Masowe nagromadzenie artykulowanych szkieletów wężowideł w osadach środkowego triasu Górnego Śląska i ich implikacje tafonomiczne

• Autorzy: Salamon M. A. , Zatoń M.

Warianty tytułu

EN

Mass=occurrence of articulated skeletons of Middle Triassic ophiuroids from the Upper Silesia and ophiuroids from the Upper Silesia and their taphonomical implications [southern Poland]

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

Due to their poor fossilization potential, fully articulated ophiuroids are extremely rare in the fossil record. Therefore much of their evolutionary history is based on the study of isolated skeletal elements. In this paper the mass-occurrence and taphonomy of articulated ophiuroids from the Middle Triassic of Wojkowice, Upper Silesia [S. Poland] is described. The assemblages consist of monospecific and multiindividual beds with small ophiuroids Aspiduriella similis [Eck]. Among 134 analysed specimens, 86 % are partially disarticulated, without distal and middle parts of their arms. Nearly all specimens are preserved with their oral side turned up. The high percentage of articulated specimens embedded within thin, fine-grained layer underlied by biomicrites with a few crinoid ossicles, indicates rapid burial in the deeper part of the shelf, below the crinoids habitat, caused by high-energy [storm] event in a shallow part of the basin. Apart from palaeobiological merit, such obrution deposits, characteristic for many Konzentrat-Lagerstätten accumulations, are very useful in recognizing the sedimentary environment dynamics and in stratigraphic correlations.

Słowa kluczowe

PL

trias; wapień muszlowy; zbiornik germański; Górny Śląsk; implikacje tafonomiczne; wężowidła

EN

Triassic; muschelkalk; Germanic Basin; Upper Silesia; ophiuroids; taphonomy

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Przegląd Geologiczny
• Rocznik: 2004
• Tom: Vol. 52, nr 10
• Strony: 997--1001
• Opis fizyczny: Bibliogr. 42 poz., rys.

Twórcy

autor

Salamon M. A.

• Uniwersytet Śląski, Wydział Nauk o Ziemi, Katedra Paleontologii i Biostratygrafii, Będzińska 60, 41-200 Sosnowiec

autor

Zatoń M.

• Uniwersytet Śląski, Wydział Nauk o Ziemi, Katedra Stratygrafii Ekosystemowej, Będzińska 60, 41-200 Sosnowiec

• Uniwersytet Śląski, Wydział Nauk o Ziemi, Katedra Paleontologii i Biostratygrafii, Będzińska 60, 41-200 Sosnowiec,

Bibliografia

• 1. ARONSON R.B. 1987 - Predation on fossil and Recent ophiuroids. Paleobiology, 13: 187-192.
• 2. ASSMANN P. 1913 - Beitrag zur Kenntnis der Stratigraphie des oberschlesischen Muschelkalks. Jb. Preuss. Geol. L.-A., 34: 268-340.
• 3. ASSMANN P. 1937 - Revision der Fauna der Wirbellosen der oberschlesischen Trias. Abh. Preuss. Geol. Land. NF, 170: 5-134.
• 4. BOCZAROWSKI A. & SALAMON M. 2000 - Kompletne wężowidła jako wskaźnik warunków sedymentacji warstw gogolińskich Górnego Śląska. Materiały Konferencyjne XVII Konferencji Paleontologó [In:] Historia basenów sedymentacyjnych a zapis paleontologiczny. 20-21, Kraków.
• 5. BOURGOIN A. & GUILLOU M. 1994 - Arm regeneration in two populations of Acrocnida brachiata (Montagu) (Echinodermata: Ophiuroidea) in Douarnenez Bay, (Brittany: France): An ecological significance. Journal of Experimental Marine Biology and Ecology, 184: 123-139.
• 6. BRETTC.E. 1990 -Obrution deposits.[In:]Briggs D.E.G. & Crowther P.R. (eds) - Palaeobiology: A synthesis. Blackwell Publishing, Oxford: 239-243.
• 7. BRETTC.E. & BAIRD G.C. 1986 - Comparative taphonomy: Akey to interpretation of sedimentary sequences using fossil preservation. Palaios, 1: 207-227.
• 8. BRETTC.E., MOFFATH.A. & TAYLOR W.L. 1997a - Echinoderm taphonomy, taphofacies and Lagerstätten.[In:]Waters J.A. & Maples C.G. (Eds.) - Geobiology of echinoderms, The Paleontological Society Papers, 3: 147-190.
• 9. BRETTC.E., BAIRDG.C. & SPEYER S.E. 1997b - Fossil lagerstätten: Stratigraphic record of paleontological and taphonomic events.[In:]Brett C.E. & Baird G.C. (Eds) - Paleontological events: Stratigraphic, ecological and evolutionary implications. Columbia University Press, New York: 3-40.
• 10. CHUDZIKIEWICZ L. 1983 - Sedymentacja warstw gogolińskich wschodniego obrzeżenia Zagłębia Górnośląskiego. Studia Geologica Polonica, 75 (1): 7-57.
• 11. DORNBOS S.Q. & BOTTJER D. J. 2001 - Taphonomy and environmental distribution of Helicoplacoid echinoderms. Palaios, 16: 197-204.
• 12. DUPONT S., VANGELUWE D. & MALLEFET J. 2001 - Arm regeneration in the luminous ophiuroid Amphipholis squamata: A functional approach.[In:]Barker (ed.) - Echinoderms 2000: 255-259.
• 13. ECK H. 1865 - Über die Formationen des bunten Sandsteins und des Muschelkalks in Oberschlesien und ihre Versteinerungen. Friedländer u. Sohn, 1-148. Berlin.
• 14. FEINBERG J. & TWITCHETT R. 2001 - Ophiuroids on the aftermath of the End-Permian biotic crisis-new fossils from North America and Italy. GSA Annual Meeting, Abstracts with Programs, 33 (6), A-11.
• 15. FELL H. B. 1966 - The Ecology of Ophiuroids, p. 129-143. [In:]R.A. Boolootian (Ed.) - Physiology of Echinodermata. J. Wiley & Sons, Interscience Publishers. New York, London, Sydney.
• 16. GAHN F.J. & BAUMILLER T. K. 2004 - A Bootstrap Analysis for Comparative Taphonomy Applied to Early Mississippian (Kinderhookian) Crinoids from the Wassonville Cycle of Iowa. Palaios, 19: 17-38.
• 17. GROBER M. S. 1989 - Starlight on the Reef. Natural History, 98, 10, 72-80. New York.
• 18. GŁUCHOWSKI E. 1987 - Jurassic and Early Cretaceous Articulate Crinoidea from the Pieniny Klippen Belt and the Tatra Mountains, Poland. Studia Geologica Polonica, 94 (8): 1-102.
• 19. GÓRAS I. 1993 - Triasowe osady liliowcowe warstw gogolińskich z Czeladzi (Górnośląskie Zagłębie Węglowe). Geologia, 12/13: 145-158.
• 20. HOLDEFLEISS G. 1915 - Das Triasvorkommen von Gross-Hartmannsdorf in Niederschlesien. Jahresb. der Schles. Gesell. für vaterländische Cultur, 93: 1-23.
• 21. KAŹMIERCZAK J. & GOLDRING R. 1978 - Subtidal flat-pebble conglomerate from the Upper Devonian of Poland: a multiprovenant high-energy product. Geological Magazine, 115: 359-366.
• 22. KIDWELL S.M. & BAUMILLERT. 1990 - Experimental disintegration of regular echinoids: Roles of temperature, oxygen and decay thresholds. Paleobiology, 16: 247-271.
• 23. KLINGHARDT F. 1930 - Über fossile und lebende Schlangensterne nebst Bemerkungen über eine Schlangenstern -und Seelilien-Brekzie. Z. Deutsch. Geol. Gesell., 82: 711-718.
• 24. KLINGHARDT F. 1933 - Beobachtungen an lebenden und fossilen Schlangen-Seesternen, Quallen und Rudisten. Jb. Der Preuss. Geol. Land., 53 : 947-963.
• 25. KUTSCHER F. 1940 - Ophiuren-Vorkommen im Muschelkalk Deutschlands. Zeit. der Deutsch. Geol. Gesell., 92 (1): 1-18.
• 26. LANGENHAN A. 1903 - Versteinerungen der deutschen Trias (des Buntsandsteins, Muschelkalks und Keupers) aufgrund vierzigjähriger Sammeltaetigkeit zussamengestellt und nach den Naturobjekten autographiert. 1-22, Leignitz.
• 27. MARTIN R.E. 1999 - Taphonomy. Aprocess approach. Cambridge Paleobiology Series 4: 507 p.
• 28. MEYER D.L. & MEYER K.B. 1986 - Biostratinomy of Recent crinoids (Echinodermata) at Lizard Island, Great Barrier Reef, Australia. Palaios, 1: 294-302.
• 29. MOFFAT H.A. & BOTTJER D.J. 1999 - Echinoid concentration beds: two examples from the stratigraphic spectrum. Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology, 149: 329-348.
• 30. PIOTROWSKI A. & LISZKOWSKI J. 1981 - Występowanie wężowideł w wapieniu muszlowym Wyżyny Śląsko-Krakowskiej. Materiały V Konferencji Paleontologów, 58-60. Kielce-Sosnowiec.
• 31. RADWAŃSKI A. 2002 - Triassic brittlestar beds of Poland: a case of Aspiduriella ludeni (v. Hagenow, 1846) and Arenorbis squamosus (E. Picard, 1858). Acta Geol. Polon., 52 (4): 395-410.
• 32. SALAMON M. 2003 - Środkowotriasowe liliowce (Crinoidea) obszaru świętokrzyskiego. Unpubl. Ph. D. thesis of University of Silesia, 1-114. Sosnowiec.
• 33. SALAMON M. 2004 - High-density populations of the Triassic ophiuroid Aspiduriella ludeni (Hagenow) in the Holy Cross Mountains (central Poland). Freiberger Forschungshefte, 12: 7 pp.
• 34. SALAMON M. & BOCZAROWSKI A. 2002 - Aspidura similis Eck, 1865 z utworów dolnego anizyku (bitynu) Polski.[In:]XVII Konferencja Naukowa Paleontologów, Pol. Tow .Geol., 31. Poznań.
• 35. SALAMON M., NIEDŹWIEDZKI R. & WALTER R. 2003 - New data on the Middle Triassic echinoderms from the Sudetes Mountains. Geol. Quart., 47: 13-138.
• 36. SCHÖNDORF F. 1913 - Über einige Ophiuren aus der Trias von Oberschlesien und Thüringen. Jb. Preuss. Geol. L.-A.,33: 215-231.
• 37. SCHMIDT M. 1928 - Die Lebewelt unserer Trias, 1-461. Öhringen.
• 38. SEILACHER A. 1990 - Taphonomy of Fossil-Lagerstätten-Overview. [In:] Briggs, D.E.G. & Crowther, P.R. (Eds) - Palaeobiology: A synthesis. Blackwell Publishing, Oxford: 266-270.
• 39. SENKOWICZOWA H. 1973 -Trias [In:] Sokołowski S. (Ed.) - Budowa geologiczna Polski. Tom I. Stratygrafia. Część 2, Mezozoik. Wydawnictwa Geologiczne, 15-140.
• 40. SENKOWICZOWA H. & KOTAŃSKI Z. 1979 - Gromada Crinoidea Miller, 1821. [In:] Atlas skamieniałości przewodnich i charakterystycznych. Trias. Budowa Geologiczna Polski, 3 (2a) (ed. L. Malinowska): 128-130, 133-136. Inst. Geol. Warszawa.
• 41. SPEYER S.E. & BRETT C.E. 1991 - Taphofacies controls - Background and episodic processes in fossil assemblage preservation.[In:]Allison P.A. & Briggs D.E.G. Taphonomy: Releasing the data locked in the fossil record, Plenum Press, New York: 501-545.
• 42. STEWART B. 1996 - Sub-lethal predation and rate of regeneration in the euryalinid snake star Astrobrachion constrictum (Echinodermata, Ophiuroidea) in a New Zealand fiord. Journal of Experimental Marine Biology and Ecology, 199: 269-283.