Wpływ morfologii podłoża aluwiów na stabilność układu koryta środkowej Wisły

• Autorzy: Falkowski T.

Warianty tytułu

FR

Alluvial basement morphology influence on Middle Vistula channel stability

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

Because of large amount of deposited material and the varied discharge of water, the Middle Vistula possesses the morphologic and lithological characteristics of braided river. During a geological survey of the valley which holds the bed of the Vistula River, culminations of the alluvia basement was detected in channel zone. There were outcrops of Mesozoic rocks — gaizes, marls and limestones, Paleogene and Neogene sediments as clays and sands and Pleistocene sediments as boulder clays, ice-dam deposits and compressed coarse grains fluvioglacial sediments are occasionally found. On the surface of these structures, the presence of residual lags was detected. The shallow location of these types of structures in the river channel proves its erosion-resistant nature. In long section of river bottom they are marked by a considerable increase of their gradient. Resistant steps of this kind are crucial for the natural stability of the river valley in longi-tudinal profile. They can also cause culmination of flood flows. The presence of the culminations of the alluvia basement in the river channel may be a factor increasing the probability of ice jam formation and ice jam floods. Those phenomena are causes of characteristic morphology of terrace surface — presence of erosional troughs of flood event flows. They also affect depositional processes. In the paper the morphologic characteristics of the Middle Vistula (braided lowland river) in the zones of various lithological types of alluvial basement culminations are presented, as well as characteristic structures of channel and flood deposits.

Słowa kluczowe

PL

podłoże aluwiów; sedymentacja osadów; osad aluwialny; badania echosondażowe; Dolina Środkowej Wisły

EN

Vistula channel; alluvial basement; channel stability

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Przegląd Geologiczny
• Rocznik: 2005
• Tom: Vol. 53, nr 7
• Strony: 605--608
• Opis fizyczny: bibliogr. 18 poz., wykr.

Twórcy

autor

Falkowski T.

• Wydział Inżynierii i Kształtowania Środowiska, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego, 02-787 Warszawa, ul. Nowoursynowska 166,

Bibliografia

• 1. BIEGANOWSKI R. & FALKOWSKI T. 1988 - Zagadnienie genezy tzw. „Kanałów ulgi” wód zaporowych na tarasach zwydmionych Bugu koło Wólki n. Bugiem. Prz. Geol., 36: 664-665.
• 2. FALKOWSKI E. 1967 - Ewolucja holoceńskiej Wisły na odcinku Zawichost-Solec i inżyniersko-geologiczna prognoza jej dalszego rozwoju. Biul. Inst. Geol., 198, t. IV Z badań geologiczno-inżynierskich w Polsce.
• 3. FALKOWSKI E. 1970- Historia i prognoza rozwoju układu koryta wybranych odcinków rzek niżowych Polski. Biul. Geol., 12: 5-110.
• 4. FALKOWSKI E. 1990 - Morphogenetic classification of river valleys developing in formerly glaciated areas for needs of mathematical and physical modeling in hydro technical projects. Geographia Pol., 58: 55-67.
• 5. FALKOWSKI E. (red.) 1982 - Opracowanie modelu budowy geologicznej wybranych regionów Wisły Środkowej, opracowanie wstępnej prognozy hydrogeologicznej i geologiczno-inżynierskiej wpływu piętrzenia wody w Wiśle. Synteza wyników badań wykonanych w latach 1980-1982. Arch. Zakł. Prac Geol. Wydz. Geol. UW.
• 6. FALKOWSKI T. 1988 - Wpływ jednostek morfogenetycznych na warunki hydrogeologiczne w dolinie rzeki Nurzec. Zesz. Probl. Postęp. Nauk Rol., 347: 135-148.
• 7. FALKOWSKI T. 1995 - Poligeneza jako czynnik warunkujący kształtowanie się modeli dolin w aspekcie oceny wodonośnych struktur aluwialnych i stabilizacji erozji wgłębnej. Zesz. Nauk. Akad. Rol. we Wrocławiu, 270: 29-35. Wrocław.
• 8. FALKOWSKI T. 2004 - Geomorfologiczne kryteria oceny stabilności koryt i den dolin rzecznych na Niżu Polskim; Bliskie naturze kształtowanie dolin rzecznych, praca zbiorowa pod redakcją T. Heese i W. Puchalskiego (ed.), Monografia Wydz. Bud. Inż. Środ., 103, Wyd. Politech. Koszal.: 59-70.
• 9. FALKOWSKI T. & WIENCŁAW E. 1988 - Zróżnicowanie warunków hydrogeologicznych doliny rz. Nurzec na tle genezy jej odcinków i wykonanych zabiegów melioracyjnych. IV Ogólnopol. Symp. Aktualne problemy hydrogeologii, cz. III. Metodyka badań i ochrona zasobów wód podziemnych. Wyd. Inst. Morskiego. Gdańsk.
• 10. FALKOWSKI T. & POPEK Z. 1998 - Zmiany położenia dna w korycie Wkry na tle zróżnicowania morfogenetycznego jej doliny i przyległych wysoczyzn. Zesz. Probl. Postęp. Nauk Rol., 458: 33-43.
• 11. FALKOWSKI T. & ZŁOTOSZEWSKA-NIEDZIAŁEK H. 2003 - Wpływ podłoża aluwiów na morfologię koryta Wisły w rejonie Góry Kalwarii. Prz. Nauk. Wydz. Inż. Kształt. Środ., 12: 75-81.
• 12. FALKOWSKI T., ZŁOTOSZEWSKA-NIEDZIAŁEK H., POPEK Z., WILK E., OSTROWSKI P., FALKOWSKA E., GÓRKA M. & OSTROWSKA A. 2004 - Związek dynamiki wybranych procesów korytowych ze zróżnicowaniem rzeźby i litologii podłoża aluwiów na przykładzie doliny Wisły od Annopola do Modlina. Sprawozdanie z grantu KBN T07G 020 21.
• 13. GRANACKI W., KRAUŻLIS K. & FALKOWSKI T. 1989 - Litologiczne i morfogenetyczne kryteria oceny zatorogenności odcinków koryta dolnej Wisły. Informator Projektanta, Hydroprojekt, 1/2.
• 14. KARABON J. 1980 - Morfogenetyczna działalność wód wezbraniowych związana z zatorami lodowymi w dolinie Wisły Środkowej. Prz. Geol., 28: 512-515.
• 15. POPEK Z. & FALKOWSKI T. 2000 - Tendencje zmian charakterystyki zjawisk lodowych na odcinku Wisły Środkowej w okresie ostatnich 50 lat. Prz. Nauk. Wydz. Inż. Kształt. Środ.,19: 207-226.
• 16. POŻARYSKI W. 1953 - Plejstocen w przełomie Wisły przez wyżyny południowe. Pr. Inst. Geol., 9: 1-134.
• 17. OSTROWSKI P. 2004 - Wykorzystanie techniki GIS do bada batymetrycznych dużych rzek nizinnych. Prz. Nauk. Wydz. Inż. Kształt. Środ., 2/29: 32-40.
• 18. OZGA-ZIELIŃSKA M. 1997- O konieczności określenia dla rzek Polskich maksymalnych wiarygodnych wezbrań wywołanych maksymalnymi, wiarygodnymi opadami. Forum Nauk.-Tech. Powódź 1997, Inst. Meteorologii i Gospodarki Wodnej Warszawa: 1-10.