Górnicze środowiska antropogeniczne - obiekty obserwacji procesów geomorfologiczno--biologicznych (na przykładzie województwa śląskiego)

• Autorzy: Molenda T.

Warianty tytułu

EN

Mining anthropogenic environments as objects of geomorphological and biological processes observation

• Konferencja: Dziedzictwo i historia górnictwa oraz możliwości wykorzystania pozostałości dawnych robót górniczych. Lądek Zdrój, 21-23 kwietnia 2005 r.
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W artykule przedstawiono procesy geomorfologiczne i biologiczne zachodzące w obrębie starych obiektów górniczych. Znalazły się wśród nich m.in. "Podziemia Tarnogórskie", zbiorniki wyrobiskowe i zapadliskowe, oraz różne składowiska odpadów górniczych. Wykazano, iż po zakończeniu eksploatacji kształtowanie tych obiektów przebiega na drodze naturalnych procesów morfogenetycznych i biologicznych. Stanowią więc one doskonały model do ich śledzenia oraz specyficzne laboratorium terenowe. W wyniku przebiegających procesów głównie biologicznych może dojść do powstania unikalnych ekosystemów o wysokiej różnorodności biotycznej. Część z nich ze względu na wyżej wspomniane walory została objęta różnymi formami ochrony.

EN

The article presents geomorphological and biological processes taking place on the areas of old raining objects. They are among others "Podziemia Tarnogórskie", exploitation and hollow water reservoirs and various deposits of mining wastes. It has been shown after the exploitation is finished shaping of such objects is submitted to natural morphogenic and biological processes. Therefore they are an ideal model to be observed and at the same time they are specific local laboratory. As the result of proceeding processes, mainly biological ones, some unique ecosystems of high biodiversity may form. Some of them, due to above mentioned qualities, have come within different types of protection.

Słowa kluczowe

PL

wyrobiska; hałdy; zapadliska; procesy morfogenetyczne; sukcesja; różnorodność biotyczna; ochrona przyrody

• Wydawca: Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej
• Czasopismo: Prace Naukowe Instytutu Górnictwa Politechniki Wrocławskiej. Konferencje
• Rocznik: 2005
• Tom: Vol. 111, nr 43
• Strony: 187--196
• Opis fizyczny: Bibliogr. 22 poz., tab.

Twórcy

autor

Molenda T.

• Uniwersytet Śląski, Wydział Nauk o Ziemi, 41-200 Sosnowiec, ul. Będzińska 60

Bibliografia

• [1] BETLEJA J., CEMPULIK P., Dokumentacja projektowanego zespołu przyrodniczo-krajobrazowego „Żabie Doły”, Bytom: Pro Natura, 1992.
• [2] CEMPULIK P., NITA J., WAGA J.M., Cysterskie Kompozycje Krajobrazowe Rud Wielkich, Mapa 1: 50 000, Górnośląska Agencja Rozwoju Regionalnego, Katowice, 2002.
• [3] CZYLOK A., Spontaniczna regeneracja roślinności na obszarach eksploatacji piasków podsadzkowych, [w:] Geografia w kształtowaniu i ochronie środowiska oraz transformacji gospodarczej regionu górnośląskiego, Sosnowiec, Uniwersytet Śląski, 1998.
• [4] DULIAS R., HIBSZER A., Województwo śląskie — przyroda, gospodarka, dziedzictwo kulturowe, Wydawnictwo Kubajak, Krzeszowice, 2004.
• [5] GABZDYL W., Geologia złóż węgla, Polska Agencja Ekologiczna, Warszawa, 1994.
• [6] JANKOWSKI A.T., RZĘTAŁA M., Stan badań limnologicznych w regionie górnośląskim, [w:] Jeziora i sztuczne zbiorniki wodne —funkcjonowanie, rewitalizacja i ochrona, Uniwersytet Śląski, WNoZ, Sosnowiec, 2004.
• [7] JANKOWSKI A.T., Antropogeniczne zmiany stosunków wodnych na obszarze uprzemysłowionym i zurbanizowanym (na przykładzie Rybnickiego Okręgu Węglowego), Prace naukowe UŚ., nr 868, 1986.
• [8] JANKOWSKI G., Wpływ działalności gospodarczej cystersów na kształtowanie krajobrazu kulturowego okolic Rud Wielkich, maszynopis pracy doktorskiej, Uniwersytet Śląski, WNoZ, Sosnowiec, 2000.
• [9] KŁYS G., Przyroda Podziemi Tarnogórskich, Polskie Towarzystwo Geograficzne Oddział Katowicki, WNoZ Uś, Sosnowiec, 2004.
• [10] KOŁODZIEJEK J., Roślinność łąkowo-bagienna na górniczo zniekształconych obszarach Częstochowskiego Okręgu Rudonośnego, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, 2001.
• [11] KONTKIEWICZ S., Częstochowski obszar rudonośny i jego zasoby, Centralny Zarząd Przemysłu Hutniczego, Warszawa, 1949.
• [12] MASZLEJ A., PEŁKA-GOŚCINIAK J., Rola wiatru w krążeniu materii piaszczystej (na przykładzie piaskowni w Bukownie na Wyżynie Śląskiej), [w:] Dynamiczne aspekty geomorfologii eolicznej, Sosnowiec: WNoZ Uś, 2001.
• [13] MOLENDA T., Antropogeniczne mokradła Wyżyny Śląskiej, [w:] Torfowiska gór i wyżyn, Kielce, Akademia Świętokrzyska, 2004.
• [14] MOLENDA T., CHMURA D., Przykład spontanicznej sukcesji roślinności na terenie starego wykopu w Mikołowie-Gniotku, Archiwum Ochrony Środowiska, vol. 29, 2003.
• [15] MOLENDA T., RZĘTALA M., The role of anthropogenic habitats in maintaining biodiversity of degraded areas, [w:] Strategia użytkowania zasobów przyrody i ochrony różnorodności biotycznej w XXI wieku, Materiały II Międzynarodowej Konferencji Naukowej Młodych Uczonych i Specjalistów, Uniwersytet Oremburski, Oremburg, Rosja, 2004.
• [16] PROBIERZ K., Górnictwo na cenzurowanym, Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, Gliwice, 2001.
• [17] PULINA M., Kras — formy i procesy, Wydawnictwo UŚ, Katowice, 1999.
• [18] SIKORSKA-MAYKOWSKA M., Waloryzacja środowiska przyrodniczego i identyfikacja jego zagrożeń na terenie województwa śląskiego, PIG, Warszawa, 2001.
• [19] SZCZYPEK T., Warunki naturalne, [w:] Przyroda województwa katowickiego, red. K. Rostański, Wydawnictwo Kubajak, Krzeszowice, 1997.
• [20] SZCZYPEK T., WIKA S., SNYTKO V., MOLENDA T., Relief and vegetation of not exploited artificial water reservoirs, in: Regional aspects of land use. University of Silesia, Sosnowiec, 2002.
• [21] SZYMCZYK A., Uwarunkowania siedliskowe sukcesji roślinności na wyrobiskach po eksploatacji piasku, Katedra Geografii Fizycznej WNoZ UŚ, Sosnowiec, 2001.
• [22] TOKARSKA-GUZIK B., ROSTAŃSKI A., Możliwości i ograniczenia przyrodniczego zagospodarowania terenów poprzemysłowych, Natura Silesiae Superioris, Centrum Dziedzictwa Przyrody Górnego Śląska, Katowice, 2001.