNY M. & POŻARYSKI W. 1988 - The main photolineaments of Poland and the surrounding areas and their connection with geology. Biul. Inst. Geol., 359: 61-70.
26. DOKTÓR S., GRANICZNY M. & SADOWSKA M. 1987b - Analiza danych teledetekcyjnych dla prognozowania występowania wód mineralnych i zwykłych na przykładzie obszaru między Polanicą, Dusznikami i Kudową. Prz. Geol. , 35: 580-583.
27. DOKTÓR S., GRANICZNY M. & WIŚNIEWSKA M. 1985b - Wykorzystanie badań teledetekcyjnych do poszukiwań wód termalnych i mineralnych na przykładzie masywu granitowego Karkonoszy. Prz. Geol., 33: 454-458.
28. GRANICZNY M. 1989 - Fotolineamenty i ich znaczenie geologiczne. Instr. i Met. Bad. Geol. Państw. Inst. Geol., 50.
29. GRANICZNY M. 1991 - Możliwości wykorzystania fotolineamentów do oceny sejsmicznej zagrożenia terenu. Biul. Państw. Inst. Geol., 365: 5-46.
30. GRANICZNY M. 1994 - Strefy nieciągłości tektonicznych w świetle korelacji wielotematycznych danych geologicznych, na przykładzie Żarnowca i Ziemi Kłodzkiej. Instr. i Met. Bad. Geol. Państw. Inst. Geol., 54.
31. GRANICZNY M. 2002 - Kartowanie geologiczne z wykorzystaniem zdjęć satelitarnych LANDSAT. Biul. Państw. Inst. Geol., 402: 27-50.
32. GRANICZNY M. & MARSZCZEK T. 1989 - Teledetekcja jako jedna z metod poszukiwania wód geotermalnych. Tech. Posz. Geol. Geos. Geoter., 3: 49-54.
33. GUTERCH B. & LEWANDOWSKA-MARCINIAK H. 1983 - Sejsmiczność Polski. Fizyka i ewolucja wnętrza Ziemi. PWN.
34. HOBBS W.H. 1904 - Lineaments of the Atlantic Border Region. GSABull., 1: 483-506.
35. HOBBS W.H. 1912 - Earth features and their meaning. McMillan Co., New York.
36. JAROSZEWSKI W. 1980 - Tektonika uskoków i fałdów. Wyd. Geol.
37. JAROSZEWSKI W., MARKS L. & RADOMSKI A. 1985 - Słownik geologii dynamicznej. Wyd. Geol.
38. KANASIEWICZ J. 1992 - Perspektywy wykrycia mineralizacji barytowej w świetle wyników zdjęcia geochemicznego i szlichowego. Prz. Geol., 40: 158-161.
39. KARNKOWSKI P.H. & OZIMKOWSKI W. 2001 - Geologiczna analiza zdjęć satelitarnych metodą pokryć wielokrotnych - zarys problematyki z przykładami z Polski południowej. Prz. Geol., 49: 1067-1072.
40. KJERULF T. 1879 - Udsigt over det sydlige Norges geologi. W. C. Fabritius Christiania.
41. KOPECKY L. 1986 - Geological development and block structure of the Cenozoic Ohre Rift (Czechoslovakia). Proc. Int. Conf. On Basement Tectonics, Santa Fe.
42. MIZERSKI W. & OZIMKOWSKI W. 1978 - Analiza sieci uskokowej jednostki łysogórskiej na podstawie fotointerpretacji. Acta Geol. Pol., 28: 525-536.
43. MŁYNARSKI S. 1982 - Budowa głębokiego podłoża w Polsce na podstawie sejsmicznych badań refrakcyjnych. Kwart. Geol., 26: 285-296. OBERC J. 1991 - System of main longitudinal strike-slip faults in the vicinity of the Góry Sowie Block (Sudetes). Kwart. Geol., 35: 403-420.
44. O'LEARY D.W., FRIEDMAN J.D. & POHN H.A. 1976 - Lineament, linear, lineation: Some proposed new standards for old terms. GSA Bull., 87: 1463-1469.
45. OSTAFICZUK S. 1980 - Fotogeologia. Wyd. Geol.
46. OSTAFICZUK S. 1981 - Lineamenty jako odwzorowanie zjawisk tektonicznych na tle wybranych przykładów z Polski. Biul. Geol. UW, 29: 195-267.
47. PIĄTKOWSKA A., KASIŃSKI J. & GRANICZNY M. 2000 - Analiza zintegrowanych danych teledetekcyjnych i tektonicznych Obniżenia Żytawsko-Zgorzeleckiego. Prz. Geol., 48: 991-1000.
48. PIĄTKOWSKA A. & WYBRANIEC S. 2002 - Analiza tektoniczna rejonu Bełchatowa na podstawie danych teledetekcyjnych i geofizycznych. CAG Państw. Inst. Geol.
49. PIEIWE A.W. 1945 - Głubinnyje razłomy w gieosyiklinalnych obłastiach. Izw. AN SSSR, 5: 23-46.
50. POSPISIL L., GRANICZNY M., NEMCOK J. & DOKTÓR S. 1986 - Prispevek metod dalkoveho pruzkumu k identifikaci zlomu s horizontalnim posunem v oblasti Zapadnich Karpat. Miner. Slov., 5: 385-402.
51. POTFAJ M., POSPIŽIL L. & GRANICZNY M. 1995 - The North Tatra boundary - a structural morphological element of the West Carpathians. International Journal of Exploration geophysics, Remote Sensing and Environment, II nr 2, Czech Republic: 34-50.
52. POŻARYSKI W. 1970 - Rowy tektoniczne kimeryjskie na tle ewolucji strukturalnej Niżu Polskiego. Kwart. Geol., 14: 271-279.
53. POŻARYSKI W. 1971 - Tektonika elewacji radomskowskiej. Rocz. Pol. Tow. Geol., 41: 169-179.
54. POŻARYSKI W. 1986 - Waryscyjski etap platformowego rozwoju tektonicznego centralnej Europy. Prz. Geol., 34: 117-127.
55. POŻARYSKI W. 1990 - Kaledonidy środkowej Europy orogenem przesuwczym złożonym z terranów. Prz. Geol., 40: 1-9.
56. POŻARYSKI W., GROCHOLSKI A., TOMCZYK H., KARNKOWSKI P. & MORYC W. 1992 - Mapa geologiczna Polski w epoce waryscyjskiej. Prz. Geol., 40: 643-651.
57. POŻARYSKI W. & ŻYTKO K. 1979 - Aulakogen środkowopolski a geosynklina karpacka. Prz. Geol., 27: 305-311.
58. RĄCZKOWSKI W., WÓJCIK A. & ZUCHIEWICZ W. 1983 - Neotektonika Karpat fliszowych i przedgórza. Kwart. Geol., 27: 436-437.
59. SOKOŁOWSKI J., DOKTÓR S. & GRANICZNY M. 1984 - Zastosowanie fotogeologicznej analizy zdjęć satelitarnych dla wyznaczania stref perspektywicznych złóż ropy naftowej i gazu ziemnego. Nafta, 9: 273-278.
60. STUPNICKA E. 1972 - Tektonika południowo-zachodniego obrzeżenia Gór Świętokrzyskich. Biul. Geol. Wydz. Geol. UW, 14: 21-114.
61. UNGRUG R. 1980 - Tectonic rotation of flysch nappes in the Polish Outer Carpathians. Rocz. Pol. Tow. Geol., 50: 27-39.
62. ZEMAN A. 1983 - Neotektonicka skica1 : 500 000. Arch. UUG, Praha.
63. ZNOSKO J. (red.) 1998 - Atlas tektoniczny Polski. Państw. Inst. Geol.
64. ŻELICHOWSKI A.M. & KOZŁOWSKI S. 1983 - Atlas geologiczno-surowcowy obszaru lubelskiego. Wyd. Geol.

Typ dokumentu

Bibliografia

Identyfikator YADDA

bwmeta1.element.baztech-article-BUS4-0001-0013