Typy przemieszczeń grawitacyjnych mas skalnych w obrębie form osuwiskowych polskich Karpat fliszowych

Margielewski, W.

Artykuł - szczegóły

Tytuł artykułu

Typy przemieszczeń grawitacyjnych mas skalnych w obrębie form osuwiskowych polskich Karpat fliszowych

Autorzy

Margielewski W.

Wybrane pełne teksty z tego czasopisma

Identyfikatory

Warianty tytułu

Patterns of gravitational movements of rock masses in landslide forms of the Polish Flysch Carpathians

Języki publikacji

Abstrakty

Patterns of gravitational movements in the Flysch Carpathians are connected with tectonic and lithologic anisotropy of the rock massifs. The paper reviews the baisic patterns of mass movemets in the Flysch Carpathians: toppling, translational, rotational and compound sliding, sagging and complex type of mass movement, ilustrated by selected forms using the structural (joints, faults) analysis. Toppling in the Carpathians is typical for double ridge and top trenches (example: Gaworzyna double ridge in the Beskid Sądecki Mts). Translational landslides with flat, „structural” sliding surface typical for shallow forms, might form along the bedding plane (example: Duszatyn and Prełuki landslides,Western Bieszczady Mts), as well as along the joints an fault surface. The classification of ”structural landslides” commonly used nowadays, pertains only to translational landslides. In deep-seated landslides the shearing zone will be combined, composed of structural sections (joints, faults, bedding plane) and shearing elements. Thus, to majority Carpathians landslides develop as mixed type (non circular) grouping complex movement, involving of various types of displacement: rotational–translational–toppling. Purely rotational movements with circular failure are developed in the Carpathians flysch massifs, when thick bedded sandstoned (resistant) are underlain by soft shales (example: pure rotational lndslide in Mt Kostrza in Beskid Wyspowy Mts). Influence of anisotropy of these rocks on sliding surface is strong by reduced, and soft rock favours rock flow (sagging) development, usually transformed later in to a rotational type of movement (example: rotational landslide with toppling and sagging elements on Mt Muronka. in Beskid Śląski Mts). Very interesting mixed landslide on Mt Luboń Wielki (Beskid Wyspowy Mts) represents alistric (antithetic) type of landslide.

Słowa kluczowe

mass movements structural control type of movements rock flow Flysch Carpathians Southern of Poland

Wydawca

Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy

Czasopismo

Przegląd Geologiczny

Rocznik

2004

Tom

Vol. 52, nr 7

Strony

603--–614

Opis fizyczny

Bibliogr. 82 poz., rys.

Twórcy

autor

Margielewski W.

Bibliografia

1. ALEXANDROWICZ S. W. 1978 - The northern slope of Babia Góra Mt as a huge rock slump. Stud. Geomorph. Carpatho-Balcan., 12: 134-147.
2. ALEXANDROWICZ Z. & ALEXANDROWICZ S. W. 1988 - Ridge Top trenches and Riffts in the Polish Outer Carpathians. Ann. Soc. Geol. Pol., 58: 207-228.
3. BAJGIER M. 1989 - Wpływ morfostrktury na rozwój głębokich osuwisk na stokach Skrzycznego w Beskidzie Śląskim. Folia Geogr. Ser. Geogr. Phys., 21: 61-77.
4. BAJGIER M. 1993 - Rola struktury geologicznej w ewolucji rzeźby wschodniego skłonu Beskidu Śląskiego i zachodniej części Kotliny Żywieckiej. Kwart. AGH, Geologia, 19: 1-69.
5. BAJGIER M. 1994 - Rozwój osuwisk w czołowej strefie płaszczowiny magurskiej w dorzeczu górnej Soły. Prz. Geogr., 66: 375-388.
6. BISHOP A. W. 1955 -The use of the slip circle in the Stability Analysis of Earth slopes. Geotechnique, 5: 7-17.
7. BOBER L. 1975 - Metody określania budowy geologicznej zboczu osuwiskowych w Lipowicy, Kotelnicy i Dobczycach. Materiały badawcze IMGW, Seria Specjalna, 4: 113-135.
8. BOBER L. 1984 - Rejony osuwiskowe w polskich Karpatach fliszowych i ich związek z budową geologiczną regionu. Biul. Inst. Geol., 340: 115-158.
9. BOBER L. 1986 - Bustryk-osuwisko „Bustryk” na Podhalu Zachodnim. Przewodnik 57 Zjazdu Pol. Tow. Geol. - Pieniny, Wycieczka C: 252-256.
10. BOBER L. & WÓJCIK A. 1977 - Structural landslides in the region of the Prusów Ridge (Beskid Żywiecki Mts). Stud. Geomorph. Carpatho-Balcan., 11: 155-166.
11. BOBER L., THIELK. &ZABUSKI L. 1997 -Zjawiska osuwiskowe w Polskich Karpatach fliszowych. Geologiczno-inżynierskie właściwości wybranych osuwisk. IBW PAN: 1-102.
12. BRÜCKL E. & SCHEIDEGGER A. 1972 - The Rheology of Spatially Continuous Mass Creep in Rock. Rock Mechanics, 4: 237-250. Springer, Wien.
13. BRUNSDEN D. 1985 - Ruchy masowe. [W:] C. Embleton and J. Thornes (red.) Geomorfologia dynamiczna, PWN.
14. BRUNSDEN D. 1993 - Mass movements; the research frontier and beyond: a geomorphological approach. Geomorphology, 7: 85-128.
15. BURTAN J. & SKOCZYLAS-CISZEWSKA K. 1964 - Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski 1: 50 000, arkusz Limanowa, wydanie tymczasowe. Wyd. Geol. Warszawa. 1966.
16. BURTAN J., SOKOŁOWSKI S., SIKORA W. & ŻYTKO K. 1956 - Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski 1: 50 000, Arkusz Milówka. Wyd. Geol. Warszawa, 1959.
17. CROSTA G. 1996 - Landslide, spreading, deep seated gravitational deformation: analysis, examples, problems and proposal. Geogr. Fis. Dinam. Quat., 19: 297-313.
18. CRUDEN D. M. 1991 - A simple definition of a landslide. Bull. Intern.l Ass. Engineer. Geology, 43: 27-29.
19. CRUDEN D. M. & VARNES D. J. 1996 - Landslide types and processes. [In:] A. K. Turner & R. L. Schuster (eds) - Landslides: Investigation and Mitigation. Transport. Res. Board, National Academy of Sciences, WashingtonD.C., Special Report, 247: 36-75.
20. DADLEZ R. & JAROSZEWSKI W. 1994 - Tektonika. Wyd. PWN, Warszawa.
21. DIKAU R., BRUNSDEN D., SCHROTT L. & IBSEN M. L. (eds) 1996 - Landslide recognition. Identification, Movement and Causes. J. Willey & Sons: 1-251.
22. DRAMIS F. & SORRISO-VALVO M. 1994- Deep-seated gravitational slope deformations, related landslides and tectonics. Engineering Geology, 38: 231-243.
23. ERISMANN T. H. & ABELE G. 2001 - Dynamics of Rockslides and Rockfalls, pp. 316. Springer, Berlin, Stuttgart.
24. FLIS J. 1958 - Formy terenu wywołane grawitacyjnymi ruchami mas skalnych w Sądecczyźnie. Rocz. Nauk. - Dydakt. WSP Kraków, Geografia, 8: 35-54.
25. GOLONKA J. & RĄCZKOWSKI W. 1981 - Szczegółowa mapa geologiczna Polski 1: 50 000, arkusz Piwniczna. Wyd. Geol.
26. GUZETTI F., CARDINALI M. & REICHENBACH P. 1996 -The influence of structural setting and lithology on landslide type and pattern. Environm. and Engineer. Geosciences, 2: 531-555.
27. HOEK E. 1973 - Methods for the rapid assesment of the stability of three - dimentional rock slopes. Quat. J. Engineer. Geol., 6: 243-256.
28. HOEK E. & BRAY J. 1981 - Rock slope engineering. London.
29. HUTCHINSON J. N. 1988 - Morphological and geotechnical parameters of landslides in relation to geology and hydrogeology. [In:] Bonnard C. (ed.) Proc. 5th International Symposium on Landslides, 1: 3-35.
30. HUTCHINSON J. N. 1995 - Deep-seated mass movements on slopes. Mem. Soc. Geol. It., 50:. 147-164.
31. KLECZKOWSKI A. 1955 - Osuwiska i zjawiska pokrewne. Wyd. Geol.
32. KLECZKOWSKI A. 1979 - Hydrogeologia ziem wokół Polski. Wyd. Geol.
33. KOŠT'ÁK B. 2002 - Cycles, trends, impulses in rock movement monitoring.[In:] J. Rybař i in. (eds) Landslides: 603-609. A. Balkema publ. Lisse.
34. KSIĄŻKIEWICZ M.1978 - Geologia Dynamiczna. Wyd. Geol.
35. KUKULAK J. 1988 - Powiązania morfostrukturalne w rozwoju osuwisk zachodniego Podhala. Folia Geogr. Ser. Geogr. Phys., 20: 33-49.
36. LACH J. 1970 - Fazy rozwoju form skalnych w Magurze Wątkowskiej. Rocz. Nauk. Dydakt. WSP, Kraków, Pr. Geogr., 5: 22-33.
37. MAHR T. & NEMČOK A. 1977 - Deep-seated creep deformations in the crystaline cores of the Tatra Mts. Bull. Int. Assoc. Engineer. Geology, 16: 104-106, Krefeld.
38. MARGIELEWSKI W. 1991 - Landslide forms on Połoma Mountain in the Sine Wiry Nature Reserve, West Bieszczady. Ochr. Przyrody, 49: 23-29.
39. MARGIELEWSKI W. 1994 -Ochrona osuwiska Gaworzyna w paśmie Jaworzyny Krynickiej. Prz. Geol., 42: 189-193.
40. MARGIELEWSKI W. 1997a - Formy osuwiskowe pasma Jaworzyny Krynickiej i ich związek z budową geologiczną regionu. Kwart. AGH, Geologia, 23: 45-102.
41. MARGIELEWSKI W. 1997b - Ochrona elementów rzeźby osuwiskowej Mogielicy (Beskid Wyspowy). Chrońmy Przyrodę Ojczystą, 53: 85-97.
42. MARGIELEWSKI W. 1998 - Rozwój form osuwiskowych w Barnowcu (Beskid Sądecki, Karpaty zewnętrzne), w świetle analizy strukturalnych uwarunkowań osuwisk w Karpatach fliszowych. Prz. Geol., 46: 436-450.
43. MARGIELEWSKI W. 2001a -O strukturalnych uwarunkowaniach rozwoju głębokich osuwisk - implikacje dla Karpat fliszowych. Prz. Geol., 49: 515-525.
44. MARGIELEWSKI W. 2001b - Late Glacial and Holocene climatic changes registered in forms and deposits of the Klaklowo Landslide (Beskid Średni Range, Outer Carpathians). Stud. Gemorph. Carpatho-Balcan., 35: 63-79.
45. MARGIELEWSKI W. 2002a - Geological control of the rocky landslides in the Polish Flysch Carpathians. Folia Quaternaria, 73: 53-68.
46. MARGIELEWSKI W. 2002b -Geologiczne uwarunkowania rozwoju form morfologicznych w rezerwacie przyrody „Przełom Osławy pod Duszatynem” w Bieszczadach Zachodnich. Rocz. Bieszczadzkie, 10: 283-300.
47. MARGIELEWSKI W. 2002c - Uwarunkowania geologiczne i charakter rozwoju osuwisk w Ciśniańsko-Wetlińskim Parku Krajobrazowym, powstałych wskutek ulewnych deszczów w latach 1997-2001. [W:] Z. Denisiuk (ed.) - Strategia zachowania różnorodności biologicznej i krajobrazowej obszarów przyrodniczo cennych dotkniętych klęska powodzi, pp. 199-210.
48. MARGIELEWSKI W. & URBAN J. 2000 -Charakter inicjacji ruchów masowych w Karpatach fliszowych na podstawie analizy strukturalnych uwarunkowań rozwoju wybranych jaskiń szczelinowych. Prz. Geol., 47: 268-274.
49. MARGIELEWSKI W. & URBAN J. 2003a - Crevice - type caves as initial forms of rock landslide development in the Flysch Carpathians. Geomorphology, 54: 325-338.
50. MARGIELEWSKI W. & URBAN J. 2003b - Direction and nature of joints controlling development of deep seated mass movements: a case study of Diabla Dziura Cave (Polish Flysch Carpathians). Geomorphologia Slovaca, 3: 58-59.
51. MARGIELEWSKI W. & KOVALYUKH N. N. 2003 - Neoholocene climatic changes recorded in landslide's peat bog on Cwilin Mount (Beskid Wyspowy Range, Outer Carpathians). Stud. Geomorph. Carpatho-Balcanica, 37: 59-76.
52. MASTELLA L. 1975 - Osuwiska konsekwentno-strukturalne na wschodnim Podhalu. Biul. Geol. UW,18: 259-270.
53. MASTELLA L. & SZYNKARUK E. 1998 -Analysis of the fault pattern in selected areas of the Polish Outer Carpathians. Geol. Quater., 42: 263-276.
54. MASTELLA L., ZUCHIEWICZ W., TOKARSKI A., RUBINKIEWICZ J., LEONOWICZ P. & SZCZĘSNY R. 1997 - Application ofjoint analysis for paleostress reconstructions in structurally complicated settings: case study from Silesian Nappe, Outer Carpathians, Poland. Prz. Geol., 45: 1064-1066.
55. MENCL V. 1966 - Mechanics of landslides with non-circular slip surfaces with special reference to the Vajont slide. Geotechnique, 16: 329-337.
56. MOSER M. 2002 - Geotechnical aspects of landslides in the Alps. [W:] J. Rybař i in. (eds) - Landslides. A. Balkema publishers.
57. NEMČOK A. 1982 - Zosuvy w Slovenskych Karpatoch. Veda, Bratislava,
1-329
58. NORRISH N. I. & WYLLIE D. C. 1996 -Rock slope stability. [W:] A. K. Turner & R. L. Schuster (eds) - Landslides: Investigation and Mitigation. Transport. Res. Board, National Academy of Sciences, Washington D.C., Special Report, 247: 391-424.
59. NOVERRAZ F. 1996 - Sagging or deep seated creep: fiction or reality. [In:] K. Senseet (ed.) - Proc. of 7th Intern. Symp. on landslides. Trondheim.: 821-828.A. Balkema Publish. Rotterdam.
60. NIEDZIELSKI H. 1974 - Wodochłonność skał fliszowych w wybranych rejonach Karpat. Rocz. Pol. Tow. Geol., 44: 115-139.
61. ORŁOWSKI E. 2000 - Osuwisko i jeziorko w potoku Cygańskim w Prełukach jako osobliwość geologiczno-przyrodnicza w lasach Nadleśnictwa Komańcza. Stow. Inż. i Techn. Leśn. i Drzewn., Komańcza 2000: 1-5.
62. OSZCZYPKO N., CHOWANIEC J., & KONCEWICZ A. 1981 - Wodonośność piaskowców magurskich w świetle badań wodochłonności. Ann. Soc. Geol. Pol., 51: 273-302.
63. OSZCZYPKO N., GOLONKA J. & ZUCHIEWICZ W. 2002 -Osuwisko w Lachowicach (Beskidy Zachodnie): skutki powodzi z 2001 r. Prz. Geol., 50: 893-898.
64. PAUL W. & RYŁKO W. 1986 - Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski, Arkusz Rabka. Wyd. Geol.
65. POISEL R. 1990 - The dualism discrete-continuum of jointed rock. [W:] H. P. Rossmanith (ed) - Mechanics of jointed and faulted rock. A. Balkema: 41-49.
66. PULINA M. (red.) 1997 -Jaskinie polskich Karpat fliszowych. Wyd. PTPNoZ, Warszawa, 1: 1-250, 2: 1-228.
67. PULINOWA M. Z. 1976 - Application of the small tectonic analysis in the study of landslides in flysch rocks. Stud. Geomorph. Carpatho-Balcan, 10: 103-114.
68. SCHEIDEGGER A. E. 1974 - Geomorfologia teoretyczna. PWN Warszawa.
69. SCHEIDEGGER A. E. 2001 - Surface joint system. Tectonic stresses and geomorphology: a reconciliation of conflicting observations. Geomorphology, 38: 213-219.
70. STARKEL L. 1960 - Rozwój rzeźby Karpat fliszowych w holocenie. Pr. Geogr. IG PAN, 22: 1-239.
71. SYNOWIEC G. 2003 - Formy osuwiskowe w Górach Kamiennych. Prz. Geol., 51: 59-65.
72. ŚLĄCZKA A. 1968 - Objaśnienia do szczegółowej mapy geologicznej Polski 1: 50 000, arkusz Bukowsko. Wyd. Geol.
73. TERZAGHI K. 1950 –Mechanism of landslides. [In:] S. Paige (red.) - Application geology to Engineering practice. Geol. Soc. Amer. (J. Berkey Memory Volum): 83-122, Washington DC.
74. THIEL K. 1980 - Mechanika skał w inżynierii wodnej. PWN Warszawa.
75. TUFTS B. R. GREENBERG R., HOPPA G. & GEISSLER P. 1998 - Litospheric dilation on Europa. Lunar and Planetary Lab. Univ. of Arizona, Tucson. ICARUS: 1-38.
76. VARNES D. J. 1978 - Slope movements: type and processes. [W:] R.L. Schuster & R., J. Križek (eds) -Landslides: Analysis and Control. Transport. Res. Board, Nat. Acad. of Sci.,Washington D.C., Spec. Rep., 176: II-35.
77. WÓJCIK A. 1997 - Osuwiska w dorzeczu Koszarawy - strukturalne i geomorfologiczne ich uwarunkowania. Biul. Państw. Inst. Geol., 376: 5-42.
78. WÓJCIK A. & RACZKOWSKI W. 2001 -Osuwiska w dolinie Wisłoki na terenie projektowanego zbiornika w Kątach (Beskid Niski). Prz. Geol., 49: 389-394.
79. ZABUSKI L., THIEL K. & BOBER L. 1999 -Osuwiska we fliszu Karpat polskich. Geologia, modelowanie, obliczenia stateczności. Wyd. IBW PAN, Gdańsk: 1-171.
80. ZIĘTARA T. 1968 - Rola gwałtownych ulew i powodzi w modelowaniu rzeźby Beskidów. Pr. Geogr. Inst. Geogr. PAN, 60: 5-116.
81. ZIĘTARA T. 1969 - W sprawie klasyfikacji osuwisk w Karpatach fliszowych. Stud. Geomorph. Carpatho-Balcanica, 3: 21-29.
82. ZISCHINSKYU. 1969 - Über Sackungen. Rock Mechanics, 1: 30-52.

Typ dokumentu

Bibliografia

Identyfikator YADDA

bwmeta1.element.baztech-article-BUS3-0022-0051