Późnoneogeńska aktywność tektoniczna w centralnej części zapadliska przedkarpackiego (Witów koło Nowego Brzeska)

• Autorzy: Rauch-Włodarska M. , Zuchiewicz W. , Włodarski W.

Warianty tytułu

EN

Late Neogene tectonic activity of the central part of the Carpathian Foredeep (Witów near Nowe Brzesko, South Poland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

Normal faults of different orientations appear to be the youngest manifestations of faulting in the Carpathian Foredeep which is filled with Lower to Middle Miocene sediments. Structural studies of the Late Miocene–Pliocene(?) fresh-water molasses of the Witów Series and the overlying Late Pleistocene loessial complex provide a possibility to reconstruct the Late Neogene to Recent (?) stress field in the central part of the Polish Carpathian Foredeep. Strata of such a young age are very rare in the foredeep, thus providing a key record of structural deformation during the latest stages of orogenic evolution of the Carpathian orogen. The molasses are cut by joints, and normal and strike-slip faults, formed in two successive events: (1) a syn-depositional one for the molasses (Late Miocene–Pliocene?), proceeding under NNW–SSE to N–S-oriented horizontal compression, possibly coeval with reactivation of a NE-striking sinistral fault of the Kurdwanów–Zawichost Fault Zone in the basement; (2) a post-depositional one for the molasses (Pliocene to Middle Pleistocene) during N–S to NE–SW-oriented extension, and (3) both syn- and post-depositional ones for the loessial complex (Late Pleistocene). In the first event, reactivation of the NE-striking sinistral fault led to formation of N–S-oriented joints, as well as NW-striking dextral, and NNW-trending normal faults. In the second event, both W–E and NW–SE – oriented joints andWNW-striking normal faults were formed. The latter most probably originated due to reactivation of the Early Palaeocene WNW- and NW-striking normal faults in the basement. In the third event, both NE–SW and NW–SE-oriented joints and NE-striking normal faults formed as a result of reactivation of the SW- and WSW-striking faults in the basement. Therefore, normal faults detected in the Carpathian Foredeep appear to be a result of different successive events. This extensional episode lasted at least to the Late Pleistocene. We also provide evidence for the recent, N- to NNE-directed, tectonic compressive stress, typical for that segment of the Carpathian arc. This stress resulted in the formation of an orthogonal system of joints striking N–S and W–E, produced during

Słowa kluczowe

PL

zapadlisko przedkarpackie; aktywność tektoniczna; struktura tektoniczna; seria witowska

EN

South Poland; Carpathian Foredeep; Miocene–Pliocene molasses; Late Vistulian loessial complex; small-scale tectonic

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Przegląd Geologiczny
• Rocznik: 2006
• Tom: Vol. 54, nr 11
• Strony: 943--952
• Opis fizyczny: bibliogr. 40 poz., fot., wykr.

Twórcy

autor

Rauch-Włodarska M.

autor

Zuchiewicz W.

autor

Włodarski W.

• Instytut Nauk Geologicznych PAN, ul. Senacka 1, 31-002 Kraków;,

Bibliografia

• BRUD S. 2002 - Ewolucja paleogeograficzna zachodniej części Kotliny Sandomierskiej w późnym neogenie i wczesnym czwartorzędzie (praca doktorska). Arch. ING UJ, Kraków.
• BRUD S. 2004 - Palaeogeography of the western Sandomierz Basin in Late Neogene and Early Quaternary times (Carpathian Foredeep, South Poland). Ann. Soc. Geol. Polon., 74: 63-93.
• BRUD S. & WOROBIEC G. 2003 - Wyniki badań makroszczątków roślin z serii witowskiej (południowa Polska). Prz. Geol., 51: 392-401.
• BRUD S., ZUCHIEWICZ W. & RAUCH M. 2003 - Przejawy młodej tektoniki w obrębie serii witowskiej (zapadlisko przedkarpackie). [W:] Zuchiewicz W. (red.) - Materiały V Ogólnopolskiej Konferencji "Neotektonika Polski - Neotektonika a morfotektonika: metody badań", Kraków, 26-27.09.2003. Komisja Neotektoniki Komitetu Badań Czwartorzędu PAN, Inst. Nauk Geol. UJ, Galicia T. Group, Kraków: 15-23.
• DECKER K., NESCIERUK P., REITER F., RUBINKIEWICZ J., RYŁKO W. & TOKARSKI A. K. 1997 - Heteroaxial shortening, strike- slip faulting and displacement transfer in the Polish Carpathians. Prz. Geol., 45: 1070-1071.
• DŻUŁYŃSKI S., KRYSOWSKA-IWASZKIEWICZ M., OSZAST J. & STARKEL L. 1968 - O staroczwartorzędowych żwirach w Kotlinie Sandomierskiej. Studia Geomorph. Carpatho-Balcan., 2: 63-74.
• FERRILL D. A. & MORRIS A. P. 2003 - Dilatation normal faults. J. Struct. Geol., 25: 183-196.
• HANCOCK P. L. 1985 - Brittle microtectonics: principles and practice. J. Struct. Geol., 7: 437-457.
• JACKSON J. A. (ed.) 1997 - Glossary of geology. 4th ed., American Geological Institute, 769 pp.
• JAROSIŃSKI M. 1992 - Tektonika ilastych skał nadkładu złoża siarki w Machowie k. Tarnobrzega w świetle analizy mezostrukturalnej. Kwart. Geol., 36: 121-150.
• JAROSIŃSKI M. 1998 - Contemporary stress field distorsion in the Polish part of the Western Outer Carpathians and their basement. Tectonophysics, 297: 91-119.
• KATTENHORN S. A., AYDIN A. & POLLARD D. D. 2000 - Joints at high angles to normal fault strike: an explanation using 3-D numerical models of fault-perturbed stress fields. J. Struct. Geol., 22: 1-23.
• KIRCHNER Z. & POŁTOWICZ S. 1974 - Budowa geologiczna obszaru między Brzeskiem a Wojniczem. Rocz. Pol. Tow. Geol., 44: 293-320.
• KŁĘK M., ROGOWSKI J. B. & JAROSIŃSKI M. 2003 - Study on deformation parameters in Poland obtained from tectonophysics and GPS data analysis. Proc.11th FIG Symp.on Deformation Measurements, Santorini, Greece.
• KOTLARCZYK J. 1985 - Evolution of the Carpathian tectogene in the Miocene. Carpatho-Balkan Geological Association, 13 Congr., Guide to Excursion 4, Geological Institute, Kraków: 21-32.
• KRYSIAK Z. 1986 - Rozwój tektoniczny południowej części niecki nidziańskiej w miocenie (praca doktorska). Arch. Wydz. Geologii UW, Warszawa.
• KRYSIAK Z. 1987 - Zjawiska tektoniczne w żwirach witowskich. [W:] Rutkowski J. (red.) - Trzecio- i staroczwartorzędowe żwiry Kotliny Sandomierskiej. Materiały Sympozjum, Kraków 22-24.06.1987. Wyd. AGH, Kraków: 39-41.
• KRYSIAK Z. 2000 - Tectonic evolution of the Carpathian Foredeep and its influence on Miocene sedimentation. Geol. Quart., 44: 137-156.
• KRZYWIEC P. 1997 - Large-scale tectono-sedimentary Middle Miocene history of the central and eastern Polish Carpathian Foredeep Basin - results of seismic data interpretation. Prz. Geol., 45: 1039-1053.
• KRZYWIEC P. 2001 - Contrasting tectonic and sedimentary history of the central and eastern parts of the Polish Carpathian foredeep basin - results of seismic data interpretation. Marine and Petroleum Geol., 18: 13-38.
• ŁYCZEWSKA J. 1948 - Sprawozdanie z badań geologicznych w północno-zachodniej części arkusza Brzesko Nowe (1: 100 000). Biul. Państw. Inst. Geol., 42: 46-75.
• MITURA F. & MOSKAŁA-MARTINI Z. 1954 - Tymczasowe sprawozdanie z badań geologicznych na przedgórzu Karpat w rejonie Brzesko- Wojnicz w latach 1952-1953, na arkuszu Bochnia. Biul. Inst. Geol., 137: 25-33.
• MYERS R. & AYDIN A. 2004 - The evolution of faults formed by shearing across joint zones in sandstone. J. Struct. Geol., 26: 947-966.
• OLSZEWSKA B. 1999 - Biostratygrafia neogenu zapadliska przedkarpackiego w świetle nowych danych mikropaleontologicznych. Pr. Państw. Inst. Geol., 168: 9-28.
• ORTNER H., REITER F. & ACS P. 2002 - Easy handling of tectonic data: the programs Tectonics VB for Mac and Tectonics FP for Windows™. Computers & Geosciences, 28: 1193-1200.
• OSMÓLSKI T., KRYSIAK Z. & WILCZYŃSKI M. S. 1978 - Nowe dane o strefie Kurdwanów-Zawichost i tektonice obszaru od Buska po Nidę i Wisłę. Kwart. Geol., 22: 833-848.
• OSZCZYPKO N. 1998 - The Western Carpathian Foredeep - development of the foreland basin in front of the accretionary wedge and its burial history (Poland). Geol. Carpathica, 49: 415-431.
• POŁTOWICZ S. 1991 - Miocen strefy karpackiej między Wieliczką a Dębicą. Zesz. Nauk. AGH, Geologia, 17: 19-57.
• POŁTOWICZ S. 1998 - Jednostka zgłobicka nad Dunajcem. [W:] Zuchiewicz W. (red.) - Materiały XIX Konferencji Terenowej Sekcji Tektonicznej Polskiego Towarzystwa Geologicznego - MAGURA'98 - "Rozwój strukturalny płaszczowiny magurskiej na tle tektoniki Karpat Zewnętrznych", Szymbark 15-17.10. 1998, Kraków: 24-25.
• RAUCH M. 1995 - Joints in the Miocene rocks of the Carpathian Foreland (Poland). [W:] Rossmanith H.-P. (ed.) - Mechanics of Jointed and Faulted Rock. Balkema, Rotterdam: 267-272.
• RAUCH M. 1998 - Rozwój strukturalny warstw chodenickich jednostki zgłobickiej w Zgłobicach. [W:] Zuchiewicz W. (red.) - Materiały XIX Konferencji Terenowej Sekcji Tektonicznej Polskiego Towarzystwa Geologicznego - MAGURA'98 - "Rozwój strukturalny płaszczowiny magurskiej na tle tektoniki Karpat Zewnętrznych", Szymbark 15-17.10. 1998, Kraków: 26-28.
• RAUCH M. & TOKARSKI A. K. 1995 - An approach to structural history of Miocene strata in the Carpathian foreland (Poland). Bull. INQUA Neotectonics Commission, 18: 17-20.
• RAUCH-WŁODARSKA M., KALICKI T., WŁODARSKI W. & BUDEK A. 2005 - Kopalna forma w Brzeziu (zapadlisko przedkarpackie) - przejaw aktywności tektonicznej czy procesów geomorfologicznych? [W:] Zuchiewicz W., Przybylski B. & Badura J. (red.) - Mater. VI Ogólnopolskiej Konferencji "Neotektonika Polski" Aktywne uskoki Europy Środkowej. Komisja Neotektoniki Komitetu Badań Czwartorzędu PAN, Oddz. Dolnośląski P.I.G., ING UJ, Galicia T. Group, Wrocław: 83-84.
• REITER F. & ACS P. 2000 - Tectonics FP, ver.1.6. Structural analysis software.
• STARKEL L. 1972 - Karpaty Zewnętrzne. [W:] Klimaszewski M. (red.), Geomorfologia Polski, T. 1. PWN, Warszawa: 51-115.
• STEWART I. S. & HANCOCK P. L. 1990 - Brecciation and fracturing within neotectonic normal fault zones in the Aegean region. [W:] Knipe R. J. & Ruter E. H. (eds) - Deformation Mechanisms, Rheology and Tectonics. Geol. Soc. Spec. Publ., 54: 105-112.
• TWISS R. J. & MOORES E. M. 1992 - Structural geology. W. H. Freeman & Co., New York: 37-50.
• WILCOX R. E., HARDING T. P. & SEELY D. R. 1973 - Basic wrench tectonics. AAPG Bull., 57: 74-96.
• ZUCHIEWICZ W. 1995 - Selected aspects of neotectonics of the Polish Carpathians. Folia Quartern., 66: 145-204.
• ZUCHIEWICZ W., TOKARSKI A. K., JAROSIŃSKI M. & MÁRTON E. 2002 - Late Miocene to present day structural development of the Polish segment of the Outer Carpathians. EGU Stephan Mueller Special Publication Series, 3: 185-202.