Zmiany żyzności trofii w ekosystemach miękkowodnych jezior Borów Tucholskich

• Autorzy: Milecka K. , Bogaczewicz-Adamczak B.

Warianty tytułu

EN

Changes of trophy in soft water lakes of Tuchola Pinewoods (N Poland).

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

Soft water lakes are mostly acid, poor in minerals and have a lot of free CO2 in their water and bottom sediments. So called Lobelia lakes, containing Lobelia dortmanna L., Isoëtes lacustris L., and Littorella uniflora (L.) Ascherson, are a type of soft water lakes. These species are rare in Poland and in Europe mainly because of eutrophication and anthropopression. Lobelia lakes and ecology of isoetids were described in many scientific articles, but their history is poorly recognised. Thus, for some years palaeoecological research has been done in the Tuchola Pinewoods to reveal the time of migration, spreading and development of Lobelia lakes. Pollen analysis and diatom analysis were done for the sediments of lakes: Nierybno, Okoń Duży, Linowskie, Moczadło and Nawionek (Fig. 1). Content of plant remains of Lobelia dortmanna nad Isoëtes lacustris, fossil diatoms and Pediastrum indicates phases of low and high trophy of Lake Nierybno (Fig. 5). The highest trophy was found in the Younger Dryas, in the middle Boreal Period and the oldest time of Subboreal Period. The lowest trophy was observed at the beginning of the Holocene, in the Atlantic Period and in modern times. Low trophy of the lake is related to acid or neutral pH of the water. Reconstruction of the lake history based on diatom analysis shows two main phases of the Nierybno ecosystem existence. In the early stages of the lake’s development it was an eutrophic basin with elevated pH. At the beginning of the Atlantic Period the pH decreased and content of nutrients in the water was reduced. Navicula radiosa, N. leptostriata and N. heimansioides, species typical for Lobelia lakes have been present since then. Generally Lobelia lakes are well preserved in the Tuchola Pinewoods due to low anthropopression and conservation activity of the Tuchola Pinewoods National Park and the Zaborski Landscape Park.

Słowa kluczowe

PL

jezioro miękkowodne; badania paleoekologiczne; osad denny; badania pyłkowe; Bory Tucholskie

EN

soft water lakes; pollen analysis; diatom analysis; trophy changes; Holocene; Tuchola Pinewoods

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Przegląd Geologiczny
• Rocznik: 2006
• Tom: Vol. 54, nr 1
• Strony: 81--86
• Opis fizyczny: rys., wykr., bibliogr. 23 poz.

Twórcy

autor

Milecka K.

autor

Bogaczewicz-Adamczak B.

• Zakład Biogeografii i Paleoekologii, Instytut Paleogeografii i Geoekologii UAM, ul. Dziegielowa 27, 61-680 Poznań,

Bibliografia

• 1.BANAŚ K. 1998 - Acydyfikacja jezior pomorskich. [W:] Herbich J., Herbich M. (red.) - Szata roślinna Pomorza. Zróżnicowanie, dynamika, zagrożenia, ochrona. Przew. Sesji Terenowych, 51 zjazdu PTB 15-19 IX 1998. Wyd. Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk: 227-228.
• 2.BOBOWICZ M.A., KRASKA M. & CHODYŁA K. 1994 - Zróżnicowanie populacji Lobelia dortmanna L. w jeziorach oligotroficznych Pojezierza Bytowskiego. [W:] Kraska M. (red.) - Jeziora lobeliowe. Charakterystyka, funkcjonowanie i ochrona. Idee ekologiczne 6, Sorus, Poznań: 117-124.
• 3.BOGACZEWICZ-ADAMCZAK. B. 1990 - Paleolimnologia jezior Borów Tucholskich w świetle badań kopalnych okrzemek. Wyd. UG, Rozprawy i monografie, 150: 1-133.
• 4.BUBAK I. & BOGACZEWICZ-ADAMCZAK B. 2003 - Recent benthic diatom assemblages from the Tuchola Pinewoods (Bory Tucholskie) lakes as a basis for palaeoecological reconstruction. [W:] Algae and Biological State of Water. Acta Botanica Warmiae et Masuriae, 3: 155-165.
• 5.GAILLARD M. J. & HAKANSSON H. 1984 - A paleohydrological study of Kragelhomssjon (Scania, South Sweden) Regional vegetation history and water-level changes, Lundqua report, 25: 1-40.
• 6.HAKANSSON H. 1989 - Diatom succession during Middle and Late Holocene time in Lake Krageholmssjon, southern Sweden. Nova Hedwiga: 143-166.
• 7.LANGE-BERTALOT H. & METZELTIN D. 1996 - Ecology-Diversity- Taxonomy: Indicators of Oligotrophy, Iconographia Diatomologica vol. 7 Koeltz Scientific Books, A.R.G. Ganter Verlag K.G.
• 8.MANNION A. M. 1986-Diatoms: Algal indicators of environmental change, II. Applications, Department of Geography University of Reading, London: 1-34.
• 9.MILECKA K. 1998 - Wstępna informacja o podjęciu badań palinologicznych osadów jeziora Nierybno w Borach Tucholskich. Bory Tucholskie - ochrona biosfery, UŁ, Łódź: 95-99.
• 10.MILECKA K. 2005 -Historia jezior lobeliowych zachodniej części Borów Tucholskich na tle postglacjalnego rozwoju szaty leoenej. Wyd. UAM. Poznań: 1-246.
• 11.MILECKA K., BOGACZEWICZ-ADAMCZAK B. & BUBAK I. 2002 - Przeszłość jeziora Nierybno i jego otoczenia w późnym glacjale i starszym holocenie na podstawie analizy pyłkowej i okrzemek kopalnych. [W:] Banaszak J., Tobolski K. (red.) - Park Narodowy Bory Tucholskie na tle projektowanego rezerwatu biosfery. Park Narodowy Bory Tucholskie, Homini, Charzykowy: 75-98.
• 12.MURPHY K.J. 2002 -Plant communities and plant diversity in softwater lakes of northern Europe. Aquatic Botany, 73: 287-324.
• 13.SMOLDERS A.J.P., LUCASSEN E.C.H.E.T. & ROELOFS J.G.M. 2002- The isoetid environment: biogeochemistry and threats. Aquatic Botany, 73: 325-350.
• 14.STRZELCZYK J.E. 2004 - Lobelia dortmanna L. i Isoëtes lacustris L. w tafocenozach jezior Nierybno i Gacno Wielkie (Park Narodowy Bory Tucholskie). Bad. Fizj. Pol. Zach., seria B - Botanika, 53, 87-93.
• 15.SZMEJA J. 1997 - Specyfika i zagrożenia jezior lobeliowych. [W:] Fałtynowicz W., Latałowa M., Szmeja J. (red.) - Dynamika i ochrona roślinności Pomorza. Materiały z sympozjum 28l30 września 1995. Bogucki Wyd. Nauk. Gdańsk-Poznań: 83-90.
• 16.SZMEJA J. 2001a - Lobelia dortmanna L. Lobelia jeziorna. [W:]
• 17.Kaźmierczakowa R., Zarzycki K. (red.) -Polska czerwona księga roślin. PAN, Kraków: 361-362.
• 18.SZMEJA J. 2001b - Isoëtes lacustris L. Poryblin jeziorny. [W:] Kaźmierczakowa R., Zarzycki K. (red.) - Polska czerwona księga roślin. PAN, Kraków: 34-36.
• 19.TOBOLSKI K. 1993 - O potrzebie badań historii jezior lobeliowych. Jeziora lobeliowe - Charakterystyka, funkcjonowanie i ochrona. Konferencja UAM w Poznaniu, 13-16.09.1993. Streszczenia referatów: 24-26.
• 20.TOBOLSKI K. 1998a - Stan poznania historii lasów, jezior i torfowisk Borów Tucholskich. [W:] Banaszak J., Tobolski K. (red.) - Park Narodowy Bory Tucholskie. Stan poznania przyrody na tle kompleksu leśnego Bory Tucholskie. Akademia Bydgoska, Bydgoszcz: 19-47.
• 21.TOBOLSKI K. 1998b - Ekologiczna przeszłość jezior lobeliowych Borów Tucholskich. Stan poznania i potrzeby. Bory Tucholskie - ochrona biosfery, UŁ, Łódź: 89-94.
• 22.VAN DAM H., MERTENS A. & SINLELDAM J. 1994 - A coded checklist and ecological indicator values of freshwater diatoms from the Netherlands, Netherl. J. Aquatic Ecology, 28: 117-133.
• 23.WOJTAL A., WITKOWSKI A. & METZELTIN D. 1999 - The diatom flora of the "Bór na Czerwonem" raised peat-bog in the Nowy Targ (Southern Poland), Fragmenta Floristica et Geobotanica, 44: 167-192.