Paleoklimatyczna wymowa peryglacjalnych pokryw stokowych na podstawie badań w południowej części Płaskowyżu Ojcowskiego

• Autorzy: Pawelec H.

Warianty tytułu

EN

Palaeoclimatic significance of periglacial slope covers - a study from southern part of the Ojców Plateau, S Poland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

Slope covers investigation reveal possibilities of extensive palaeoclimatic/stratigraphic reconstructions. This paper approaches the problem by presenting the results of sedimentological analyses upon periglacial slope deposits in the southern part of the Ojców Upland. Periglacial slope covers (loess, weathered debris, sediments deposited in result of slope proceses), originated during and after the youngest loess accumulation (in conditions of permafrost thawing), have been the object of research. Both climatic and morphologic conditions of slope covers genesis are analysed in detail. Climate reconstruction is based on the analyses of slope deposits successions examined underneath the rock walls, on the steep slopes and gentle slopes, respectively. Presented research proved that slope cover analysis may be a basis for palaeoclimatic interpretations, however it must have been preceded by studies of morphological conditions of slope material redeposition. The same climate changes may have resulted in different succession of slope deposits, depending on local slope relief.

Słowa kluczowe

PL

pokrywa stokowa; pokrywa peryglacjalna; sukcesja klimatu; Płaskowyż Ojcowski

EN

slope covers; loess; periglacial loess; Pleistocene; Ojców Plateau

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Przegląd Geologiczny
• Rocznik: 2005
• Tom: Vol. 53, nr 11
• Strony: 1051--1057
• Opis fizyczny: Bibliogr. 38 poz., rys., tab.,wykr.

Twórcy

autor

Pawelec H.

• Wydział Nauk o Ziemi, Uniwersytet Śląski, ul. Będzińska 60, 41-200 Sosnowiec,

Bibliografia

• 1. ALEXANDROWICZ S.W. 1991- Malakofauna i wiek lessów z Maszkowa w Dolinie Dłubni. [W:] Kostrzewski A. (red.) - Geneza, litologia i stratygrafia utworów czwartorzędowych. Seria Geografia, 50, UAM, Poznań: 379-389.
• 2. ALEXANDROWICZ S.W. 1995- Malacofauna ofthe Vistulian Loess in the Cracow Region (S Poland). Ann. MCS Uniwersity, Section B1: 1-28.
• 3. BALLANTYNE C.K. & HARRIS C. 1994 - The Periglaciation of Great Britain. Caimbridge University: 1-325.
• 4. BERTRAN P., COUTARD, J.P., FRANCOU, B., OZOUF J.C., TEXIER J.P. 1994 - New data on grčzes bedding and their palaeocliatic implications. [W:] Evans D. J. A. (red.) - Cold Climate Land- forms, John Wiley & Sons, Chichester: 437-455.
• 5. BERTRAN P., HETU B., TEXIER J-P., VAN STEIJN, H. 1997 - Fabric characteristics of subaeral slope deposits. Sedimentology, 44: 1-16.
• 6. BLIKRA L.H. & NEMEC W. 1998 - Postglacial colluvium in western Norway: depositional processes, facies and palaeoclimatic record. Sedimentology, 45: 909-959.
• 7. CHLEBOWSKI R. & LINDNER L. 1999 - Peryglacjalne procesy wietrzeniowe i warunki akumulacji lessów młodszych na Wyżynie Małopolskiej. Acta Geogr. Lodz., 76: 25-35.
• 8. DWUCET K. & ŚNIESZKO Z. 1996 - Ewolucja neoplejstoceńskiej pokrywy lessowej na przykładzie zmian w profilu Odonów (południowa Polska). Biul. Peryglacjalny, 35: 7-44.
• 9. DYLIK J. 1966 - Znaczenie peryglacjalnych elementów w stratygrafii plejstocenu. Czas. Geogr., 37: 131-146.
• 10. DŻUŁYNSKI S. 1952 - Powstanie wapieni skalistych jury krakowskiej. Rocz. Pol. Tow. Geol., 21: 125-180.
• 11. DŻUŁYNSKI S. 1953- Tektonikapołudniowej części Wyżyny Krakowskiej. Acta Geol. Pol., 3: 325- 440.
• 12. FELISIAK I. 1992- Osady krasowe oligocenu i wczesnego miocenu oraz ich znaczenie dla poznania rozwoju tektoniki i rzeźby okolic Krakowa. Ann. Soc. Geol. Pol., 62: 173-207.
• 13. GONZÁLEZ DEEZ A., SALAS L., DEAZ DE TEREÁN J.R. & CENDRERO A. 1996- Late Quaternary climate changes and mass movement frequency and magnitude in the Cantabrian region, Spain. Geomorphology, 15: 291-309.
• 14. GRADZINSKI R. 1972 - Przewodnik geologiczny po okolicach Krakowa. Wyd. Geol. Warszawa: 1-335.
• 15. JAHN A. 1954- Denudacyjny bilans stoku. Czasopismo Geograficzne, 25: 38-58.
• 16. JERSAK J. 1973- Litologia i stratygrafia lessu wyżyn południowej Polski. Acta Geogr. Lodz. 32: 1-139.
• 17. JERSAK J., SENDOBRY K. & ŚNIESZKO Z. 1992 - Postwarciańska ewolucja wyżyn lessowych w Polsce. Pr. Nauk. U Śl. 1227, Katowice: 1-197.
• 18. KIRKBY M.J. 1987 - General models of long-term slope evolution through mass movment. [W:] M.G., Anderson, K.S., Richards (red.) - Slope Stability. John Wiley & Sons, Chichester: 359-380.
• 19. KOTARBA A. 1976 - Współczesne modelowanie węglanowych stoków wysokogórskich na przykładzie Czerwonych Wierchów w Tatrach Zachodnich. Pr. Geogr., 120: 1-128.
• 20. LAUTRIDOU J-P. & OZOUF J.C. 1982 - Experimental frost shattering, 15 years of research at the Centre de Géomorphologie du CNRS. Progress in Physical Geography, 6: 217-232.
• 21. LEWANDOWSKI J. 1993 - Rzeźba podczwartorzędowa regionu śląsko-krakowskiego ijej ewolucja morfogenetyczna. Folia Quaternaria, 64: 101-121.
• 22. LEWKOWICZ A.G. 1988 - Slope processes. [W:] Clark, M.J. (red.) - Periglacial Geomorphology, John Wiley & Sons, Chichester, 325-370.
• 23. LOWE D.R. 1982 - Sediment gravity-flows: II Depositional models with special reference to the deposits of high-density turbidity currents. J. Sedimentary Petrol., 52: 279-297.
• 24. MARUSZCZAK H. (red.) 2001 - Podstawowe profile lessów w Polsce II. UMCS, Lublin: 1-180.
• 25. MATSUOKAN. 2001 - Solifluction rates, processess and landforms: a global review. Earth Science Reviews, 55: 107-134.
• 26. MATTHEWS J.A., BRUNSDEN D., FRENZEL B. & GLÄSER B. - WEISS M.M. 1997 - Rapid mass movements as a source of climatic evidence for the Holocene. Paläoklimaforschung 19, Gustav Fischer, Stuttgart: 1-444.
• 27. MATYSZKIEWICZ J. 1997 - Microfacies, sedimentation and some aspects of diagenesis of Upper Jurassic sediments from the elevated part of the Nortern peri-Tethyan Shelf: a comparative study on the Lochen area (Schwabiche Alb) and the Cracow area (Cracow-Wieluń Upland, Polen). Berliner geowiss. Abh. 21E: 1-111.
• 28. MOJSKI J.E. 1993 - Europa w plejstocenie, ewolucja środowiska przyrodniczego. PAE, Warszawa: 1-332.
• 29. NEMEC W. & KAZANCI N. 1999 - Qaternary colluwium in west-central Anatolia: sedimentary facies and paleoklimatic significance. Sedimentology, 46: 139-170.
• 30. PAWELEC H. 2004 - Klasyfikacja litogenetyczna peryglacjalnych pokryw stokowych w południowej części Płaskowyżu Ojcowskiego. Prz. Geol., 10: 990-996.
• 31. RAPP A. 1960 - Recent development of mountain slopes in Kärkevagge and surroundings, Northern Scandinavia. Geogr. Ann., 42: 65-200.
• 32. RUTKOWSKI J. 1986 - O trzeciorzędowej tektonice uskokowej okolic Krakowa. Prz. Geol., 34: 587-590.
• 33. RUTKOWSKI J. 1993 - Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski w skali 1: 50 000, arkusz Kraków, wraz z objaśnieniami. Inst. Geol., Warszawa.
• 34. ŚNIESZKO Z. 1995 - Ewolucja obszarów lessowych Wyżyn Polskich w czasie ostatnich 15 000 lat. Pr. Nauk. U Śl. 1496, Katowice: 1-122.
• 35. TRICART J. 1960 - Zagadnienia geomorfologiczne. PWN, Warszawa: 11-234.
• 36. VAN STEIJN H., BERTRAN P., FRANCOU B, HÉTU B. & TEXIER J-P. 1995 - Models for the genetic and environmental interpretation of stratifield deposits. Permafrost and Periglacial Processes, 6: 125-146.
• 37. WALCZAK W. 1956 - Utwory czwartorzędowe i morfologia południowej części Jury Krakowskiej w dorzeczu Będkówki i Kobylanki. Biul. Inst. Geol., 100: 419-453.
• 38. WILIAMS R.B.G. & ROBINSON D.A. 1991 - Frost weathering of rocks in the presence of salts - a review. Permafrost and Periglacial Processes, 2: 347-353.