Geneza gazu ziemnego akumulowanego w utworach karbonu i czerwonego spągowca w nadbałtyckiej części Pomorza Zachodniego

• Autorzy: Kotarba M. , Pokorski J. , Grelowski C. , Kosakowski P.

Warianty tytułu

EN

Origin of natural gases accumulated in Carboniferous and Rotliegend strata on the Baltic part of the Western Pomerania

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

Origin of natural gas of Gorzysław, Białogard and Daszewo fields from Lower and Upper Carboniferous, and Rotliegend reservoirs on the Baltic part of the Western Pomerania was characterized by means of geochemical methods. The results of molecular analyses as well as stable carbon isotope analyses of methane, ethane, propane and carbon dioxide, stable hydrogen isotope analyses of methane and stable nitrogen isotope analyses of gaseous nitrogen enabled the determination of gas origin. Gaseous hydrocarbons and carbon dioxide originated from thermogenic processes from type III kerogen with small component of type II kerogen. At least two phases of gas generation took place: the first one at the stage of 0.6 to 0.8%, and the other one at the stage of 1.4 to 1.8% maturity of source rocks in the vitrinite reflectance scale. Gaseous hydrocarbons generated from source rocks within the Upper Carboniferous (Wesphalian) and Lower Carboniferous (Visean) strata. Nitrogen probably originated during thermocatalytic processes of organic matter transformation and partly in abiogenic processes.

Słowa kluczowe

PL

Pomorze Zachodnie; karbon; czerwony spągowiec; gaz ziemny; izotopy trwałe; geochemia

EN

Western Pomerenia; Carboniferous; Rotliegend; petroleum geochemistry; methane; gas origin; stable isotopes

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Przegląd Geologiczny
• Rocznik: 2005
• Tom: Vol. 53, nr 5
• Strony: 425--433
• Opis fizyczny: Bibliogr. 30 poz., tab., wykr.

Twórcy

autor

Kotarba M.

• Akademia Górniczo-Hutnicza, Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska, Zakład Surowców Energetycznych, al. Mickiewicza 30, 30-059 Kraków

autor

Pokorski J.

• Państwowy Instytut Geologiczny, ul. Rakowiecka 4, 00-975 Warszawa

autor

Grelowski C.

• Przedsiębiorstwo Usług Laboratoryjnych i Geologicznych „PETROGEO” Sp.zo.o., Laboratorium w Pile, Pl. Staszica 9, 64-920 Piła

autor

Kosakowski P.

• Akademia Górniczo-Hutnicza, Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska, Zakład Surowców Energetycznych, al. Mickiewicza 30, 30-059 Kraków

Bibliografia

• 1. BERNER U. & FABER E. 1996 - Empirical carbon isotope/maturity relationships for gases from algal kerogens and terrigenous organic matter, based on dry, open-system pyrolysis. Org. Geochem., 24: 947-955.
• 2. DADLEZ R. 1978 - Podpermskie kompleksy skalne w strefie Kosza- lina-Chojnic. Kwart. Geol., 22: 269-302.
• 3. DADLEZ R. 2000 - Pomeranian Caledonides (NW Poland) fifty years of controversies: a review and new concept. Geol. Qart., 44: 221-336.
• 4. GERLING P., IDIZ E., EVERLIEN G. & SOHNS E. 1997 - New aspects on the origin of nitrogen in natural gas in Northern Germany. Geol. Jahrbuch D 103: 65-84.
• 5. GROTEK I., MATYJA H. & SKOMPSKI S. 1998 - Dojrzałość termiczna materii organicznej w osadach karbonu obszaru radomsko-lubelskiego i pomorskiego. [W:] M. Narkiewicz (red.) - Analiza basenów sedymentacyjnych. Prace Państ. Inst. Geol., 165: 245-254.
• 6. JENDEN P.D., HILTON D.R., KAPLAN I.R. & CRAIG H. 1993 - Abiogenic hydrocarbons and mantle helium in oil and gas fields. In: Howell, D.G. (Ed.), The future of energy gases, U.S. Geological Survey Professional Papers 1570: 31-56.
• 7. KARNKOWSKI P. 1993 - Złoża gazu ziemnego i ropy naftowej w Polsce. Tom 2 - Niż Polski, Geos, Kraków.
• 8. KARNKOWSKI P.H. 1999 - Origin and evolution of the Polish Rotliegend basin. Polish Geological Institute Special Papers, 3: 93 p.
• 9. KARNKOWSKI P.H. 1996 - Historia termiczna a generacja węglowodorów w rejonie struktury Dobrzycy (Pomorze Zachodnie). Przegl. Geol., 44: 349-357.
• 10. KOTARBA M. 2001 - Composition and origin of coalbed gases in the Upper Silesian and Lublin basins, Poland. Org. Geochem., 32: 163-180.
• 11. KOTARBA M. 1988 - Geochemiczne kryteria genezy gazów akumulowanych w serii węglonośnej górnego karbonu niecki wałbrzyskiej. Zesz. Nauk. AGH, Geologia, 42: 1-119.
• 12. KOTARBA M. 1995 - Geochemia trwałych izotopów w poszukiwaniach naftowych. Prz. Geol., 43: 988-992.
• 13. KOTARBA M., KOSAKOWSKI P., KOWALSKI A., WIĘCŁAW D. 1998 - Wstępna charakterystyka geochemiczna substancji organicznej i potencjału węglowodorowego utworów dewonu obszaru radomsko-lubelskiego i pomorskiego [W:] Narkiewicz M. (red.) Analiza basenów sedymentacyjnych Niżu Polskiego Prace Państ. Inst. Geol., 165: 207-214
• 14. KOTARBA M., KOSAKOWSKI P., WIĘCŁAW D., GRELOWSKI C., KOWALSKI A., LECH S., MERTA H. 2004 - Potencjał węglowodorowy karbońskich skał macierzystych w utworach karbonu w przy- bałtyckiej części segmentu pomorskiego bruzdy śródpolskiej. Prz. Geol., 52: 1156-1165.
• 15. KROOSS, B.M., LITTKE, R., MÜLLER, B., FRIELINGSDORF, J., SCHWOCHAU, K. & IDIZ, E.F. 1995 - Generation of nitrogen and methane from sedimentary organic matter: implications on the dynamics of natural gas accumulations. Chem. Geol., 126: 291-318.
• 16. LIPIEC M., MATYJA H. 1998 - Architektura depozycyjna basenu dolnokarbońskiego na obszarze pomorskim. [W:] M. Narkiewicz (red.) Analiza basenów sedymentacyjnych Niżu Polskiego. Pr. Państw. Inst. Geol., 165: 101-111.
• 17. MATYASIK I. 1998 - Charakterystyka geochemiczna skał macierzystych karbonu w wybranych profilach wiertniczych obszaru radomsko-lubelskiego i pomorskiego. [W:] M. Narkiewicz (red.) - Analiza basenów sedymentacyjnych. Prace Państw. Inst. Geol., 165: 215-226.
• 18. MATYJA H. 1993 - Upper Devonian of Western Pomerania. Acta Geol. Pol., 43: 27-94.
• 19. MIŁACZEWSKI L. 1986 - Dewon na Pomorzu. Mat. Konf. Nauk. Tuczno: 77-88.
• 20. MIŁACZEWSKI L. 2002 - Dewon. [W:] J. Pokorski (red.) - Budowa geologiczna bloków Gryfic i Kołobrzegu na zachodnim Pomorzu w aspekcie poszukiwań węglowodorów. Projekt celowy KBN (praca niepublikowana, Archiwum PIG, Warszawa).
• 21. POKORSKI J. 1990 - Czerwony spągowiec pobrzeża Pomorza Zachodniego i przyległego akwenu Bałtyku. Kwart. Geol., 34: 79-92.
• 22. POKORSKI J. 1998 - Late Rotliegend, Drawa subgroup (pl. 2), Notec subgroup (pl. 3) [W:]: Paleogeographical Atlas of the Epicontinental Permian and Mesozoic in Poland (eds. R.Dadlez, S. Marek, J. Pokorski). Państw. Inst. Geol. Warszawa.
• 23. POKORSKI J. & JAWOROWSKI K. 2002 - Głęboki badawczy otwór wiertniczy w strefie transeuropejskiego szwu tektonicznego na Pomorzu zachodnim. Prz. Geol., 50: 175.
• 24. PRINZHOFER A. & PERNATON E. 1997 - Isotopically light methane in natural gas: bacterial imprint or diffusive fractionation. Chem. Geol., 142: 193-200.
• 25. PRINZHOFER A., MELLO M.R. & TAKAKI T. 2000 - Geochemical charakterization of natural gas: a physical multivariable approach and its applications in maturity and migration estimates. AAPG Bull., 84: 1152-1172.
• 26. ROONEY M., CLAYPOOL G.E. & CHUNG H.M. 1995 - Modeling thermogenic gas generation using carbon isotope ratios of natural gas hydrocarbons. Chem. Geol., 126: 219-232.
• 27. SCHOELL M. 1988 - Multiple origins of methane in the Earth. Chem. Geol., 71: 1-10.
• 28. WHITICAR M.J. 1994 - Correlation of natural gases with their sources. [In:] Magoon L.B. & Dow W.G. (eds.) - The petroleum system - from source to trap. AAPG Mem., 60: 261-283.
• 29. ŻELICHOWSKI A.M. 1987 - Karbon. Ogólna charakterystyka stratygraficzna. [W:] Raczyńska A. (red.) - Budowa geologiczna wału pomorskiego i jego podłoża. Pr. Inst. Geol., 119: 46-48.
• 30. ŻELICHOWSKI A.M. 1995 -Western Pomerania. [In:] A. Zdanowski & H. Żakowa (eds) The Carboniferous System in Poland. Pr. Państw. Inst. Geol., 148: 97-100.