Zasolenie wód podziemnych kenozoiku Polski północno-zachodniej w wyniku ascenzji solanek z mezozoiku

Kaczor, D.

Artykuł - szczegóły

Tytuł artykułu

Zasolenie wód podziemnych kenozoiku Polski północno-zachodniej w wyniku ascenzji solanek z mezozoiku

Autorzy

Kaczor D.

Treść / Zawartość

Pełne teksty:

Pobierz

Identyfikatory

Warianty tytułu

The salinization of Cenozoic aquifers in NW Poland by ascending Mesozoic brines

Języki publikacji

Abstrakty

The salinization of Cenozoic aquifers caused by brines ascending from the Mesozoic was described on the basis of results of 7747 archival chemical analyses. The zones of confirmed aquifer salinization, defined by chloride concentration exceeding 60 mg/dm^3 and 70 mg/dm^3 (upper limits of hydrochemic background values), within the Pleistocene and Paleogene, Miocene and Pliocene usable groundwater aquifers respectively, occupy an area of 8600 km^2 (33 % of the study area), whilst the zones of potential salinization hazard extend on further 4900 km^2 (19%). The groundwater salinization zones are mostly connected with the uplifted tectonic blocks, salt anticlines and fault zones, the structures allowing upwards directed migration of the Mesozoic brines into the Cenozoic useful aquifers. The salinization development is generally controlled by the flow directions within the active circulation zone and causes migration of brines under pressure along the tectonically produced pathways. The salinity increase affecting groundwater in the Cenozoic aquifers does not result from the recent leaching of the Zechstein salt bod-ies, as they are mostly isolated from the groundwater active circulation system. The ascending diluted brines constitute a potential threat to 4 (Uznam–101 and Wolin–102, Rooecino–103, Dębno–134) from among 20 Major Groundwater Reservoirs and to 17 from among 31 main municipal groundwater intakes (total well discharge >100 m^3/h).

Słowa kluczowe

woda podziemna zasolenie zasolenie ascensyjne kenozoik

salinization groundwater NW Poland

Wydawca

Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy

Czasopismo

Przegląd Geologiczny

Rocznik

2005

Tom

Vol. 53, nr 6

Strony

489--499

Opis fizyczny

Bibliogr. 52 poz., wykr.

Twórcy

autor

Kaczor D.

Instytut Nauk Geologicznych, Polska Akademia Nauk, ul. Twarda 51/55, 00-818 Warszawa, dkacz@op.pl

Bibliografia

1. ASCHERSON P. 1859 - Die Salzstellen der Mark Brandenburg in ihrer Flora nachgewiesen. Zeitschr. d. deutschen Geol. Ges., 11.
2. BRONIKOWSKA-CHOMEJ I. 1995 - Projekt zagospodarowania złoża leczniczych wód mineralnych „Kołobrzeg”. Arch. PPU Kołobrzeg.
3. CIUK E. & PIWOCKI M. 1988 - Mapa złóż węgli brunatnych i obszarów perspektywicznych w Polsce w skali 1:500 000. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
4. DADLEZ R. (red.) 1976 - Perm i mezozoik niecki pomorskiej. Pr. Inst. Geol., 79.
5. DADLEZ R., IWANOW A., LESZCZYŃSKI K. & MAREK S. 1998-Mapa tektoniczna kompleksu cechsztyńsko-mezozoicznego. [W:] Znosko J. (red.) - Atlas tektoniczny Polski. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
6. DEECKE W. 1898 - Die Soolquellen Pommerns. Ein Beitrag zur Heimatskunde. Mitt. aus d. Naturwiss. Ver. f. Neu-vorpommern u. Rügen zu Greifswald, 40 Jahrb. R. Gaertners Verlagsbuchhandlung. Berlin, 43.
7. DEECKE W. 1906 - Neue Materialen zur Geologie von Pommern. II Bohrungen im Diluvium Vorpommerns. Mitt. D.Naturwirtsch. V. f. Neu-vorpommern u. Rügen zu Greifswald. F.W. Künike. Greifswald. DOWGIAŁŁO J. 1965a - Solanki Pomorza Zachodniego. STN Szczecin.
8. DOWGIAŁŁO J. 1965b - The Occurrence of Brines within the Kołobrzeg Unit, their Genesis and Relation to Tectonics. Bull. L’Aca- demie Pol. Sci., 13: 305-312.
9. DOWGIAŁŁO J., NOWICKI Z., BEER J., BONANI G., SUTER M., SYNAL H. A. & WÖLFLI W. 1988 - Występowanie chloru-36 w wodach podziemnych oligocenu niecki mazowieckiej. [W:] Aktualne Problemy Hydrogeologii, IV Ogólnopolskie Sympozjum, Gdańsk: 22-31.
10. DOWGIAŁŁO J., NOWICKI Z., BEER J., BONANI G., SUTER M., SYNAL H. A. & WÖLFLI W., 1990 - 36Cl in ground water of the Mazowsze basin (Poland). J. Hydrology, 118: 373-385.
11. DOWGIAŁŁO J. & NOWICKI Z. 1991 - Nowe dane o występowaniu chloru -36 w wodach podziemnych oligocenu niecki mazowieckiej. [W:] Współczesne problemy hydrogeologii regionalnej, V Ogólnopolskie Sympozjum. T. V, Warszawa-Jachranka: 95-101.
12. DOWGIAŁŁO J. & NOWICKI Z. 1997 - Badania izotopowe wód podziemnych w utworach trzeciorzędowych regionu mazowieckiego - dotychczasowe wyniki i dalsze potrzeby. [W:] Dowgiałło J. & Macioszczyk A. (red.) - Oligoceński zbiornik wód podziemnych regionu mazowieckiego, PAN Warszawa: 104-117.
13. DRAGON K. 1999 - Wpływ antropopresji na chemizm wód podziemnych wielkopolskiej doliny kopalnej między Obrą a Wartą. [W:] Współczesne problemy hydrogeologii. T. IX. Warszawa-Kielce. 15-17. 09. 1999: 37-42.
14. GLANDER H. 1982 - Mineralwasseraustritte im Nordteil der DDR aus alter und neuer Sicht, dargestellt am Beispiel der Salzstellen Zossen, Dabendorf, Mittenwalde und Storkow. Zeitschrift für angewandte Geologie, 28: 76-80.
15. GMURCZYK T. 1999 - Geneza wysokich stężeń jonów chlorkowych w wodach podziemnych rejonu Żychlina. [W:] Współczesne problemy hydrogeologii. T. 9. Warszawa-Kielce, 15-17. 09. 1999: 57-63.
16. GÓRSKI J. 1989 - Główne problemy chemizmu wód podziemnych utworów kenozoiku środkowej Wielkopolski. Z. Nauk. AGH, 45.
17. GÓRSKI J. 2001 - Propozycja oceny antropogenicznego zanieczyszczenia wód podziemnych na podstawie wybranych wskaźników hydrochemicznych. [W:] Współczesne problemy hydrogeologii. T. 10. Wrocław, 2001: 309-313.
18. GRUBE A. 2000 - Widespread geogenic salt water occurence in North Germany - demonstrated on the basis of a generalized map. Proceedings of the 16th Salt Water Intrusion Meeting, Międzyzdroje-Wolin: 55-61.
19. GRUBE A., HERMSDORF A., LANG M., RECHLIN B., SCHNEIDER W. & WICHMANN K. 2000 - Prognose des Salzwasseraufstiegs im pleistozänen Grundwasserleiterkomplex eines geplanten Wasserwerkes im Land Brandenburg-Grundwassermodelle und hydrogeochemische Untersuchungen. Brandenburgische Geowis- senschafte Beiträge, 7: 41-52.
20. GUMUŁKA J. 1964 - Geochemia wód powierzchniowych w rejonie wysadów solnych i zaburzeń tektonicznych. Biul. Inst. Naft., 14: 1-3.
21. JARZĄBEK H. & PŁOCHNIEWSKI Z. 1991 - Piętro wodonośne czwartorzędu, Region Zachodniopomorski. [W:] Malinowski J. (red.) Budowa geologiczna Polski. Hydrogeologia, 7: 60-62.
22. JASKOWIAK-SCHOENEICHOWA M. (red.) 1979 - Budowa geologiczna niecki szczecińskiej i bloku Gorzowa. Pr. Inst.Geol., 96.
23. KACHNIC M. 1999 - Ingresja wód zasolonych na wyspie Uznam - ujęcie „Wydrzany”. [W:] Współczesne problemy hydrogeologii. T. IX. Warszawa-Kielce. 15-17. 09. 1999: 127-133.
24. KACZOR D. 2000a - Mapa hydrogeologiczna Polski w skali 1 : 50 000, arkusz Jenikowo (192). CAG Warszawa.
25. KACZOR D. 2000b - Mapa hydrogeologiczna Polski w skali 1 : 50 000, arkusz Tucze (193). CAG Warszawa.
26. KLECZKOWSKI A. S. (red.) 1990 - Mapa obszarów głównych zbiorników wód podziemnych (GZWP) w Polsce wymagających szczególnej ochrony 1 : 500 000. CPBP 04.10. Wyd. AGH, Kraków.
27. KŁYZA T. 1988 - Wody podziemne na Wolinie i polskim Uznamie. [W:] Aktualne Problemy Hydrogeologii, IV Ogólnopolskie Sympozjum. Gdańsk: 83-92.
28. KOLAGO C. 1964 -Wody mineralne województwa szczecińskiego i perspektywy ich wykorzystania. Prz. Zachodniopomorski, 5: 65-85.
29. KOZERSKI B. & KWATERKIEWICZ A. 1984 - Strefowość zasolenia wód podziemnych a ich dynamika na obszarze delty Wisły. Arch. Hydrotech., 31: 231-255.
30. KOZERSKI B. & KWATERKIEWICZ A. 1988 - Przyczyny i stan zasolenia wód podziemnych czwartorzędu w rejonie Gdańska. [W:] Aktualne Problemy Hydrogeologii, IV Ogólnopolskie Sympozjum. Gdańsk: 93-104.
31. KRAWIEC A. 1999 - Badania izotopowe i chemiczne wód podziemnych Zachodniego Pobrzeża Polski. [W:] Współczesne problemy hydrogeologii. T. IX. Warszawa-Kielce, 15-17. 09. 1999: 165-171.
32. KRAWIEC A., RÜBEL A., SADURSKI A., WEISE S. M. & ZUBER A. 2000 - Preliminary hydrochemical, isotope, and noble gas investigations on the origin of salinity in coastal aquifers of Western Pomerania, Poland. Proceedings of the 16th Salt Water Intrusion Meeting. Międzyzdroje-Wolin: 87-94.
33. KUCHARSKI R. & TWAROGOWSKI J. 1993 -Dynamikarozprze- strzeniania się zasolenia i zanieczyszczenia wód podziemnych na obszarze Świnoujścia. Prz. Geol., 41: 639-646.
34. KWATERKIEWICZ A., SADURSKI A. & ZUBER A. 1999 - Wiek wód podziemnych rejonu Łeby i geneza ich zasolenia. [W:] Współczesne problemy hydrogeologii. T. IX. Warszawa-Kielce, 15-17. 09.
35. 1999: 187-194.
36. KWATERKIEWICZ A., SADURSKI A. & ZUBER A. 2000 - Origin of salinity in coastal aquifers of Łeba region as indicated by environmental isotopes. Proceedings of the 16th Salt Water Intrusion Meeting. Międzyzdroje-Wolin: 169-174.
37. LEHMANN H.W. 1974 - Geochemie und Genesis der Tiefenwasser der Nordostdeutschen Senke. Zeitschrift für angewandte Geologie, 20: 551-557.
38. LINSTOW O. 1913 - Die Tektonik der Kreide im Untergrunde von Stettin und Umgebung und die Stettiner Stahlquelle. Jahrb. D.Königl. Preuss. Geol. L. A. Bd. XXXIV. T. 1.
39. MACIOSZCZYK A. 1976 - Wyznaczanie tła i anomalii hydrogeoche- micznych w badaniach hydrogeologicznych. Biul. Geol. Wydz. Geol. UW, 21: 67-81.
40. MACIOSZCZYK A. 1980 - Regionalna strefowość hydrogeologiczna niecki mazowieckiej. Mat. Sympozjum: Współczesne problemy hydrogeologii regionalnej Jachranka k/Warszawy: 204-212.
41. MACIOSZCZYK A. 1990 - Tło i anomalie hydrogeochemiczne. Metody badania, oceny i interpretacji. Wyd. SGGW-AR, Warszawa.
42. MACIOSZCZYK A. 1991 - Początkowe stadia antropogenicznych przekształceń chemizmu wód podziemnych - ich ocena i interpretacja. [W:] Współczesne problemy hydrogeologii regionalnej. Ogólnopolskie Sympozjum. T. V. Warszawa-Jachranka, 1991: 254-258.
43. MACIOSZCZYK A. & JEŻ £. 1995 - Chlorki czułym wskaźnikiem zanieczyszczeń antropogenicznych wód podziemnych. Współczesne problemy hydrogeologii, VII: 259-267.
44. MATKOWSKA Z. 1983 - Zasolenie poziomu czwartorzędowego w strefie nadmorskiej. Przew. 54 Zjazdu Pol.Tow. Geol.: 205-209.
45. MATKOWSKA Z. 1990 - Arkusz Dziwnów i Szczecin Mapy hydrogeologicznej Polski 1:200 000 z objaśnieniami. Państw. Inst. Geol. Warszawa.
46. PACZYŃSKI B. (red.) 1993 -Atlas hydrogeologiczny Polski 1:500 000. Cz. I. System zwykłych wód podziemnych. Państw. Inst. Geol. Warszawa.
47. PACZYŃSKI B. (red.) 2003 - Wstępna waloryzacja Głównych Zbiorników Wód Podziemnych w aspekcie oceny wartości użytkowych zgromadzonych w nich wód, celowości i kolejności wprowadzenia zabiegów ochronnych. Państw. Inst. Geol. Warszawa.
48. POŻARYSKI W. (red.) 1974 - Budowa geologiczna Polski. Tektonika. Wyd. Geol.
49. PROCHAZKA K. 1970 - Wpływ struktur solnych Kłodawy i Uścikowa na zasolenie skał nadkładu i wód studziennych (Kujawy). Pr. Geol., PAN, Oddz. Kraków, 62.
50. PUTSCHER S. 1978 - Ursachen und Auswirkungen geodynamischer Processe im Bereich der Salinarstruktur Sperenberg. Zeitschrift für angewandte Geologie, 12: 527-531.
51. SCHULTE L. 1921 - Geologische Karte von Preußen und benachbarten Bundesstaaten, Blatt Schwiersen. Preußische Geologische Lande- salstadt, Berlin.
52. SOENDEROP F. 1911 - Der Oberflächenbau des Kreises Pyritz in Pommern. Stettin.

Typ dokumentu

Bibliografia

Identyfikator YADDA

bwmeta1.element.baztech-article-BUS2-0014-0074