Brom w skałach ilasto-solnych cechsztynu Polski

• Autorzy: Tomassi-Morawiec H. , Czapowski G.

Warianty tytułu

EN

Bromine in Zechstein mixed clay-salt rocks of Poland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

Bromine content was determined in 50 samples taken from the Zechstein (Upper Permian) mixed clay-salt rocks both in a sample bulk and in pure halite crystals, manualy separated. This study attempted to define bromine contents directly related to pure halite and connected with clay minerals in analysed samples. The examined samples were collected in galleries of theKłodawa salt mine from the Brownish Zuber Unit (Na3t), representing PZ3 cycle and from the Red Zuber Unit (Na4t) of PZ4 cycle. Mineral composition of clay fraction in the Zechstein mixed clay-salt rocks, represented both by zubers sensu stricto (clay content 15–85%) and clayey halite (clay <15%), is monotonous and rather constant. Bromine concentration depends on salinity of mother solutions as well as on content of minerals incorporating bromine (halite, clay minerals). In samples of the Red Zuber Unit the bromine contents attributed to clay minerals were so low that they do not influence the bromine concentrations determined in total samples and they could be neglected in genetic considerations. Deposits of the Brownish Zuber Unit were precipitated from brines much more concentrated than the mother solutions of the Red Zuber rocks. Increasing content of water-insoluble residue (mainly clay minerals) in samples of the Brownish Zuber unit is accompanied with higher bromine concentrations. Difference between bromine content in total samples and in pure halite crystals also increases. So the reliable interpretation of genesis and depositional environment of halites, being a constituent of the Brownish Zuber rocks, requires detecting bromine in separated pure halite crystals.

Słowa kluczowe

PL

cechsztyn; brom; geochemia

EN

Zechstein; mixed clay-salt rocks; bromine; geochemistry; Kłodawa

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Przegląd Geologiczny
• Rocznik: 2006
• Tom: Vol. 54, nr 6
• Strony: 488--495
• Opis fizyczny: fot., tab., wykr., bibliogr. 35 poz.

Twórcy

autor

Tomassi-Morawiec H.

autor

Czapowski G.

• Państwowy Instytut Geologiczny, ul. Rakowiecka 4, 00-975 Warszawa

Bibliografia

• BURLIGA S., KOLONKO P., MISIEK G. & CZAPOWSKI G. 1995 - Kłodawa Salt Mine. Upper Permian (Zechstein) profile from basin center, salt tectonics, mineral transformations, salt mining problems. 13 Intern. Cong. Carboniferous-Permian Guide to Ex. A3.Wyd. PIG: 45xzz54.
• CEBULAK S. & LANGIER-KU_NIAROWAA. 1997- Application of oxyreactive thermal analysis to the examination of organic matter associated with rocks. Jour. Thermal Analysis and Calorimetry, 50: 175-190.
• CHARYSZ W. 1971 - Nowszy zarys stratygrafii formacji cechsztyńskiej w rejonie kujawskim. Mater. Kolokw. Wyd. AGH, Kraków.
• CHARYSZ W. 1973 - Cechsztyńskie piętro soli młodszych (Z3) w regionie kujawskim. Pr. Geol. PAN Oddz. w Krakowie, 75: 68.
• CZAPOWSKI G., LANGER-KUŹNIAR A., PERYT T. M., TOMASSI-MORAWIEC H., STARNAWSKA E., FIJAŁKOWSKA-MADER A., S. CEBULAK, MISIEK G., KOLONKO P., KOWALEWICZ W. M., WOWNIUK S., BUKOWSKI K., TOBOŁA T., SKOWROŃSKI L. & DOBROSZYCKA T. 2002 - Geneza zubrów cechsztynu (górny perm) z obszaru Polski. Spraw. merytoryczne z realizacji projektu nr 9T12B 00219. KBN, Warszawa.
• HANCZKE T. 1969 - Mineralogia i petrografia soli cechsztyńskich kopalni Kłodawa. Pr. Muz. Ziemi, 16: 3-52.
• HERMANN A. G. 1980 - Bromide distribution between halite and NaCl-saturated seawater. Chem. Geol., 28: 171-177.
• HERRMANN A. G. & SCHNEIDER J. 1980 - Saltworks - Natural Laboratories for Microbiological and Geochemical Investigations During the Evaporation of Seawater. [In:] Fifth Symp. on Salt, 2: 371-381. The Northern Ohio Geol. Soc.
• HERRMANN A. G., KNAKE D., SCHNEIDER J. & PETERS H. 1973 -Geochemistry of Modern Seawater and Brines from Salt Pans: Main components and Bromine Distribution. Contr. Mineral. Petrol., 40: 1-24.
• HOLSER W. T. 1966 - Bromide geochemistry of salt rocks. [In:] Second Symp. on Salt, 1: 248-275. The Northern Ohio Geol. Soc.
• HOLSERW. T. 1970-Bromide geochemistry of some non-marine salt deposits in the Southern Great Basin. Miner. Soc. Amer. Spec. Pap., 3: 307-319.
• HOLSER W. T. 1979 - Rotliegend Evaporites, Lower Permian of Northwestern Europe. Geochemical confirmation of the Non-Marine Origin. Erdl. Kohle, Erdgas, Petroch., 32: 159-162.
• HOLSER W. T. & WILGUS C. K. 1981 - Bromide profiles of the R_t Salt. Triassic of northern Europe, as evidence of its marine origin. Neues Jahrb. Miner. Mh., H. 6: 267-276.
• LANGIER-KUŹNIAROWA A. 1987 - Clay minerals of the Zechstein Oldest Rock Salt of Northern Poland. 10th Conf. on Clay Mineral. And Petrology: 145-150.
• MISIEK G. 1997 - Stratygrafia i wykształcenie utworów cechsztynu w wysadzie solnym Kłodawy. [In:] S. Burliga (ed.), Tektonika solna regionu kujawskiego. Mat. Konf. Uniejów, 23-25 października 1997: 20-23. WIND - J. Wojewoda. Wrocław
• POBORSKI J. 1959 - Skały solne na tle ogólnej klasyfikacji skał. Zesz. Nauk. AGH, 3: 73-79.
• POLAŃSKI A. & SMULIKOWSKI K. 1969-Geochemia. Wyd. Geol. RAUP O. R. & HITE R. J. 1996-Bromine Geochemistry of Chloride Rocks of the Middle Pennsylvanian Paradox Formation of the Hermosa Group, Paradox Basin, Utah and Colorado. U.S. Geol. Surv. Bull. 2000-M.
• RYKAW. & MALISZEWSKA A. 1982 - Słownik petrograficzny. Wyd. Geol.
• SONNENFELD P. 1984-Brines and evaporites. Acad. Press, Inc., Orlando.
• STASIK I. 1979 - Pozycja stratygraficzna zubrów w profilu cechsztynu salinarnego w regionie kujawskim. Prz. Geol., 27: 314.
• STASIK I. 1988 - W sprawie nomenklatury, terminologii i nazewnictwa skał solnych. Prz. Geol., 36: 294-297.
• ŚLIZOWSKI K., GILEWICZ W. J., KASPRZYK W., LANKOF L., NEY R., PAWLIKOWSKI M., PRZEWŁOCKI K. & ŚLIZOWSKI J. 2000 - Badania laboratoryjne kompleksów zubrów młodszych Z3 (brunatnych) i najmłodszych Z4 (hematytowych) cechsztyńskiej formacji solonośnej dla wstępnej oceny ich przydatności do budowy podziemnego składowiska odpadów promieniotwórczych. Temat nr 31 (C-2). IGSMiE PAN, Kraków.
• ŚLIZOWSKI K., GILEWICZ W. J., KASPRZYK W., LANKOF L., NEY R., PAWLIKOWSKI M., PRZEWŁOCKI K. & ŚLIZOWSKI J. 2001 - Interpretacja wyników badań laboratoryjnych właściwości zubrów brunatnych i hematytowych dla oceny ich przydatności do składowania odpadów promieniotwórczych. Temat nr 46 (C-2). IGSMiE PAN, Kraków.
• TOBOŁA T. 2000 - Badania koncentracji bromu w solach kamiennych złoża bocheńskiego. Prz. Geol., 48: 688-693.
• TOMASSI-MORAWIEC H. & CZAPOWSKI G. 2004 - Rola bromu jako kryterium określenia genezy mieszanych skał ilasto-solnych. CAG Państw. Inst. Geol., 194/2005.
• WACHOWIAK J. 1998 - Studium mineralogiczne skał chemicznych i silikoklastycznych wysadu solnego Kłodawa. Arch. AGH, Kraków.
• WAGNER R. 1986 - Problemy formalnej litostratygrafii cyklotemów ewaporatowych na przykładzie cechsztynu. Prz. Geol., 34: 250-254.
• WAGNER R. 1987a - Stratigraphy of the Uppermost Zechstein in North Western Poland. Bull. Pol. Acad. Sc, Earth Sc., 35: 265-273.
• WAGNER R. 1987b - Stratygrafia i charakterystyka litologiczna: cechsztyn. [In:] Budowa geologiczna wału pomorskiego i jego podłoża A. Raczyńska (ed. ). Pr. Inst. Geol., 119: 64-81.
• WAGNER R. 1988 - Ewolucja basenu cechsztyńskiego w Polsce. Kwart. Geol., 32: 33-52.
• WAGNER R. 1994 - Stratygrafia i rozwój basenu cechsztyńskiego na Niżu Polskim. Pr. Państw. Inst. Geol., 146: 1-71.
• WAGNER R. 1997 - Perm górny (cechsztyn). [In:] S. Marek, M. Pajchlowa (eds.), Epikontynentalny perm i mezozoik w Polsce. Pr. Państw. Inst. Geol., 153: 63-82.
• WAGNER R. 2001 - Pozycja stratygraficzna permu polskiego w standardowej skali chronostratygraficznej. [In:] M. Pajchlowa, R. Wagner (eds.), Budowa geologiczna Polski, t. 3. Atlas skamieniałości, część 1, z. 3. Młodszy paleozoik. Perm: 19-24.
• WALASZKO M. G. 1956 - Gieochimija broma w prociesach galogieneza i ispolzowania soderżania broma w kaczestwie geneticzeskowo i poiskowo kriteria. Geochimija, 6: 33-48.
• WILGUS C. K. & HOLSER W. T. 1984 - Marine and Nonmarine Salts of Western Interior, United States. AAPG, 68: 765-767.