Zastosowanie analizy czynnikowej w badaniach hydrochemicznych wybranych zlewni sudeckich

• Autorzy: Modelska M. , Buczyński S.

Warianty tytułu

EN

Application of factor analysis in hydrochemical research of selected Sudety Mts catchments

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

The statistical principal components factor analysis have been carried out in 2002 and 2003 for groundwater and surface water of two small crystalline massifs of the Sudety Mts. [SW Poland], represented by Kamienica [Śnieżnik Massif] and Mała Bystrzyca [Bystrzyckie Mountains] river catchments. 12 chemical standardized parameters [pH, electrical conductivity, total hardness, concentrations of Mgexp.2+, SO4exp. 2–, Clexp.–, NO3exp.–, Caexp.2+, Mgexp.2+, Naexp.+, Kexp.+ and SiO2 [from 7 and 6 sampling series] have been used in the factor analysis transformation. The results indicate that in the Kamienica and Mała Bystrzyca river catchments: 1] concentrations of Clexp.– and NO3exp.– ions [10% of the chemical diversity] are controlled mainly by precipitation; 2) concentrations of SO4 2exp.–, Kexp.+ and SiO2 [from 28 to 46% of chemical diversity] are controlled by the local system of water flow [weathering cover zone]; and 3] concentrations of HCO3exp. –, Ca2+, Mgexp.2+ and Naexp.+ (20–39% of chemical diversity] are controlled by transient system of water flow [fractured stone zone]. The total mineralization and pH reaction of groundwater and surface water under study is probably also controlled by transient system of water flow. The results show the relative role of particular flow systems in the chemical composition of water. This may be used in research on resources of mountain areas.

Słowa kluczowe

PL

analiza czynnikowa; skład chemiczny wód; system krążenia wód

EN

factor analysis; chemical composition of waters; systems of water flow

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Przegląd Geologiczny
• Rocznik: 2007
• Tom: Vol. 55, nr 4
• Strony: 319--323
• Opis fizyczny: Bibliogr. 23 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Modelska M.

autor

Buczyński S.

• Wydział Nauk o Ziemi i Kształtowania Środowiska, Uniwersytet Wrocławski, pl. M. Borna 9, 50-204 Wrocław,

Bibliografia

• APELLO C.A.J. & POSTMA D. 1993 - Geochemistry, groundwater and pollution. A.A. Balkema, Rotterdam.
• DON J., DUMICZ M., WOJCIECHOWSKA I. & ŻELAŹNIEWICZ A. 1990 - Lithology and tectonics of Orlica-Śnieżnik Dome, Sudetes - Recent state of knowledge. N. Jb. Geol. Paleont. Abh: 179-213.
• DREVER J.I. 1997 - The Geochemistry of Natural Waters, Surface and Groundwater Environments. Prentice Hall, Wyoming: 436.
• DRAGON K. 2002- Zastosowanie analizy czynnikowej w celu antropogenicznych przemian jakości wód podziemnych. Prz. Geol., 50: 127-131.
• EVANS C.D., DAVIES T.D., WIGINGTON JR. P.J., TRANTER M. & KRESTER W.A. 1996 - Use a factor analysis to investigate processes controlling the chemical composition of four streams in the Adirondack Mountains, New York. J. Hydrology, 185: 297-316.
• FARNHAM I.M., JOHANNESSON K.H., SINGH A.K., HODGE V.F. & STETZENBACH K.J. 2003 - Factor analytical approaches for evaluating groundwater trace element chemistry data. Analytica Chimica Acta, 490: 123-138.
• KRYZA H. 1983-Wody podziemne północnej części Masywu Śnieżnika. [W:] Współczesne Problemy Hydrogeologii Regionalnej, t. II, Lądek Zdrój, 13-16 października 1982 r. Wyd. UWroc.
• KRYZA J. 1988 - Zasoby wód podziemnych Sudetów na tle odpływu podziemnego. Acta Univ. Wratisl. 964, Pr. Geol.-Miner. 11/2: 25-37.
• LISZKOWSKA E. 1995 - Analiza czynnikowa jako obiektywna metoda określania genezy składu chemicznego oraz Źródeł zanieczyszczeń wód podziemnych. [W:] Współczesne Problemy Hydrogeologii, t. VII, Wyd. Profil, Kraków.
• MACIOSZCZYK A. & DOBRZYŃSKI D. 2002 - Hydrogeochemia strefy aktywnej wymiany wód podziemnych. PWN.
• MAŁECKI J.J. 1998 - Rola strefy aeracji w kształtowaniu składu chemicznego płytkich wód podziemnych wybranych środowisk hydrogeochemicznych. Biul. Państw. Inst. Geol. 381: 219.
• MANLY B.F.J. 1998 - Multivariate Statistical Methods. Capman and Hall, New York.
• MAZUREK M. 2000 - Zmienność transportu materiału rozpuszczonego w zlewni Kłudy jako przejaw współczesnych procesów denudacji chemicznej (Pomorze Zachodnie). Wyd. Nauk. UAM, Poznań.
• MOCHOŃ A. 1983-Chemizm wód podziemnych obszaru Źródłowego Kleśnicy. [W:] Współczesne Problemy Hydrogeologii Regionalnej, t. II, Lądek Zdrój, 13-16 października 1982 r. Wyd. UWroc.
• MODELSKA M. & STAŚKO S. 2003 - Skład chemiś zlewni Kamienicy. [W:] Współczesne Problemy Hydrogeologii, t. XI, cz. 2, P. Kozerski & B. Jaworska-Szulc (red.), Wyd. Wydz. Bud. Wod. i Inż. Środ. Pol. Gdańskiej.
• MODELSKA M. & BUCZYŃSKI S. 2005 - Zmiany w środowisku hydrochemicznym Sudetów Wschodnich na skutek redukcji zanieczyszczeń atmosferycznych - zlewnia Kamienicy i Małej Bystrzycy. [W:] Zagadnienia interdyscyplinarne w górnictwie i geologii, Szklarska Poręba. Wyd. Pol. Wroc.
• MODELSKA M. & OLICHWER T. 2004 - Wstępne wyniki badań fizykochemicznych wód zlewni Małej Bystrzycy. [W:] Zagadnienia interdyscyplinarne w górnictwie i geologii, IV Konferencja Doktorantów, Pr. Nauk. Inst. Gór. PWroc., 107: 34-350.
• NORCLIFFE G.B. 1986-Statystyka dla geografów, wprowadzenie. PWN.
• SACHANBIŃSKI M. 1994-Geochemiczna charakterystyka krajobrazów rejonu Jakuszyc (Karkonosze). [W:] Karkonoskie Badania Ekologiczne, Z. Fischer (red.), II Konferencja, Dziekanów Leśny, 17-19.01.1994. Wyd. Inst. Ekologii PAN.
• STAŚKO S. 1996 - Wody podziemne w skałach krystalicznych na podstawie badań wybranych obszarów Sudetów polskich. Acta Univ. Wratisl. 1870, Pr. Geol.-Miner., 53: 1-86.
• STAŚKO S. & WOJTKOWIAK A. 2004 - Występowanie i jakość wód podziemnych w skałach krystalicznych Sudetów na podstawie badań ujęć. Prz. Geol., 52: 69-75.
• TARKA R. 1993 - Formy zasilania a odpływ podziemny na przykładzie zlewni górskiej w Masywie Śnieżnika, Acta Univ. Wratisl. 1517, Pr. Geol.-Miner., 36: 129-144.
• TOMASZEWSKI J. 1989 - Kształtowanie się wód podziemnych w pokrywach zwietrzelinowych górskich obszarów Sudetów. [W:] Problemy hydrogeologiczne południowo-zachodniej Polski. Pr. Nauk. Inst. Geotech. PWroc., 58, Konferencje, 29: 157-162.