Osady deglacjacyjne zlodowacenia Warty we wschodniej części regionu łódzkiego

• Autorzy: Rdzany Z.

Warianty tytułu

EN

Sediments of the Warta ice-sheet deglaciation in the eastern part of the Łódź region.

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

The author attempts at formulating a synthetic description of geological and geomorphological effects of theWartanian ice-sheet deglaciation in the eastern part of the Łódź region, taking their spatial variability into consideration. Characteristic features of Wartanian Glaciation sediments occur in this area, and their lithofacial diversity and spatial distribution needed interpretation. The deposits document the complex processes of deglaciation, which developed here across an unusually broad area in the scale of the Polish Lowland. The best developed deglaciation sediments occur in the eastern part of the Łódź Heights, between the Mroga and Rawka rivers, as structural components of different types of kames and glaciofluvial covers. In locations where glacial till is elevated they include mainly sediments of braided rivers and alluvial cones, whereas in areas of wide depressions of till and, thus, of the ice-sheet bedrock — glaciolimnic sediments prevail. The highest and most diverse western part of the Łódź Heights is characterised by the occurrence of thin and discontinuous deglaciation sediments, because this area was shaped mainly during the ice-sheet transgression. During deglaciation, ablation waters left mainly traces of erosion, whereas the glaciofluvial accumulation series are not well developed. In the Rawa Interfluve, deglaciation sediments accumulated predominantly at the early deglaciation stage in sparesely distributed broad basins of kame sedimentation. In the Piotrków Plain, deglaciation deposits are thin; ice-sheet disintegration proceeded without major blockages of ablation waters, resulting in a less diverse interfluvial landscape.

Słowa kluczowe

PL

lądolód warty; analiza facjalna; osad glacjalny; proces deglacjacji

EN

Warta glaciation; Łódź Region; facial analysis; palaeogeographic reconstruction; areal deglaciation, kames

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Przegląd Geologiczny
• Rocznik: 2006
• Tom: Vol. 54, nr 4
• Strony: 343--351
• Opis fizyczny: fot., tab., wykr., bibliogr. 43 poz.

Twórcy

autor

Rdzany Z.

• Wydział Nauk Geologicznych, Uniwersytet Łódzki, ul. Narutowicza 88, 90-139 Łódź,

Bibliografia

• BALIŃSKA-WUTTKE K. 1960 - Geomorfologia obszaru między Skierniewicami a Rawą Mazowiecką, Pr. Geograficzne IG PAN, 23: 1-93.
• BALIŃSKA-WUTTKE K. 1967 - Szczegółowa mapa geologiczna Polski w skali 1: 50 000, ark. Głuchów (630). Inst. Geol.
• BALIŃSKA-WUTTKE K. 1968 - Objaśnienia do szczegółowej mapy geologicznej Polski w skali 1 : 50 000, ark. Głuchów (630). Inst. Geol.
• DUDEK Z. 1966 - Ozo-morena Rosochy na tle budowy geologicznej okolic Nowego Miasta nad Pilicą. Acta Geol. Pol., 16: 261-275.
• DYLIKOWA A. 1973 - Geografia Polski. Krainy geograficzne. PZWS, Warszawa.
• GOŹDZIK J. S. 1975 - Okolice Rzgowa i trasa do Tomaszowa Mazowieckiego. Przewodnik wycieczek XIII Ogólnopolskiego Zjazdu Polskiego Towarzystwa Geograficznego. Łódź.
• GOŹDZIK J.S. 2000 - Aeolian cover sands in the south-eastern part of the Łódź region, [W:] R. Dulias & J. Pełka-Gościniak (eds), Aeolian processes in different landscape zones, Dissertations of Faculty of Earth Sciences, University of Silesia: 80-88.
• JAKSA A. 2004 - Zróżnicowanie środowisk akumulacji osadów kemowych w regionie łódzkim na podstawie analizy litofacjalnej. Zakład Geomorfologii UŁ, maszynopis pracy doktorskiej.
• JAKSA A. & RDZANY Z. 2002 - Sedymentologiczny zapis dynamiki deglacjacji Wysoczyzny Rawskiej na przykładzie Wału Rylska. Acta Universitatis Nicolai Copernici, Geografia XXXII - Nauki Matematyczno- Przyrodnicze, 109: 169-181.
• KLAJNERT Z. 1966 - Geneza Wzgórz Domaniewickich i uwagi o sposobie zaniku lodowca środkowopolskiego. Acta Geographica Lodziensia, 23: 1-134.
• KLAJNERT Z. 1978 - Zanik lodowca warciańskiego na Wysoczyźnie Skierniewickiej i jej północnym przedpolu. Acta Geographica Lodziensia, 38: 1-149.
• KLAJNERT Z. 1984 - Analysis of kames for palaeogeographical reconstructions. Boreas, 13: 95-109.
• KLAJNERT Z. 2004 - Cechy morfologiczne i geologiczne strefy brzeżnej lądolodu zlodowacenia warty na Wyżynie Łódzkiej, [W:] Zlodowacenie warty w Polsce, red. M. Harasimiuk i S. Terpiłowski, UMCS, Lublin, 51-69.
• KLAJNERT Z. & RDZANY Z. 1989 - Glacifluwialna geneza wysokich poziomów terasowych w dolinie górnej Rawki między Kochanowem a Rawą Mazowiecką. Acta Geographica Lodziensia, 59: 21-38.
• KLATKOWA H. 1972a - Paleogeografia Wyżyny Łódzkiej i obszarów sąsiednich podczas zlodowacenia warciańskiego. Acta Geographica Lodziensia, 28: 1-220.
• KLATKOWA H. 1972b - Region Łódzki. [W:] Geomorfologia Polski, t. II: 240-270. Warszawa.
• KLATKOWA H. 1993a - Niektóre cechy glacigenicznych osadów warty w środkowej Polsce. Acta Geographica Lodziensia, 65: 99-140.
• KLATKOWA H. 1993b - Uwagi o strukturach glacistatycznych i ich morfologicznym wyrazie w strefie zlodowacenia warciańskiego Polski środkowej i zachodniej. Acta Geographica Lodziensia, 65: 141-166.
• KLATKOWA H. 1996 - Elementy glacitektoniczne w budowie geologicznej i rzeźbie podłódzkiej części środkowej Polski, Acta Geographica Lodziensia, 72: 7-103.
• KOBOJEK E. 2000 - Morfogeneza doliny Rawki. Acta Geographica Lodziensia, 77: 1-157.
• KONDRACKI J. 2001 - Geografia regionalna Polski. Wydawnictwo Naukowe PWN SA, Warszawa.
• KOZARSKI S. 1987 - Depositional models and ice-front dynamics in northwestern Poland: a methodological approach. Geogr. Pol., 53 43-51.
• KRZEMIŃSKI T. 1974 - Geneza młodoplejstoceńskiej rzeźby glacjalnej w dorzeczu środkowej Warty. Acta Geogr. Lodz., 33: 1-171.
• LINDNER L. 1971 - Stratygrafia plejstocenu i paleogeomorfologia północno-zachodniego obrzeżenia Gór Świętokrzyskich. Stud. Geol. Pol., 35.
• LINDNER L. 2005 - Nowe spojrzenie na liczbę, wiek i zasięgi zlodowaceń środkowopolskich w południowej części środkowowschodniej Polski. Prz. Geol., 53: 145-150.
• LINDNER L. & FEDOROWICZ S. 1996 - Wiek TL osadów plejstoceńskich w Janowie nad Radomką i problem zasięgu lądolodów w czasie zlodowaceń środkowopolskich (Odry, Warty) w strefie NW obrzeżenia Gór Świętokrzyskich. Prz. Geol., 44: 935-937.
• LENCEWICZ S. 1927 - Dyluwium i morfologia środkowego Powiśla. Pr. Państw. Inst. Geol., 2: 1-220.
• MIZIOŁEK E. 1988 - Właściwości litologiczne i surowcowe osadów zastoiskowych w regionie łódzkim. Acta Geographica Lodziensia, 58: 1-124.
• MOJSKI J. E. 1965 - Niektóre problemy stratygrafii plejstocenu Niżu Polskiego i obszarów sąsiednich po VI Międzynarodowym Kongresie INQUA. Biul. Inst. Geol., 187, Z badań czwartorzędu w Polsce, 11.
• NOWACKI K. 1992 - Objaśnienia do szczegółowej mapy geologicznej Polski 1: 50 000, ark. Popielawy (666). Państw. Inst. Geol.
• NOWACKI K. 1993 - Objaśnienia do szczegółowej mapy geologicznej Polski 1:50 000, ark. Łyszkowice (592). Państw. Inst. Geol.
• PETERA J. 1996 - Przykłady struktur glacitektonicznych w Celestynowie koło Łodzi. Acta Geographica Lodziensia, 72: 105-151.
• RDZANY Z. 1997 - Kształtowanie rzeźby terenu między górną Rawką a Pilicą w czasie zaniku lądolodu warciańskiego. Acta Geogr. Lodz., 73: 1-146.
• RDZANY Z. 2004 - Formy marginalne lobu Rawki między Inowłodzem a Nowym Miastem nad Pilicą na tle poglądów na zasięg lądolodu zlodowacenia warty. [W:] Zlodowacenie warty w Polsce, red. M. Harasimiuk & S. Terpiłowski, UMCS, Lublin: 87-102.
• RÓŻYCKI S. Z. 1961 - Middle Poland - general presentation - VIth INQUA Congress, Guide-book of excursion from the Baltic to the Tatras, part II, vol. I: 1-116, Warszawa.
• RÓŻYCKI S. Z. 1967 - Plejstocen Polski środkowej na tle przeszłości w górnym trzeciorzędzie. PWN: 1-236
• SADŁOWSKA A. 1982 - Rozwój rzeźby międzyrzecza Pilicy, Czarnej i Drzewiczki. Acta Geogr. Lodz., 47: 1-108.
• TRZMIEL B. 1988-Szczegółowa mapa geologiczna Polski, 1:50 000, ark. Tomaszów Mazowiecki (667). Państw. Inst. Geol.
• TRZMIEL B. 1990 - Objaśnienia do szczegółowej mapy geologicznej Polski, 1 : 50 000, ark. Tomaszów Mazowiecki (667). Państw. Inst. Geol.
• TURKOWSKA K. 1993 - Zapis procesów warciańskich w podłożu doliny górnego Neru. Acta Geographica Lodziensia, 65: 239-263.
• TURKOWSKA K. & WIECZORKOWSKA G. 1993 - Poglądy na zasięg lądolodu warciańskiego i charakter jego strefy marginalnej na południowy wschód od Łodzi. Materiały Konferencji: "Stratygrafia i palegeografia zlodowacenia warty", Łódź.
• ZABORSKI B. 1926 - Ozy pomiędzy Grójcem i Odrzywołem. Prz. Geogr., 6.
• ZIELIŃSKI T. 1993 - Sandry Polski północno-wschodniej - osady i warunki sedymentacji. Pr. Nauk. Uniw. Śl., 1398.