Preliminary limnological characteristics of reservoirs on the reclaimed waste heap of sulphur mine "Machów" (SE Poland)

• Autorzy: Pęczuła W. , Mencfel R. , Baryła K.

Warianty tytułu

PL

Wstępna limnologiczna charakterystyka zbiorników wodnych na zrekultywowanym zwałowisku kopalni siarki "Machów" (pd-wsch. Polska)

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

Four small (surface area: 0.4-2.3 ha), but relatively deep (max. depth: 6,5-7.8 m) man made reservoirs, created between 1979 and 1988 on recultivated waste heap of former sulphur mine in Machów (N 50o31'35"; E 21°37'51"), were studied in summer and autumn 2003. In autumn one lake - Kacze was not mixed down to the bottom, which could point to its meromixis. The other lakes were found to be dimictic. In all the lakes high values of total hardness, conductivity, chlorides, sulphides and low amounts of total phosphorus and nitrogen were found. Both phytoplankton and hydromacrophyte communities were poorly developed. Considerable amounts of green-yellow bacteria were also noted in plankton. The water chemistry as well as quantity and quality of plant communities reflect the chemical composition of loam soils which constitute the waste heap.

PL

W czerwcu i listopadzie 2003 r. dokonano wstępnych badań limnologicznych czterech małych (powierzchnia: 0,4-2,3 ha), lecz stosunkowo głębokich (głębokość maksymalna: 6,5-7,8 m) antropogenicznych zbiorników wodnych, utworzonych w latach 1979-1988 na zrekultywowanym zwałowisku zewnętrznym kopalni siarki "Machów" (N 50°31'35"; E 21°37'51"). Jesienią w jednym z jezior (Kacze) stwierdzono stratyfikację termiczno-tlenową, co może sugerować występowanie meromiksji. Pozostałe jeziora uznano za dimiktyczne. We wszystkich zbiornikach stwierdzono wysokie wartości twardości ogólnej, przewodnictwa elektrolitycznego, chlorków i siarczanów oraz niską zawartość azotu i fosforu ogólnego. Zbiorowiska litoplanktonu oraz makrofitów były słabo rozwinięte. W planklonie zbiorników zanotowano także duże ilości zielono-żółtych bakterii. Zarówno skład chemiczny wody jak i jakość i ilość zbiorowisk roślinnych jest odzwierciedleniem składu chemicznego gleb zwałowiska, zbudowanego głównie z iłów krakowieckich pochodzących z nadkładu kopalni siarki.

Słowa kluczowe

EN

man-made reservoirs; waste heaps; reclamation; water chemistry; phytoplankton; macrophytes

PL

badania limnologiczne; zbiornik wodny; zwałowisko pogórnicze; rekultywacja; chemia wody; fitoplankton; makrofity

• Wydawca: Institute of Environmental Engineering, Polish Academy of Sciences
• Czasopismo: Archiwum Ochrony Środowiska
• Rocznik: 2006
• Tom: Vol. 32, no. 4
• Strony: 15--24
• Opis fizyczny: bibliogr. 24 poz., tab., wykr.

Twórcy

autor

Pęczuła W.

autor

Mencfel R.

autor

Baryła K.

• University of Agriculture in Lublin, Department of Hydrobiology and Ichthyobiology ul. Akademicka 13, 20-950 Lublin, Poland

Bibliografia

• [1].Brzeg A., M. Wojterska: Zespoły roślinne Wielkopolski, ich stan poznania i zagrożenie [w] Szala roślinna Wielkopolski i Pojezierza Poludniowopomorskiego - Przewodnik sesji terenowej 52 Zjazdu PTB. Poznań 2001, 39-110.
• [2].Bucka H., 12. Wilk-Wożniak: Monografia. Gatunki kosmopolityczne i ubikwistyczne wśród glonów pro- i eukariotycznych występujących w zbiornikach wodnych Polski Południowej. Zakład Biologii Wód im. Karola Starmacha PAN. Kraków 2002.
• [3].Bucka H., II. Wilk-Woźniak: Wpływ specyficznych warunków siedliska w zbiorniku Piaseczno (okolice Tarnobrzegu) na fitoplankton [w:] Glony a stan biologii wód. Zagrożenie czy sprzymierzeńcy. Materiały 22 Międzynarodowej Konferencji Sekcji Fykologicznej PTB, Olsztyn - Mierki 2003, 41.
• [4].Camacho A.. E. Vinccnte. M. R. Miracle: Ecology of Cryptomonas at the chemocline of karstic sulfate rich lake. Mar. Freshwater Res., 52. 805-815 (2001).
• [5].Davis A.: A screening-level laboratory method to estimate pit lake chemistry. Mine Water and the Environment. 22, 194-205 (2003).
• [6].Drwiła M., A. Turaj: Rekultywacja zwałowiska zewnętrznego Kopalni Siarki ..Machów". Miesięcznik WUG 4, 34-37 (1999).
• [7].Galas J.: Limnological study on a lake formed in a limestone quarry (Cracov. Poland), I. Water chemistry. Polish Journal of Environmental Studies, 12, 297-300 (2003).
• [8].Geller W., K. Friese, P. Hersprung, R. Kringel. M. Schultze: Limnology of sulfur-acidic lignite mining lakes. II. Chemical main constituents and buffering systems. Verhandlungen der internationalen Vereinigung filr Theoretische und Angcwandte Limnologie, 27. 2475-2479 (2001).
• [9].Hajduk Z.: Kamieniołom wapienia "Jezioro Daisy". Projektowany rezerwat przyrody nieożywionej, Kronika Wałbrzyska, 1, 89-100 (1979).
• [10].Hermanowicz W., W. Dożańska, J. Dojlido, B. Koziorowski. Fizyczno-chemiczne badanie wody i ścieków, Arkady, Warszawa 1976.
• [11].Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej: Średnie miesięczne temperatury powietrza i opady. http://www.imgw.plAvl/i Blaszczyk nternct/zz/pogoda/tempsred.html 2006.
• [12].Kowalik S.: Plonowanie roślin uprawnych na gruntach zwałowiskowych górnictwa siarki, Archiwum Ochrony Środowiska, 3-4, 129-152 (1989).
• [13].Kowalik S.: Rekultywacja rolnicza terenów bezglebowych tworzonych przez górnictwo odkrywkowe [w:] Materiały IV Sesji Ekologicznej: Rolnictwo - Żywność - Zdrowie, Kościelec 1994.
• [14].Kowalik S.: Rekultywacja rolnicza na wielkoobszarowych zwałach górnictwa odkrywkowego w Polsce. Inżynieria Środowiska, 4. 334-344 (1999).
• [15].Lessmann D., A. Fyson, B. Nixdorf: Experimental eulrophication of a shallow acidic mining lake and effects on the phytoplankton, Hydrobiologia, 506-509, 753-758 (2003).
• [16].Lorenc H.: Atlas klimatu Polski, IMGW, Warszawa 2005.
• [17].Nitsch E.A.: Comparison of different methods for chlorophyll and pheopigmenl determination. Arch Hydrobiol. Beih. Ergebn. Limnol., 14, 14-36 (1980).
• [18].OPGiK w Rzeszowie, Mapa sytuacyjno-wysokościowa zwałowiska zewnętrznego kopalni siarki Machów. OPGiK, Rzeszów 1997.
• [19].Overniann .1.: Diversity and ecology of phototrophic sulfur bacteria. Microbiology Today, 28, 116-1 19 (2001).
• [20].Puchalski W.: Poeksploatacyjne zbiorniki wodne - wstęp do charakterystyki ekologicznej, Wiadomości Ekologiczne, 31, 2-20 (1985).
• [21].Vollenweider R.A.: A manual to methods for measuring primary production in aquatic environments. Blackwell. Oxford - Edinburg 1969.
• [22].Wetzel R. G., G.E. Likens: Limnological Analyses, Springer-Verlag, Berlin 1991
• [23].Yurkowa N., C. Rathgeber , J. Świderski, E. Stackembrandt: Diversity, distribution and physiology of the aerobic phototrophic bacteria in the mixolimnion of meromictic Lake. FEMS Microbiology Ecology, 40, 191-204 (2002).
• [24].Żurek R.: Plankton Jeziora Piaseczno - kompromisy i strategie w opanowywaniu środowiska [w:| Materiały XVII Zjazdu Hydrobiologów Polskich, Białystok 2000, 309.