Charakterystyka geochemiczna najstarszej soli kamiennej (Na1) w rejonie Zatoki Puckiej

• Autorzy: Tomassi-Morawiec H.

Warianty tytułu

EN

Geochemistry of the Zechstein Oldest Rock Salt (Nal) in the Puck Bay region (northern Poland)

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Wyniki badań geochemicznych najstarszej soli kamiennej zostały powiązane z rezultatami szczegółowych badań sedymentologicznych tej formacji wykonanych przez Czapowskiego (1998). Odmiany litofacjalne Na1A i Na1B różnią się składem chemicznym i mineralnym. Sole "czyste" odznaczają się wyższą średnią zawartością NaCl i Br od soli "zanieczyszczonych". Sole "zanieczyszczone" charakteryzują się wyższymi średnimi koncentracjami Ca, K, Mg, SO4 i części nierozpuszczalnych w wodzie, a więc większym udziałem siarczanów i materiału terygenicznego. Zawartość bromu w najstarszej soli kamiennej (Na1) wskazuje, że utwory te powstały na drodze ewaporacji wody morskiej. Na obszarach tzw. "basenów", w oparciu o zmienność wartości współczynnika bromochlorowego (lub bezpośrednio zawartości bromu) w profilach solnych z poszczególnych otworów wiertniczych można korelować ze sobą utwory, które wytrącały się z solanek o podobnej tendencji zmian stężenia i były zapewne równowiekowe. Najwyższe stężenia macierzystych solanek Na1 zostały osiągnięte w lagunach i panwiach solnych, które utworzyły się na terenach dawnych basenów Jastrzębiej Góry i Władysławowa, co świadczy o dość silnej izolacji tego obszaru pod koniec sedymentacji Na1. Obszary pozostałych basenów i płycizn były strefami stałej wymiany wód.

EN

Geochemical data were correlated with the results of detailed sedimentological studies ofCzapowski (1998). Chemical and mineralogical compositions of the lithological fades Nal A and NalB vary. Pure halite fades is characterized by higher average content ofNaCl and Br than clayey halite fades is. Clayey halite fades is distinguished by higher average concentrations ofCa, K, Mg, S04, and water-insoluble residue, and thus by higher content of sulphates and terrigenous material. The bromine content in the Zechstein Oldest Rock Salt indicates that rock salts originated due to evaporation of marine waters. The bromine content distribution (or Br/CI coefficient values) in the salt profdes from the "basin " areas enables a correlation of the salt series. Correlated halite precipitated from the parent brines which underwent similar changes of the salinity at the same time. In lagoons and salt pans, which were formed in the areas of Jastrzębia Góra and Władysławowo basins at the end of Nal sedimentation, the salinity of the parent brines was the highest. At the time, these areas were probably isolatedfrom the open sea. The areas of other depressions and shoal areas belonged to zones of permanent water exchange.

Słowa kluczowe

PL

sól kamienna; geochemia; brom; Zatoka Pucka; cechsztyn

EN

salt rock; geochemistry; bromine; Puck Bay; Zechstein

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Przegląd Geologiczny
• Rocznik: 2003
• Tom: Vol. 51, nr 8
• Strony: 693--702
• Opis fizyczny: Bibliogr. 18 poz., rys., tab., wykr.

Twórcy

autor

Tomassi-Morawiec H.

• Państwowy Instytut Geologiczny, ul. Rakowiecka 4,00-975 Warszawa

Bibliografia

• 1. CZAPOWSKI G. 1983 - Zagadnienia sedymentacji soli kamiennej cyklotemu PZ1 na wschodnim skłonie wyniesienia Łeby. Prz. Geol., 31: 272-294.
• 2. CZAPOWSKI G. 1987 - Sedimentary facies in the Oldest Rock Salt (Na1) of the Łeba elevation (northern Poland). Lecture Notes of Earth Sciences, 10: 207-224. Springer Verlag.
• 3. CZAPOWSKI G. 1998 - Geneza najstarszej soli kamiennej cechsztynu w rejonie Zatoki Puckiej (Studium sedymentologiczne). CAG Państw. Inst. Geol., 696/99.
• 4. HOLSER W. T. 1966 - Bromide geochemistry of salt rocks.[W:] Second Symposium on Salt, 1: 248-275. The Northern Ohio Geological Society.
• 5. HOLSER W. T. 1970 - Bromide geochemistry of some non-marine salt deposits in the Southern Great Basin. Mineral. Soc. Amer. Spec. Pap., 3: 307-319.
• 6. HOLSER W. T. 1979 - Rotliegend Evaporites, Lower Permian of Northwestern Europe. Geochemical confirmation of the Non-Marine Origin. Erdöl. Kohle, Erdgas, Petroch., 32: 159-162.
• 7. HOLSER W. T. & WILGUS C. K. 1981 - Bromide profiles of the Röt Salt, Triassic of northern Europe, as evidence of its marine origin. N. J. Miner. Mh., 6: 267-276.
• 8. PERYT T.M. 1994 - The anatomy of a sulphate platform and adjacent basin system in the Łeba sub-basin of the Lower Werra Anhydrite (Zechstein, Upper Permian), northern Poland. Sedimentology, 41: 83-113.
• 9. PERYT T. M., CZAPOWSKI G. & GĄSIEWICZ A. 1992 - Facje i paleogeografia cechsztynu zachodniej części syneklizy perybałtyckiej. Prz. Geol., 40: 223-233.
• 10. PERYT T. M. & KOVALEVICH V. M. 1996 - Origin of anhydrite pseudomorphs after gypsum crystals in the Oldest Halite (Werra, Upper Permian, Northern Poland). Zb. Geol. Paläont. Teil 1, H 1/2: 337-356.
• 11. STĘPNIEWSKI M. 1970 - Badania geochemiczne cechsztyńskiej serii solnej Polski północnej. CAG Państw. Inst. Geol., 2925/69
• 12. STĘPNIEWSKI M. 1973 - Niektóre pierwiastki śladowe w cechsztyńskich minerałach solnych z rejonu Zatoki Puckiej. Biul. IG, 272: 7-68.
• 13. TOMASSI-MORAWIEC H. 1990 - Geochemia bromu w utworach najstarszej soli kamiennej w rejonie Zatoki Puckiej. Biul. PIG, 364: 31-59.
• 14. TOMASSI-MORAWIEC H. 2001 - Brom i stront w najstarszej soli kamiennej (Na1) na wyniesieniu Łeby (na przykładzie otworu wiertniczego Orle ONZ-1). Prz. Geol., 49: 384-388.
• 15. TOMASSI-MORAWIEC H. 2002 - Charakterystyka geochemiczna najstarszej soli kamiennej w rejonie Zatoki Puckiej. CAG Państw. Inst. Geol., 976/2003.
• 16. WALASZKO M. G. 1956 - Gieochimija broma w prociesach galogieneza i ispolzowania soderżania broma w kaczestwie geneticzeskowo i poiskowo kriteria. Geochimija, 6: 33-48.
• 17. WERNER Z. 1972 - Złoża soli potasowych w rejonie Zatoki Puckiej. Przew. 54 Zjazdu PTG, Cetniewo, 37-46.
• 18. WILGUS C. K. & HOLSER W. T., 1984 - Marine and Nonmarine Salts of Western Interior, United States. AAPG, 68: 765-767.