Litostratygrafia plejstoceńskiego tarasu wysokiego doliny Łagowicy w rejonie Masłowca (SE część Gór Świętokrzyskich)

• Autorzy: Ludwikowska-Kędzia M. , Wiatrak M. , Olszak I. , Bluszcz A.

Warianty tytułu

EN

Lithostratigraphy of the Pleistocene high meadow terrace of the Lagowica Valley near Mas3owiec (SE part of the Holy Cross Mountains)

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

The lithostratigraphy of the Pleistocene high meadow terrace deposits in the Łagowica Valley near Masłowiec, southeastern part of the Holy Cross Mountains, central Poland, is presented against the background of geological features and relief of the valley in the Łagów–Ruda segment. The lithostratigraphic divisions for the Holy Cross Mountains assume Middle- Polish Glaciation age for high terraces in valleys. Hypsometry of terraces often served to estimate their age. Detailed sedimentological analysis of deposits forming the terrace of the Łagowica Valley near Masłowiec (textural and structural features, TL and OSL datings) have indicatived a complex fluvial-deluvial origin of the deposits and their Plenivistulian, not Middle Polish Glaciation age. The actual aggradation of the valley bottom has been partly masked by slope processes, which due to local lithostructural conditions, significantly participated in the Łagowica Valley bed aggradation. This problem is well-known in other upland regions of Poland and has been only briefly noted in the Holy Cross Mountains. The research methods and results can be useful in establishing the origins of deposits building meadow terraces, also then when only borecore material is available. The methods can also faciltate stratigraphic interpretation of deposits dated with TL and OSL methods

Słowa kluczowe

PL

litostratygrafia; taras rzeczny; plejstocen; Góry Świętokrzyskie

EN

lithostratigraphy; river terraces; Pleistocene; Holy Cross Mountains

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Przegląd Geologiczny
• Rocznik: 2006
• Tom: Vol. 54, nr 11
• Strony: 953--962
• Opis fizyczny: bibliogr. 90 poz., wykr.

Twórcy

autor

Ludwikowska-Kędzia M.

autor

Wiatrak M.

autor

Olszak I.

autor

Bluszcz A.

• Instytut Geografii, Akademia Świętokrzyska, ul. Świętokrzyska 15, 25-435 Kielce,

Bibliografia

• ASHLEY G.M. 1975 - Rythmic sedimentation in glacial lake Hitchcoch, Massachusetts-Connecticut. [W:] Jopling A.V. & Mc Donald B.C. (ed.) - Glaciofluvial and Glaciolacustrine Sedimmentation. SEPM Special Publication 23.
• BARCZUK A.& MYCIELSKA-DOWGIAŁŁO E. 2001 - Znaczenie składu mineralnego osadów dla rozpoznawania obecności procesów eolicznych. [W:] Mycielska-Dowgiałło E. (ed.) - Eolizacja osadów jako wskaźnik stratygraficzny czwartorzędu, WGiSR UW: 39-42.
• BLUSZCZ A. 2000 - Datowania luminescencyjne osadów czwartorzędowych - teoria, ograniczenia, problemy interpretacyjne. Wyd. Politech. Śląska: 1-104.
• BUTRYM J., CEGŁA J., DŻUŁYŃSKI S. & NAKONIECZNY S. 1964 -New interpretation of "periglacial structures". Folia Quatern., 17: 1-34.
• CEGŁA J. & DŻUŁYŃSKI S. 1970 - Układy niestatecznie warstwowane i ich występowanie w środowisku peryglacjalnym. Acta Univ. Wratisl., 124, Stud. Geogr., 13: 17-42.
• CZARNOCKI J. 1919-Stratygrafia i tektonika Gór Świętokrzyskich. Stratygrafia i tektonika staropaleozoicznych utworów Gór Świętokrzyskich (kambr, sylur, dewon dolny). Pr. Tow. Nauk.Warszaw., 28: 1-172.
• CZARNOCKI J. 1931 - Dyluwium Gór Świetokrzyskich. Zastoisko środkowopolskie. Uwagi ogólne co do wieku polskich zlodowaceń. Rocz. Pol. Tow. Geol., 7: 82-105.
• CZARNOCKI J. 1957 - Tektonika Gór Świętokrzyskich. Stratygrafia i tektonika Gór Świętokrzyskich. Pr. Inst. Geol., 2: 1-133.
• CZYŻOWSKA E. 1997 - Zapis zdarzeń powodziowych na pograniczu boreału i atlantyku w osadach stożka napływowego w Podgrodziu. Dokum. Geogr. IGiPZ PAN, 5: 1-74.
• CZYŻOWSKA-WIŚNIEWSKA E. 2003 - Powodzie i współczesna sedymentacja osadów powodziowych w dolinie Wisłoki. Autoreferat, Uniwersytet Warszawski: 1-12.
• DYLIK J. 1952-Peryglacjalne struktury w plejstocenie Środkowej Polski. Z badań czwartorzędu w Polsce. Biul. Państw. Inst. Geol., 66: 53-105.
• FILONOWICZ P. 1980 - Objaśnienia do Mapy Geologicznej Polski w skali 1: 200 000, Arkusz Kielce (815). Wyd. Geol.
• FLOREK W. 1988 - Cechy sedymentologiczne i wiek osadów równiny zalewowej Słupi. Pr. i Stud. Geogr., 9: 75-103.
• FLOREK W., FLOREK E. & MYCIELSKA-DOWGIAŁŁO E. 1987 - Morphogenesis of the Vistula valley between Kępa Polska and Płock in the Late Glacial and Holocene. [W:] Starkel L. (ed.) - Evolution of the Vistula River Valley during the last 15 000 years. Part II, Geographical Studies, Spec. Issue, 4: 189-206.
• FOLK R.L. & WARD W.C. 1957 - Brazos River bar: a study in the significance of grain size parameters. Journ. Sed. Petrol., 27: 3-26.
• GĘBICA P. 2004 - Przebieg akumulacji rzecznej w górnym vistulianie w Kotlinie Sandomierskiej. Pr. Geogr. IGiPZ PAN, 193: 1-229.
• GOŹDZIK J. 1973 - Geneza i pozycja stratygraficzna struktur peryglacjalnych w środkowej Polsce. Acta Geog. Lodz., 31: 5-117
• GOŹDZIK J. 1992 - Ewolucja wieloletniej zmarzliny i jej wpływ na warunki depozycji i kształtowania się niektórych cech osadów w okresie 20 000-8 000 lat BP w Polsce. Prz. Geol., 10: 601-603.
• GOŹDZIK J. 1995 - Wpływ procesów eolicznych na genezę górno-plenivistuliańskich aluwiów w środkowej Polsce. Acta Univ. Lodz., Folia Geogr. 20: 99-107.
• GOŹDZIK J. 2001-O zależności między pomiarami graniformametrycznymi a stopniem zaokrąglenia ziarn. [W:] Mycielska-Dowgiałło E. (ed.)- Eolizacja osadów jako wskaźnik stratygraficzny czwartorzędu, WGiSR UW: 21-31.
• GRADZIŃSKI R., KOSTECKA A., RADOMSKI A. & UNRUG R. 1986 - Zarys sedymentologii. Wyd. Geol.: 1-628.
• GRZYBOWSKI K. 2005 - III Świętokrzyskie spotkania Geologiczno-Geomorfologiczne nt. "Rzeźba i osady czwartorzędowe na tle struktur starszego podłoża obszaru Polski. Jodłowy Dwór pod Św.Krzyżem, 13-15.05.2004. Prz. Geol., 53: 628-629.
• HADAMIK C. 2004 - Pradzieje i średniowiecze gminy Łagów w świetle dotychczasowyh badań archeologicznych. [W:] Mirowski R. (ed.) - Dzieje i zabytki małych ojczyzn. Gmina Łagów. Regionalny Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków w Kielcach: 11-114.
• HARASIMIUK M. 1991 - Vistulian Glacial Cycle of the Flivial Processes Development in the Valley of the Middle Wieprz River (SE Poland). Ann. UMCS, 46: 81-109.
• JAHN A. 1951-Zjawiska krioturbacyjne współczesnej i plejstoceńskiej strefy peryglacjalnej. Acta Geol. Pol., 2: 159-290.
• JAHN A. 1970 - Zagadnienia strefy peryglacjalnej. PWN: 1-202.
• JANIEC J., ROMANEK A. & ZŁONKIEWICZ Z. 1992 - Mapa geologiczna Polski w skali 1 : 200 000, ark. Sandomierz. Mapa utworów powierzchniowych. Mapa podstawowa w skali 1 : 50 000, ark. Łagów (853). Wyd. PAE S.A.
• KLATKA T. 1976-Niektóre problemy czwartorzędowego rozwoju dolin centralnej części Gór Świętokrzyskich. Acta Geogr. Lodz., 37: 74-89.
• KLATKOWA H. 1955 - Utwory stokowe na terasie Kamiennej pod Wąchockiem. Biul. Perygl., 2: 91-99.
• KLATKOWA H. 1994 - Evaluation du role de l'agent peroglaciaire en Pologne Centrale. Biul. Perygl., 33: 79-106.
• KOBOJEK E. & KOBOJEK S. 2003 - Osady i procesy stokowe na Wyżynie Częstochowskiej i Wieluńskiej oraz na Wysoczyźnie Rawskiej. Acta Geogr. Lodz., 78: 7-42.
• KORDOWSKI J. 2003 - Struktury wewnętrzne i uziarnienie osadów pozakorytowych doliny dolnej Wisły w Kotlinie Toruńskiej i Basenie Unisławskim. Prz. Geogr., 75: 601-621.
• KOWALCZEWSKI Z. 1966 - Budowa geologiczna antykliny orłowińskiej w Górach Świętokrzyskich. Kwart. Geol., 10: 582-583.
• KOWALSKI B. 2002 - Geneza i wiek osadów terasy zalewowej i nadzalewowej (wysokiej) środkowego odcinka doliny Lubrzanki w Górach Świętokrzyskich. [W:] Jaśkowski B. (ed.) - Zagadnienia peryglacjału Polski i obszarów sąsiednich. Pr. Inst. Geogr. Akad. Świętokrz. w Kielcach, 8: 151-216.
• KOZARSKI S. 1991 - Warta - a case of a lowland river. [W:] Starkel L., Gregory K.J. & Thornes J.B. (ed.) -Temperate Palaeohydrology. J. Wiley & Sons: 189-215.
• KRYGOWSKA L. & KRYGOWSKI B. 1968 - The dynamics of sedimentary environments in the light of histogram types of grain abrasion. Geogr. Pol., 14: 87-92.
• KRYGOWSKI B. 1964 - Graniformametria mechaniczna. Teoria i zastosowanie. Pr. Kom. Geogr.-Geol. PTPN, 2: 1-112.
• KUYDOWICZ-TURKOWSKA K. 1976-Typy kontaktów peryglacjalnych osadów stokowych i rzecznych. Acta Geogr. Lodz., 37: 127-136.
• LINDNER L. 1984- Region świętokrzyski. [W:] Mojski J.E. (ed.)- Budowa Geologiczna Polski, tom 1, Stratygrafia, część 3b, Kenozoik- czwartorzęd. Wyd. Geol.: 33-35, 65-73, 113-145, 255-286, 326-330.
• LINDNER L. 2004 - Zarys stratygrafii plejstocenu regionu świętokrzyskiego w świetle nowych danych. [W:] Sołtysik R. (ed.) - Czwartorzęd obszaru Polski na tle struktur starszego podłoża. Pr. Inst. Geogr. Akad. Świętokrz. w Kielcach, 13: 7-31.
• LINDNER L. 2005 - Nowe spojrzenie na liczbę, wiek i zasięgi zlodowaceń środkowopolskich w południowej części środkowowschodniej Polski. Prz. Geol., 53: 145-150.
• LOWED.R. 1976-Grain flow and grain flow deposits. J. Sedim. Petrol., 46.
• LUDWIKOWSKA-KĘDZIA M. 2000 - Ewolucja środkowego odcinka doliny Belnianki w późnym glacjale i holocenie. Wyd. Akademickie "Dialog" Warszawa: 1-181.
• LUDWIKOWSKA-KĘDZIA M. 2005-Litostratygrafia plejstoceńskich teras nadzalewowych dolin rzek Belnianki i Łagowicy w Górach Świętokrzyskich. [W:] Kotarba A., Krzemień K. & Święchowicz J. (ed.) - Współczesna ewolucja rzeźby Polski. VII Zjazd Geomorfologów Polskich: 265-271.
• LUDWIKOWSKA-KĘDZIA M. & OLSZAK I. 2000-Terasa wysoka doliny Belnianki w rejonie Słopca Szlacheckiego-budowa i wiek osadów. [W:] Jaskowski B. (ed.)-Geomorfologia gór i wyżyn- kontrowersje i nowe spojrzenia.Wyd. Inst. Geogr. AŚ w Kielcach: 76-78.
• LUDWIKOWSKA-KĘDZIA M. WIATRAK M., OLSZAK I. & NOSEK B. 2004 - Cechy litofacjalne i wiek terasy wyższej doliny Łagowicy w rejonie Masłowca pod Łagowem na tle cech budowy geologicznej podłoża. [W:] Sołtysik R. (ed.) - RzeŹba i osady czwartorzędowe na tle struktur starszego podłoża obszaru Polski. III. Świętokrzyskie spotkania geologiczno-geomorfologiczne. Wyd. Inst. Geogr. AŚ w Kielcach: 96-105.
• ŁYCZEWSKAJ. 1971-Czwartorzęd regionu świętokrzyskiego. Stratygrafia kenozoiku Gór Świętokrzyskich i ich obrzeżenia. Pr. Inst.. Geol., 64:5-86.
• MIALL A.D. 1978 - Lithofacies types and vertical profile models in braided river deposits: a summary. Fluvial sedimentology. Canadian Society of Petroleum Geologists Memoir, 5: 597-604.
• MANIKOWSKA B.1992 - Procesy eoliczne w okresie 20 000-8 000 lat BP na obszarach piasków pokrywowych i wydm w Polsce. Przegl. Geol., 10: 595-597.
• MICHNIAK R. 1969-Petrografia górnego prekambru (ryfeju) i kambru wschodniej części Gór Świętokrzyskich. Stud. Geol. Pol., 30: 1-101.
• MOJSKI J.E. 2005 - Ziemie Polskie w czwartorzedzie. Zarys morfogenezy. Państw. Inst. Geol.: 1-405.
• MURTON J.B.& French H.M. 1993 - Thermokrast involutions, Summer Island. Pleistocene Mackenzie Delta, western Canadian Arctic. Permafrost and Periglacial Processes, 4: 217-229.
• MYCIELSKA-DOWGIAŁŁO E. 1978 - Rozwój rzeźby fluwialnej północnej części Kotliny Sandomierskiej w świetle badań sedymentologicznych. Rozpr. UW, 120: 1-167.
• MYCIELSKA-DOWGIAŁŁO E. 1993 - Estimates of Late Glacial and Holocene aeolian activity in Belgium, Poland and Sweden. Boreas, 22: 165-170.
• MYCIELSKA-DOWGIAŁŁO E. 1995-Wybrane cechy teksturalne osadów i ich wartość interpretacyjna. [W:] Mycielska-Dowgiałło E. & Rutkowski J. (ed.)-Badania osadów czwartorzędowych. WGiSR UW: 29-105.
• MYCIELSKA-DOWGIAŁŁO E. 1998 - Znaczenie interpretacyjne brył piaszczystych i żwirowych w osadach fluwialnych i fluwioglacjalnych. [W:] Mycielska-Dowgiałło E. (ed.)-Struktury sedymentacyjne i postsedymentacyjne w osadach czwartorzędowych. WGiSR UW: 15-120.
• MYCIELSKA-DOWGIAŁŁO E. & RUTKOWSKI J. 1995 - Badania osadów czwartorzędowych. Wybrane metody i interpretacja wyników. WGISR UW: 3-356.
• MYCIELSKA-DOWGIAŁŁO E. & RUTKOWSKI J. 2006 (w druku) - Badania osadów czwartorzędowych. Wybrane metody i interpretacja wyników. WGiSR UW.
• MYCIELSKA-DOWGIAŁŁO E. & WORONKO B. 2001 - Wybrane cechy sedymentologiczne osadów ułatwiające ich podział stratygraficzny, na przykładzie otworów Galumin 1, Kozły K-1, Niksowizna i Olszewo Węgorzewskie. [W:] Mycielska-Dowgiałło E. (ed.)-Eolizacja osadów jako wskaŹnik stratygraficzny czwartorzędu, WGiSR UW: 43-58.
• PETERA J. 2002 - Vistuliańskie osady dolinne w basenie uniejowskim i ich wymowa paleogeograficzna. Acta Geogr. Lodz. 83: 1-164.
• PIETRZAK M. 2002 - Geomorfologiczne skutki zmian użytkowania ziemi na Pogórzu Wiśnickim. Przemiany środowiska na Pogórzu Karpackim, 2: 1-150.
• POŻARYSKI W., MARUSZCZAK H. & LINDNER L. 1994a-Rozwój plejstoceńskiej doliny Wisły środkowej ze szczególnym uwzględnieniem przełomu przez wyżyny południowopolskie. Prz. Geol., 42: 532-541.
• POŻARYSKI W., MARUSZCZAK H. & LINDNER L. 1994b - Chronostratygrafia osadów plejstoceńskich i rozwój doliny Wisły środkowej ze szczególnym uwzględnieniem przełomu przez wyżyny południowopolskie. Pr. Państw. Inst. Geol., 147: 1-58.
• POŻARYSKI W., MARUSZCZAK H.& LINDNER L. 1999 - Młodoczwartorzędowe tarasy akumulacyjne i osady deluwialne w dolinie środkowej Wisły. Prz. Geol., 47: 808-812.
• RACINOWSKI R. 1995-Analiza minerałów ciężkich w badaniach osadów czwartorzędowych Polski. [W:] Mycielska-Dowgiałło E. & Rutkowski J. (ed.)-Badania osadów czwartorzędowych. WGiSR UW: 151-166.
• RACINOWSKI R. 2000 - Niektóre problemy interpretacji wyników analiz minerałów ciężkich w badaniach osadów czwartorzędowych. Prz. Geol., 48: 354-360.
• RACINOWSKI R. & RZECHOWSKI J. 1969 - Minerały ciężkie w glinach zwałowych Polski Środkowej. Kwart. Geol., 13: 479-490.
• RACINOWSKI R. & SZCZYPEK T 1969 - Prezentacja i interpretacja wyników badań uziarnienia osadów czwartorzędowych. Skrypt UŚ, 359: 1-143.
• REDER J. 2004- Małopolski PrzełomWisły-geneza i ewolucja. [W:] Dobrowolski R. & Terpiłowski S. (ed.)-Stan i zmiany środowiska geograficznego wybranych regionów wschodniej Polski.Wyd. UMCS: 9-22.
• ROMANEK A.& ZŁONKIEWICZ Z. 1992 - Mapa geologiczna Polski w skali 1 : 200 000, ark. Sandomierz. Mapa bez utworów powierzchniowych. Mapa podstawowa w skali 1 : 50 000, ark Łagów (853). Wyd. PAE S.A.
• RÓŻYCKI S.Z. 1972a - Plejstocen Polski Środkowej. Wyd. II. PWN.
• RÓŻYCKI S.Z. 1972b-Problemy czwartorzędu Gór Świętokrzyskich. Rocz. Pol. Tow. Geol., 42: 67-79.
• SIUTAJ. & MOTOWICKAT. 1963-Znaczenie wytrąceń żelazistych w stratygrafii niektórych utworów czwartorzędowych. Prz. Geogr., 35: 199-211.
• SMOLSKA E. 2003 - Cechy deluwiów na przykładzie osadów stokowych pagórka w okolicy Łopuchowa na Poj. Suwalskim. Pr. i Stud. Geogr., 33: 45-57.
• STARKEL L. 2001 - Historia doliny Wisły od ostatniego zlodowacenia do dziś. Monografie 2, IGZiP PAN: 1-263.
• STOCHLAK J. 1976 - Subregionalne zróżnicowanie wykształcenia młodoplejstoceńskich deluwiów na obszarze Wyżyn Polski Południowej i przyległych nizin środkowopolskich. Prz. Geol., 10: 576-580.
• STOCHLAK J. 1978 - Struktury i tekstury młodoplejstoceńskich osadów deluwialnych. Biul. Państ. Inst Geol., 306: 115-174.
• SUPERSON J. 1996-Funkcjonowanie systemu fluwialnego wyżynnej części dorzecza Wieprza w zlodowaceniu wisły. Rozpr. UMCS, 43: 1-280.
• TEISSEYRE A.K. 1994 - Spływ stokowy i współczesne osady deluwialne w lessowym rejonie Henrykowa na Dolnym Śląsku. Acta Univ. Wratisl., Pr. Geol.-Mineral., 43: 1-189.
• TURKOWSKA K. 1988 - Rozwój dolin rzecznych na Wyżynie Łódzkiej w późnym czwartorzędzie. Acta Geogr. Lodz., 57: 1-157.
• TWARDY J. 2000 - Deluwia neoholoceńskie - przykłady z Wyżyny Łódzkiej. Acta Geogr. Lodz., 78: 135-173.
• TWARDY J. 2003 - Cechy sedymentologiczne neoholoceńskich osadów stokowych na Wyżynie Łódzkiej i ich wartość interpretacyjna. Prace i Studia Geogr., 33: 25-44.
• VANDENBERGHE J. 1988-Cryoturbatations. [W:] Clark M. (ed.)- Advances in Periglacial Geomorphology. J. Wiley, Chichester: 179-198.
• VANDENBERGHE J. 1992 - Cryoturbations: a sediment structural analysis. Permafrost and Periglacial Processes, 4: 121-135.
• WALCZOWSKI A. 1962 - Utwory czwartorzędowe w okolicach Rakowa i Łagowa. Kwart. Geol., 6:469-482.
• WALCZOWSKI A. 1964 - Szczegółowa mapa geologiczna Polski w skali 1 : 50 000, ark. Łagów (853). Wyd. Geol.
• WALCZOWSKI A. 1968 - Objaśnienia do Szczegółowej mapy geologicznej Polski w skali 1 : 50 000, ark. Łagów (853). Wyd. Geol.:1-82.
• WRÓBLEWSKI T. 1977 - Rzeźba Gór Świętokrzyskich. Rocz. Świętokrzyski 5: 9-22.
• ZIELIŃSKI T. 1995-Kod litofacjalny i litogenetyczny-konstrukcja i zastosowanie. [W:] Mycielska-Dowgiałło E. & Rutkowski J.(ed.) - Badania osadów czwartorzędowych. WGiSR UW: 220-235.
• ZIELIŃSKI T. 1998 - Litofacjalna identyfikacja osadów rzecznych. [W:] Mycielska-Dowgiałło E. (ed.) - Struktury sedymentacyjne i postsedymentacyjne w osadach czwartorzędowych. WgiSR UW:193-260