Wczesnokarboński wiek intruzji platformowych w podłożu krystalicznym NE Polski

• Autorzy: Krzemińska E. , Wiszniewska J. , Williams I.S.

Warianty tytułu

EN

Early Carboniferous age of the cratonic intrusions in the crystalline basement of NE Poland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

Three mafic-alkaline intrusive bodies in NE Poland: Ełk, Pisz and Tajno, have been dated recently with U-Pb SHRIMP method. An earlier Rb-Sr whole rock isochron of Ełk syenites pointed to an age 355š4 Ma, while K-Ar age estimates suggested a Late Paleozoic age of Pisz and Tajno rocks, however, in a wide range between 349-291 Ma and 327-289 Ma, respectively. In the paper, we present new geochronological results and discuss the problem of the closure temperatures for different minerals and different isotopic systems used in previous age determinations. Much of the early dating works has been done using K-Ar method. Biotite and K-feldspar retain radiogenic Ar quantitatively below 280 -200şC. Only if magmatic bodies cooled quickly and remained unmetamorphosed, K-Ar and Rb-Sr ages estimate accurately the intrusion emplacement. Zircon used for U-Pb datings has a closure temperature over 800şC, that is comparable to the temperature of magma’s solidus. Therefore U-Pb magmatic zircons dates could be interpreted as an intrusion emplacement ages. The obtained U-Pb results of 347.7 š8 Ma (Ełk) and 345.5š5 Ma (Pisz) have shown very consistent Early Carboniferous age of platform mafic-alkaline magmatic activity. This new U-Pb SHRIMP dating indicates that Ełk and Pisz intrusions are coeval and together with the Tajno alkaline-carbonatite massif could be affined with the Late Devonian Kola Alkaline Carbonatite Province (KACP).

Słowa kluczowe

EN

zircon; U-Pb SHRIMP geochronology; closure temperature; mafic-alkaline magmatism; Early Carboniferous; NE Poland

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Przegląd Geologiczny
• Rocznik: 2006
• Tom: Vol. 54, nr 12
• Strony: 1093--1098
• Opis fizyczny: bibliogr. 32 poz., tab., wykr.

Twórcy

autor

Krzemińska E.

autor

Wiszniewska J.

autor

Williams I.S.

• Państwowy Instytut Geologiczny, ul. Rakowiecka 4, 00-975 Warszawa,

Bibliografia

• ARMBRUSTMACHER T.J. & MODRESKI P.J. 1994 - Petrology and mineralogy of alkaline rocks from the Ełk complex. [In:] Ryka W. (ed.) Geology of the Ełk syenite massif, NE Poland. Pr. Państ. Inst. Geol., 144: 49-70.
• ARZAMASTSEV A.A., BOYANOVA T.B., ARZAMASTSEVA L.V., BELASHOV Y.D. & GOGOL O.V. 1999 - Initial magmatism of Paleozoic tectono-magmatic activation in the northeastern Baltic Shield: age and geochemical features of the Kurga massif, Kola Peninsula. Geochimia 11: 1139-1150.
• BLUSZTAJN J. 1994-The Ełk syenite intrusion: Rb-Sr and fission track dating, thermal history and tectonic implications. [In:] RykaW. (ed.) Geology of the Ełk syenite massif, NE Poland. Pr. Państw. Inst. Geol., 144: 73-79.
• BOYANOVA T.B., KIMARSKY Y.M. & LEVKOVICH N.V. 1997 - A U-Pb study of baddeleyite from rocks of the Kovdor massif. Doklady Earth Science, 356: 509-511.
• BRASSINNES S. 2006 - Relation cumulat-liquide dans les massifs alcalins et carbonatitiques. Le cas des massifs deVuariyarvi (Peninsule de Kola, Russia) et de Tajno (N.E. Pologne). These d' Universite Libre de Bruxelles.
• CORFU F., HANCHAR J.M., HOSKIN W.O. & KINNY P. 2003 - Atlas of zircon textures [In:]: Hanchar, Hoskin (ed.) Zircon, Rev. Mineral. Geochem., 53: 469-495.
• CYMERMAN Z. 2004 - Prekambr platformy wschodniśuropejskiej na obszarze Polski: tektonika i rozwój skorupy. Pr. Państw. Inst. Geol., 180: 1-130.
• DEMAIFFE D., WISZNIEWSKA J. & BRASSINNES S. 2005 - A petrological-geochemical overview of the Tajno carbonatite complex (NE Poland): Comparison with the Kola Carbonatite Province (Russia), Pr. Specjalne PTM, 26: 29-35.
• DEPCIUCH T., LIS J. & SYLWESTRZAK H. 1975 - Wiek izotopowy K-Ar skał podłoża krystalicznego północno-wschodniej Polski. Kwart. Geol., 19: 759-779.
• DODSON M.H. 1973 - Closure temperature in cooling geochronological and petrological systems. Contrib. Min. Petrol., 40: 259-274.
• DOWNES H., BALAGANSKAYA E., BEARD A., LIFEROVICH R. & DEMAIFFE D. 2005 - Petrogenetic processes in the ultramafic, alkaline and carbonatitic magmatism in the Kola Alkaline Province: A review. Lithos, 85: 48-75.
• DZIEDZIC A. 1984-Ełk syenite intrusion. Biul. Inst. Geol., 347: 39-47.
• FISCHER G. 1939 - Berlicht zur Johannisburg I. Mineralfuehrung und Kristallisationsfolge des Gabbros. CAG. PIG, Warszawa.
• GÖRLICH E., BADAK J. & MORAWSKI T. 1960 - Badania petrochemiczne skał podłoża krystalicznego nawierconego w Wejsunach koło Piszu. Kwart. Geol., t. 4, 4: 845-865.
• GROCHOLSKI A. & RYKAW. 1995 - Carboniferous magmatism of Poland. [In:] Zdanowski A. & Ryka W. (ed.) The Carboniferous system in Poland. Pr. Państw. Inst. Geol., 148: 181-189.
• JACKOWICZ E. 1997 - Skały wulkaniczne. [W:] Marek S. & Pajchlowa M. (red.) Epikontynentalny perm i mezozoik w Polsce. Pr. Państw. Inst. Geol., 153: 42-43.
• KRYSTKIEWICZ E. & KRZEMIŃSKI L. 1992 - Petrology of the alkaline-ultrabasic Tajno massif. Pr. Państw. Inst. Geol., 139: 19-36.
• KRZEMIŃSKA E., WISZNIEWSKA J. & WILLIAMS I.S. 2006 - Rewizja wieku najstarszych skał w podłożu krystalicznym północno-wschodniej Polski. Prz. Geol., 54: 967-973.
• KUBICKI S. & RYKAW. (red. nauk.) 1982 - Atlas geologiczny podłoża krystalicznego polskiej części platformy wschodniśuropejskiej. Wyd. Geol. Warszawa.
• ŁASZKIEWICZ A. 1960 - Skały i mineraly krystalicznego podłoża Niżu Polskiego. Kwart. Geol., t. 4, 4: 819-824.
• MARCINOWSKI R. 2004 - Jednostki formalne prekambru i paleozoiku [W:] Mardal T. (red.) Słownik jednostek litostratygraficznych, wersja podstawowa. http://slp.pgi.gov.pl
• POKORSKI J. 1997 - Formalne i nieformalne jednostki litostratygraficzne. [W:] Marek S. & Pajchlowa M. (red.) Epikontynentalny perm i mezozoik w Polsce. Pr. Państ. Inst. Geol., 153: 36-37.
• PRZEWŁOCKI K., MAGDAW., THOMAS H.H. & FAUL H. 1962 - Age of some granitic rocks in Poland. Geochim. Cosmochim. Acta, 26: 1069-1075.
• RYKAW. 1964-O budowie i stratygrafii krystaliniku północno-wschodniej Polski. Kwart. Geol., 8: 42-57.
• RYKAW. 1984 - Precambrian evolution of the East-European Platform in Poland. Biul. Inst. Geol., 347: 17-28.
• RYKAW. 1994 - Geology of the Ełk syenite massif, NE Poland. Pr. Państw. Inst. Geol., 144: 85-120.
• TORSVIK T.H., SMETHUST M.A., MEERT U.G., VAN DER VOO R., MCKERROW W.S., BRASIER M.D., STURT B.A. & WALDERHAUG H.J. 1996 - Continental break-up and collision in the Neoproterozoic and Paleozoic: A tale of Baltica and Laurentia. Earth Sci. Rev., 40: 229-258.
• WILLIAMS I.S. 2003 - Measuring the ages of granites: the challenge to get it right. The Ishihara Symposium: Granites and associated metalogenisis. Geoscience Australia: 141-143. http://www.ga.gov.au/about/ corporate/ga_authors/Ishihara/
• WILLIAMS I.S. & CLAESSON S. 1987 - Isotopic evidence for the Precambrian provenance and Caledonian metamorphism of high grade paragneisses from the Seve Nappes, Scandinavian Caledonides. II. Ion microprobe zircon U-Th-Pb. Contr. Mineral. Petrol., 97: 205-217.
• WISZNIEWSKA J., KRZEMIŃSKA E., SKRIDLAITE., MOTUZA G., WILLIAMS I. & WHITEHOUSE M. 2005 - Metasedimentary and metavolcanic rocks from Poland and Lithuania: implications for Precambrian crustal evolution. Pr. Specjalne PTM, 26: 104-108.
• WISZNIEWSKA J., KRZEMIŃSKA E. & DÖRR W. 2006 - Evidence of arc-related Svecofennian magmatic activity in the southwestern margin of the East European Craton in Poland. Gondwana Research. Special issue (in press).
• WYBRANIEC S. & CORDELL L. 1994 - Geophysical mapping of the Ełk syenite massif. [In:] Ryka W. (ed.) Geology of the Ełk syenite massif, NE Poland. Pr. Państw. Inst. Geol., 144: 11-19.