Mofeta ze Złockiego (Beskid Sądecki) atrakcją geologiczną

• Autorzy: Rajchel L. , Rajchel J.

Warianty tytułu

EN

A mofette in Złockie (Sądecki Beskid) as a geological attraction

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

Themost beautiful Polish mofette occurs in the Sądecki (Sącz) Beskid, within the Krynica tectonic-facial zone of the Magura Unit (Inner Carpathians). It is located in the Złocki Stream upstream of the Złockie village in the Muszyna commune. The occurrence has numerous exhalations of CO2 in the valley floor and on the sides of this boggy stream as well as in the „Zatopione” and „Bulgotka” springs. It is also the site of the dry exhalation „Dychawka”. The floor of the valley is covered with gelatinous rusty-brown deposits of iron oxyhydroxides that precipitate either due to chemical or organic processes (the latter initiated by numerous microorganisms, mainly ferruginous bacteria). The site is legally protected as the Professor Henryk Świdziński monument of inanimate nature. In September 2005 it was made accessible for tourists and currently is an important geological attraction in the Popradzki Landscape Park.

Słowa kluczowe

PL

mofeta; suche ekshalacje dwutlenku węgla; pomnik przyrody nieożywionej; Beskid Sądecki

EN

Carpathians; mofette; protection of the inanimate nature; carbon dioxide; carbonated water

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Przegląd Geologiczny
• Rocznik: 2006
• Tom: Vol. 54, nr 12
• Strony: 1089--1092
• Opis fizyczny: bibliogr. 28 poz. fot.,tab.,

Twórcy

autor

Rajchel L.

autor

Rajchel J.

• Akademia Górniczo-Hutnicza, Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska, al. Mickiewicza 30, 30-059 Kraków,

Bibliografia

• ALEXANDROWICZ Z. (red.) 1996 - Geoochrona Beskidu Sądeckiego i Kotliny Sądeckiej. Studia Naturae, 42: 1-148, Kraków.
• ALEXANDROWICZ Z., POPRAWA D. & RĄCZKOWSKI W. 1998a - The regional network of geosites in the Polish Carpathians. Prz. Geol., 46: 775-781.
• ALEXANDROWICZ Z., RAJCHEL J. & RAJCHEL L. 1998b - Projekt ochrony mofety CO2 w Złockiem imienia Profesora Henryka Świdzińskiego. Wydział Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa Urzędu Wojewódzkiego w Nowym Sączu. ms: 4 pp.
• BIRKENMAJER K. & OSZCZYPKO N. 1989 - Cretaceous and Paleogene Lithostratigraphic units of the Magura Nappe, Krynica Subunit, Carpathians. Ann. Soc. Geol. Pol., 59: 145-181.
• CHRZĄSTOWSKI J., NESCIERUK P. & WÓJCIK A. 1993-Objaśnienia do szczegółowej mapy geologicznej Polski. 1:50 000. Arkusz Muszyna (1052) i arkusz Leluchów (1062). Państw. Inst. Geol., Warszawa, 44 pp.
• CHRZĄSTOWSKI J., NESCIERUK P. & WÓJCIK A. 1995 - Szczegółowa mapa geologicznej Polski. 1: 50 000. Arkusz Muszyna (1052) i arkusz Leluchów (1062). Państw. Inst. Geol., Warszawa.
• CORNELL R.M. & SCHWERTMANN U. 1996 - The iron oxides. Structure, properties, reactions, occurrence and uses. Weinheim, New York, Basel, Cambridge, Tokyo, VCH, 573 pp.
• HUBICKA-PTASIŃSKA M., RATAJCZAK T. & WĘCŁAWIK S. 1984 - Ochry ze źródeł wód mineralnych w dorzeczu Popradu (polskie Karpaty fliszowe). Kwartalnik AGH, Geologia, 10/3: 55-87.
• KOSTECKA A. & WĘCŁAWIK S. 1987 - Mineral water deposits in vicinity of Tylicz (Beskid Niski Range, Polish Flysh Carpathians). Ann. Soc. Geol. Pol., 57: 37-58.
• KOTLARCZYK J. & RATAJCZAK T. 2002 - Ochra karpacka z Czerwonek Hermanowskich koło Tyczyna.Wyd. IGSMiE PAN, Kraków: 1-120.
• LANDUYDT C.J. 1990 - Micromorphology of iron minerals from bog ores of the Belgian Campine area. [W:] Douglas L.A. (ed.) Soil micromorphology; a basic and applied science. VIIIth International Working Meeting of Soil Micromorphology, San Antonio, TX, July 1988, Elsevier Sci. Pub.: 289-294.
• OCZKO W. 1578 -"Cieplice", [W:] Przymiot i Cieplice, opatrzone życiorysem W. Oczki przez E. Klinka (1881).
• OSZCZYPKO N. 1992 - Zarys stratygrafii płaszczowiny magurskiej, [W:] Zuchiewicz W. & Oszczypko N. (eds) - Przewodnik LXIII Zjazdu Polskiego Towarzystwa Geologicznego, Koninki, 17-19 września 1992, Kraków: 11-20.
• PARFENOVA E.I. & YARILOVA E.A. 1962 - Characteristic features of certain USSR soils in thin section. [W:] Key C.A. (ed.) Mineralogical investigations in soil science. Israel Program for Scientific Translations, Jerusalem: 78-96. Przedruk [W:] Stoops G. & Eswaran H. (eds), 1986 - Soil micromorphology. Van Nostrand Reinhold Company, New York: 271-289.
• RAJCHEL J., CHRZĄSTOWSKI J. & RAJCHEL L. 1999 - Mofeta ze Złockiego k. Muszyny w jednostce magurskiej zewnętrznych Karpat fliszowych. Prz. Geol., 47: 665-657.
• RAJCHEL L. 2006 - Occurrences of the carbonated waters in the Polish Carpathians. XVIIIth Congress of Carpathian Geological Association, Serbia, Belgrad: 494-495.
• RAJCHEL L. & RAJCHEL J. 1999 - Karpackie źródła wód mineralnych i swoistych pomnikami przyrody nieożywionej. Prz. Geol., 47: 911-919.
• RAJCHEL L. & RAJCHEL J. 2000 - Mofeta i źródła szczaw w okolicach Muszyny. Almanach Muszyny 2000: 89-97.
• RAJCHEL L. & RAJCHEL J. 2006 - Ocalona Mofeta. Almanach Muszyny 2006: 85-87.
• RAJCHEL L., RAJCHEL J., RATAJCZAK T. & RZEPA G. 2005a - Mineralogical investigations of carbonated water deposits from the area of Polish Carpathians. Mineralia Slovaca, 37: 488-489.
• RAJCHEL L., RAJCHEL J., RATAJCZAK T. & RZEPA G. 2005b - Deposits of carbonated waters from selected springs of the Polish Carpathians. RMZ Materials and Geśnvironment. Periodical for Mining, Metallurgy and Geology, 52: 107-110.
• RZEPA G. & RAJCHEL L. 2006 - Skład mineralny osadów wód karpackich typu szczaw. Wyd. IGSMiE PAN, Gosp. Sur. Min., Zesz. Spec., 3: 215-236.
• RAJCHEL L., RAJCHEL J. & WIEJA T. 2005 - Projekt udostępnienia mofety, pomnika przyrody nieożywionej im. Prof. H. Świdzińskiego w Złockiem. Archiwum Popradzkiego Parku Krajobrazowego w Starym Sączu.
• Rozporządzenia Nr 48 Wojewody Nowosądeckiego z dnia 7 grudnia 1998 r. W sprawie uznania za pomniki przyrody niektórych obiektów przyrody ożywionej i nieożywionej znajdujących się na obszarze województwa nowosądeckiego. Załącznik Nr 1/9. Mofeta CO2 im. prof. Henryka Świdzińskiego.
• STYCZYŃSKI M. 2006 - Muzyka mofety w Złockiem, czyli po co przykładać ucho do ziemi. Almanach Muszyny 2006: 89-94.
• ŚWIDZIŃSKI H. 1965 - Naturalne ekshalacje dwutlenku węgla w Karpatach polskich. Rocz. Pol. Tow. Geol., 34: 417-430.
• ŚWIDZIŃSKI H. 1972 - Geologia i wody mineralne Krynicy. Pr. Geol., PAN, 70: 11-105.
• ZEUSCHNER L. 1836 - O wodach kwaśnych, czyli Szczawach w Karpatach. Pam. Farmac. Krak. (wydaw. przez Flor. Sawiczewskiego), 3: 265-298, Kraków.