Występowanie i geneza wód chlorkowych Soli

• Autorzy: Rajchel L. , Zuber A. , Duliński M. , Rajchel J.

Warianty tytułu

EN

Occurrences and genesis of chloride waters in Sól (S Poland)

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

In Sól near Żywiec, within the Magura nappe, Polish flysch Carpathians, occurrences of springs with highly saline waters have been known from historical records. Five deep drillings performed in 1947-55 recorded waters of the Na-Cl type with TDS up to 44 g/dmexp.3. All these waters were enriched in I, Br, B and had elevated Na/Cl ratios. Isotope composition of spring waters and the hydrochemical indicators of all waters suggest a dominant presence of dehydration water released from clay minerals during the burial diagenesis of flysch sediments. However, the salinity is mostly attributed to the remnants of sedimentary waters enriched and modified by ultrafiltration, with some addition of ions [e.g. Na+] released during the illitization of smectites in diagenetic process.

Słowa kluczowe

EN

flysch Carpathians; brines; oxygen isotopes; hydrogen isotopes; diagenetic waters

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Przegląd Geologiczny
• Rocznik: 2004
• Tom: Vol. 52, nr 12
• Strony: 1179--1186
• Opis fizyczny: Bibliogr. 34 poz., rys., tab., wykr.

Twórcy

autor

Rajchel L.

• Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska, Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie, al. Mickiewicza 30, 30-059 Kraków

autor

Zuber A.

• Państwowy Instytut Geologiczny, Oddział Karpacki, ul.Skrzatów 2, 31-560 Kraków

autor

Duliński M.

• Wydział Fizyki i Techniki Jądrowej, Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie, ul. Reymonta 19, Kraków

autor

Rajchel J.

• Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska,Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie, al. Mickiewicza 30,30-059 Kraków

Bibliografia

• 1. ALTH A. 1870 - Pogląd na źródła solne i naftowe, tudzież na warzelnie soli kuchennej w Galicyi i Bukowinie. Spraw. Kom. Fizjogr. AU, (druk 1971) 5: 49-93.
• 2. BILLINGS G.K., HITCHON B. & SHAW D.H. 1969 - Geochemistry and origin of formation waters in the western Canada sedimentary basin, 2. Alkali metals. Chem. Geol., 4: 211-223.
• 3. BOLES J. R. & FRANKS S.G. 1979 - Clay diagenesis in Wilcox sandstones of Southwest Texas: implications of smectite diagenesis on sandstone cementation. J. Sed. Petrol., 49: 55-70.
• 4. BORYSŁAWSKI A., OSZCZYPKO N. & TOMAŚ A. 1980 - Chemical composition of Carpathian saline waters - a statistical analysis. Biul. Państw. Inst. Geol., 323: 57-87.
• 5. COPLEN T.B. & HANSHOW B.B. 1973 - Ultrafiltration by a compacted clay membrane - I. Oxygen and hydrogen isotope fractionation. Geochim. Cosmochim. Acta, 37: 2295-2310.
• 6. DOWGIAŁŁO J. 1973 - Wyniki badań składu izotopowego tlenu i wodoru w wodach podziemnych Polski południowej. Biul. Państw. Inst. Geol., 277: 319-334.
• 7. DOWGIAŁŁO J. 1980 - Poligenetyczny model karpackich wód chlorkowych i niektóre jego konsekwencje. Współczesne Problemy Hydrogeologii Regionalnej, Jachranka: 277-290.
• 8. DOWGIAŁŁO J., KARSKI A. & POTOCKI I. 1969 - Geologia surowców balneologicznych. Wyd. Geol.
• 9. FLEISCHER E., GOLBERG M., GATJ.R. & MAGARITZ M. 1977 - Isotopic composition of formatiom waters from deep drillings in southern Israel. Geochim. Cosmochim. Acta, 41: 511-525.
• 10. GRAF D.L. 1982 - Chemical osmosis, reverse chemical osmosis, and the origin of subsurface brines. Geochem. Cosmochim. Acta., 46: 1431-1448.
• 11. HUBICKA-PTASIŃSKA M. 1982 - Charakterystyka chemiczna wód mineralnych z Soli. Sprawozdania z Pos. Kom. Nauk., Oddz. PAN w Krakowie: 149-150.
• 12. KHARAKA Y.K. & BERRY F.A.F. 1973 - Simultaneous flow of water and solutes through geological membranes - experimental investigations. Geochem. Cosmochim. Acta, 37: 2577-2603.
• 13. KOMONIECKI A. 1937 - Dziejopis Żywiecki. Wydał i wstępem poprzedził Dr S. Szczotka, I, Żywiec.
• 14. KOZIKOWSKI H. & JEDNOROWSKA A. 1956 - Badania geologiczne i mikropaleontologiczne w dolinie Słanicy (Beskid Zachodni). Acta Geol. Pol., 6/4: 403-419.
• 15. LEŚNIAK P. M. 1980 - The origin of the chloride waters at Wysowa, west Carpathians - chemical and isotopic approach. Acta Geol. Pol., 30/4: 519-550.
• 16. LEŚNIAK P. M. & DOWGIAŁŁO J. 1986 - O genezie wód chlorkowych w Karpatach fliszowych - polemicznie. Prz. Geol., 34: 394-398.
• 17. MAJEWSKI S. 1917 - Sól polska w początkach panowania austryjackiego w Galicji. Czasopismo Górn.-Hutn., 1: 12-13; 3: 72-74; 5: 135-138;6: 165-171.
• 18. MICHALIK A. 1973 - Wody mineralne w Polskiej części Karpat Zachodnich. Biul. Państw. Inst. Geol., 277: 280-289.
• 19. MICHALIK A. & DROBISZ 1982 - Wody mineralne w okolicy Żywca. Biul. Państw. Inst. Geol., 339: 83-102.
• 20. OSTROWICKA H. 1982 - Wody mineralne Soli. Spraw. z Pos. Kom. Nauk., Oddz. PAN w Krakowie, 26: 147-148.
• 21. OSZCZYPKO N. 1981 - Wpływ neogeńskiej przebudowy przedgórza Karpat na warunki hydrodynamiczne i hydrochemiczne zapadliska przedkarpackiego. Biul. Państw. Inst. Geol., 325: 5-87.
• 22. OSZCZYPKO N. 1992 - Zarys stratygrafii płaszczowiny magurskiej. Przew. LXIII Zjazdu PTG, Koninki, 17-19 września 1992: 11-20.
• 23. OSZCZYPKO N. & ZUBER A. 2002 - Geological and isotopic evidence of diagenetic waters in the Polish Flysch Carpathians. Geol. Carpath., 53: 257-268.
• 24. ROSŁOŃSKI R. 1922 - O źródłach mineralnych w Soli i Wysowej. Pos. Nauk. Państw. Inst. Geol., 3: 1-5.
• 25. RYŁKO W., ŻYTKO K. & RĄCZKOWSKI W. 1992 - Objaśnienia do Szczegółowej Mapy Geologicznej Polski. Skala 1: 50 000. Warszawa.
• 26. SHEPPARD S.M.F. 1986 - Characterization and isotopic variations in natural waters. Stable Isotopes in High Temperature Geological Processes. Reviews in Mineralogy (red. Valley J.W., Taylor H.P. Jr. & O'Neil J.R.) Vol. 16, Miner. Soc. Amer. Book Crafters, Inc., Chelsea, Michigan: 165-183.
• 27. SZAJNOCHA W. 1891 - Źródła mineralne Galicji, pogląd na ich rozpołożenie, skład chemiczny i powstawanie. Rozprawy AU, 22: 1-111.
• 28. SUCHECKI R.K. & LAND L.S. 1983 - Isotopic geochemistry of burial-metamorphosed volcanogenic sediments, Great Valley sequence, northern California. Geochim. Cosmochim. Acta, 47: 1487-1499.
• 29. TAYLOR H.P. Jr. 1974 - The application of oxygen and hydrogen isotope studies to problems of hydrothermal alteration and ore deposition. Econ. Geol., 69: 843-883.
• 30. YEH H-V. 1980 - D/H ratios and late stage dehydration of shales during burial. Geochim. Cosmochim. Acta, 44: 341-352.
• 31. ZUBER A. 1987 - O pochodzeniu wód typu zuber. 25 lat Górnictwa Uzdrowiskowego. Wyd. AGH, Kraków: 37-51.
• 32. ZUBER A. & GRABCZAK J. 1985 - Pochodzenie niektórych wód mineralnych Polski południowej w świetle dotychczasowych badań izotopowych. Aktualne Problemy Hydrogeologii. Wyd. AGH, Kraków: 135-148.
• 33. ZUBER A. & GRABCZAK J. 1987 - O genezie wód chlorkowych w Karpatach fliszowych - dalszy ciąg polemiki. Prz. Geol., 35: 366-372.
• 34. ZUBER A., WEISE S.M., OSENBRÜCK K. & MATEŃKO T. 1997 - Origin and age of saline waters in Busko Spa (Southern Poland) determined by isotope, noble gas and hydrochemical methods: evidence of interglacial and pre-Quaternary warm climate recharges. Appl. Geochem., 12: 643-660.