Uwagi o wieku osadów miocenu środkowego okolic Szydłowa [południowe obrzeżenie Gór Świętokrzyskich]

• Autorzy: Stachacz M.

Warianty tytułu

EN

Remarks on age of the Middle Miocene deposits in the Szydłów area [southern margin of the Holy Cross Mountains]

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

The Middle Miocene sediments outcropping between Szydłów and Brzeziny are represented by the Pińczów Beds and the Chmielnik Beds. The Pińczów Beds are developed as the Heterostegina sands with intercalations of red algal limestones. These sediments contain numerous fossils of foraminifera, bryozoans, bivalves, ostracods, echinoids, crustaceans and corallinacean red algae. Foraminifera [Amphistegina, Heterostegina, Orbulina suturalis] point to the early Badenian age of the Pińczów Beds. The Chmielnik Beds contain mainly organodetritical limestones, which are composed mainly of grains eroded from the Badenian red algal limestones. The organodetritical limestones contain pebbles and blocks of microbial-serpulid limestones, Abra limestones, marls and rare lenses of quartz sands. Numerous pectenids, other small bivalves, gastropods, foraminifera and rhodolites occur here. The fossils point to mainly Anomalinoides dividens Zone. New literature data show that this zone, commonly accepted as diagnostic for the beginning of Sarmatian, is diachronic. Therefore, the Badenian-early Sarmatian age is suggested for the Chmielnik Beds. The presence or absence of normal-marine biota as an age criterium for the Badenian-Sarmatian boundary, the commonly accepted idea for the brackish Sarmatian basin of the central Paratethys has been challenged recently. Both Badenian (not redeposited) and Sarmatian fossils occur in the Chmielnik Beds. Therefore, part of deposits in the Szydłów area assumed so far to be of Sarmatian age, can in fact represent late Badenian age.

Słowa kluczowe

PL

miocen; Szydłów; Orbulina suturalis; Anomalinoides dividens; osady węglanowe

EN

Miocene; Orbulina suturalis; Anomalinoides dividens; carbonate sedimentation; Szydłów

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Przegląd Geologiczny
• Rocznik: 2007
• Tom: Vol. 55, nr 2
• Strony: 168--168, 174
• Opis fizyczny: Bibliogr. 47 poz., rys.

Twórcy

autor

Stachacz M.

• Instytut Nauk Geologicznych, Uniwersytet Jagielloński, ul. Oleandry 2a, 30-063 Kraków

Bibliografia

• ALEXANDROWICZ S.W., GARLICKI A. & RUTKOWSKI J. 1982 - Podstawowe jednostki litostratygraficzne miocenu zapadliska przedkarpackiego. Kwart. Geol., 26: 470-471.
• BIRKENMAJER K. (red.) 1975 - Zasady polskiej klasyfikacji, terminologii i nomenklatury stratygraficznej. Wyd. Geol.
• CICHA I., RÖGL F., RUPP C. & CTYROKA J. 1998 - Oligocene- Miocene foraminifera of the Central Paratethys. Abh. Senckenberg. Naturforsch. Ges., 549: 1-325.
• CZAPOWSKI G. 1984 - Osady barierowe w górnym miocenie południowego obrzeżenia Gór Świętokrzyskich. Prz. Geol., 32: 185-194.
• CZAPOWSKI G. 2004 - Miocen: Otoczenie Gór Świętokrzyskich. [W:] Peryt T.M., Piwocki M. (red.) - Budowa Geologiczna Polski, Tom I Stratygrafia, Częśæ 3a - Kenozoik: Paleogen Neogen. Państw. Inst. Geol.
• CZAPOWSKI G. & STUDENCKA B. 1990 - Studium sedymentologiczno- paleontologiczne osadów barierowych dolnego sarmatu w rejonie Chmielnika. Prz. Geol., 38: 117-127.
• CZEPIEC I. 1996 - Biostratygrafia i warunki depozycji osadów północnej strefy brzeżnej sarmatu Polski. Kwart. AGH, Geologia, 22: 309-338.
• DUDZIAK J. & ŁAPTAŚ A. 1991 - Stratigraphic position of Miocene carbonate-siliciclastic deposits near Chmielnik based on calcareous annofossils. Bull. Pol. Acad. Sc. Earth Sc., 39: 55-56.
• FILIPESCU S. 2004 - Anomalinoides dividens biśvent at the Badenian/ Sarmatian boundary - a response to paleogeographic and paleśnvironmental changes. Studia Universitatis Babeº-Bolyai, Geologia, Cluj-Napoca, 49: 21-26.
• GĄSIEWICZ A., CZAPOWSKI G. & PARUCH-KULCZYCKA J. 2004 - Granica baden-sarmat w zapisie geochemicznym osadów w północnej części zapadliska przedkarpackiego - implikacje stratygraficzne. Prz. Geol., 52: 413-420.
• HARZHAUSER M. & PILLER W.E. 2004a - The early Sarmatian - hidden seesaw changes. Courier Forschungen - Institut Senckenberg, 246: 89-111.
• HARZHAUSER M. & PILLER W.E. 2004b - Integrated stratigraphy of the sarmatian (Upper Middle Miocene) in the western Central Paratethys. Stratigraphy, 1: 65-86.
• JAKUBOWSKI G., STUDENCKA B. & URBANIAK J. 1996 - Gromada Bivalvia Linnaeus, 1758 (Buonanni, 1681). [W:] Malinowska L. & Piwocki M. (red.), Budowa geologiczna Polski, t. 3, Atlas skamienia łości przewodnich i charakterystycznych, cz. 3a. Kenozoik, trzeciorzęd, neogen: 663-703. PAE S.A., Warszawa.
• JASIONOWSKI M. 1997 - Zarys litostratygrafii osadów mioceńskich wschodniej części zapadliska przedkarpackiego. Biul. Państw. Inst. Geol., 375: 43-60.
• JASIONOWSKI M., PERYT T.M. & CZAPOWSKI G. 2004 - Zapadlisko przedkarpackie: Miocen. [W:] Peryt T.M. & Piwocki M. (red.) - Budowa Geologiczna Polski, Tom I Stratygrafia, Część 3a - Kenozoik: Paleogen Neogen. Państw. Inst. Geol.
• KOWALEWSKI K. 1958 - Stratygrafia miocenu południowej Polski ze szczególnym uwzględnieniem południowego obrzeżenia Gór Świętokrzyskich. Kwart. Geol., 2: 3-43.
• KRACH W. 1967 - Miocen okolic Grzybowa. Acta Geol. Pol., 17: 175-218.
• KRACH W. 1974- Z dyskusji nad trzeciorzędem w Polsce. Prz. Geol., 22: 355-356.
• KRÉZSEK Cs. & FILIPESCU S. 2005 - Middle to late Miocene sequence stratigraphy of the Transylvanian Basin (Romania). Tectonophysics, 410: 376-463.
• KUBICA B. 1992 - Rozwój litofacjalny osadów chemicznych badenu w północnej części zapadliska przedkarpackiego. Pr. Państw. Inst. Geol., 133: 1-64.
• LATAL C., PILLER W.E. & HARZHAUSER M. 2004 - Palaeśnvironmental reconstructions by stable isotopes of Middle Miocene gastropods of the Central Paratethys. Palaeogeogr., Palaeoclimatol., Palaeścol., 211: 157-169.
• ŁAPTAŚ A. 1992 - Giant-scale cross-bedded miocene biocalcarenites in the northern margin of the Carpathian Foredeep. Ann. Soc. Geol. Pol., 62: 149-167.
• ŁUCZKOWSKA E. 1962 - Miocen okolic Szydłowa koło Chmielnika w świetle badań mikrofaunistycznych. Spraw. z Pos. Komis. Nauk. PAN, Oddział w Krakowie.
• ŁUCZKOWSKA E. 1964 - Stratygrafia mikropaleontologiczna miocenu w rejonie Tarnobrzeg-Chmielnik. Pr. Geol. PAN, 20: 72.
• ŁUCZKOWSKA E. 1967a - Paleoekologia i stratygrafia mikropaleontologiczna miocenu okolic Grzybowa koło Staszowa. Acta Geol. Pol., 17: 219-245.
• ŁUCZKOWSKA E. 1967b - Some new species of foraminifera from the Miocene of Poland. Rocz. Pol. Tow. Geol., 37: 233-241.
• ŁUCZKOWSKA-SCHILLER E. 1987 - Dyskusja nad granicą biostratygraficzn ą baden/sarmat na obszarze świętokrzyskim i Roztocza. Spraw. z Pos. Komis. PAN, Oddział w Krakowie 29: 304-306.
• ŁUCZKOWSKA E. & RUTKOWSKI J. 1970 - Pozycja stratygraficzna detrytycznych osadów sarmatu na południowym obrzeżeniu Gór Świętokrzyskich. Spraw. z Pos. Komis. PAN, Oddział w Krakowie, 13: 563-567.
• MANDIC O. 2004 - Pectenid bivalves from the Grund Formation (Lower Badenian, Middle Miocene, Alpine-Carpathian Foredeep) - taxonomic revision and stratigraphic significance. Geol. Carpath., 55: 129-146.
• MĄCZYŃSKA S. 1996 - Gromada Echinoidea Leske, 1778. [W:] Malinowska L. & Piwocki M. (red.), Budowa geologiczna Polski, t. 3, Atlas skamieniałości przewodnich i charakterystycznych, cz. 3a. Kenozoik, trzeciorzęd, neogen. PAE S.A., Warszawa.
• MUSIAŁ T. 1987 - Miocen Roztocza (Polska SE). Biul. Geol. UW, 31: 140.
• OLSZEWSKA B. 1999 - Biostratygrafia neogenu zapadliska przedkarpackiego w świetle nowych danych mikropaleontologiczntych. Pr. Państw. Inst. Geol., 168: 9-17.
• OSZCZYPKO N. 2001 - Rozwój zapadliska przedkarpackiego w miocenie. Prz. Geol., 49: 717-723.
• PERYT T.M. & PIWOCKI M. (red.) 2004 - Budowa Geologiczna Polski. Tom I: Stratygrafia, Częśæ 3a - Kenozoik: Paleogen Neogen. Państw. Inst. Geol.
• PILLER W. E. & HARZHAUSER M. 2005-The myth of the brackish Sarmatian Sea. Terra Nova: 17: 450-455.
• RADWAŃSKI A. 1969 - Transgresja dolnego tortonu na południowych stokach Gór Świętokrzyskich, strefa zatok i ich przedpola. Acta Geol. Pol., 19: 1-7.
• RADWAŃSKI A. 1973 - Transgresja dolnego tortonu na południowo- wschodnich i wschodnich stokach Gór Świętokrzyskich. Acta Geol. Pol., 23: 375-434.
• RANDAZZO A.F., MÜLLER P., LELKES G., JUHASZ E. & HAMOR T. 1999 - Cool-water limestones of the Pannonian basinal system, Middle Miocene, Hungary. J. Sediment. Res., 69: 283-293.
• RÖGL F. 1998 - Palaeogeographic considerations for Mediterranean and Paratethys seaways (Oligocene to Miocene). Ann. des Naturhistorischen Museums in Wien, 99a: 279-310.
• RÖGL F. & BRANDSTÄTTER F. 1993 - The foraminifera genus Amphistegina in the korytnica clays (Holy Cross Mts, Central Poland) and its significance in the Miocene of Paratethys. Acta Geol. Pol., 43:121-146.
• RUTKOWSKI J. 1976 - Detrytyczne osady sarmatu na południowym obrzeżeniu Gór Świętokrzyskich. Pr. Geol. PAN, 100: 77.
• STACHACZ M. 2004 - Sarmackie wapienie mikrobialno-serpulowe z południowego obrzeżenia Gór Świętokrzyskich. [W:] Kędzierski M., Leszczyński S. & Uchman A. (red.) - Geologia Tatr: Ponadregionalny Kontekst Sedymentologiczny. Polska Konferencja Sedymentologiczna, VIII Krajowe Spotkanie Sedymentologów 21-24.06.2004, Zakopane. Pol. Tow. Geol., Kraków.
• STACHACZ M. 2005a - Analiza mikropaleontologiczna osadów miocenu środkowego rejonu Szydłowa. [W: ] Oliwkiewicz-Miklasińska M. & Tyszka J. (red.) - 5th Micropalaeontological Workshop Mikro 2005, 8-10.06.2005, Szymbark. ING PAN, Kraków.
• STACHACZ M. 2005b - Osady miocenu środkowego w rejonie Szydłowa i Brzezin: facje, paleśkologia, tafonomia. Arch. WGGiOŚ UJ, Kraków.
• STUDENCKA B. 1999 - Remarks on Miocene bivalve zonation in the Polish part of the Carpathian Foredeep. Geol. Quart., 43: 467-477.
• STUDENCKI W. 1999 - Red-algal limestones in the Middle Miocene of the Carpathian Foredeep in Poland: facies variability and palaeoclimate implications. Geol. Quart., 43: 395-404.
• SZCZECHURA J. 1982 - Middle Miocene foraminiferal biochronology and ecology of SE Poland. Acta Palaeont. Pol., 27: 1-44.