Uwagi o rozwoju jaskiń w strukturze płaszczowinowej Czerwonych Wierchów w Tatrach

• Autorzy: Bac-Moszaszwili M. , Nowicki T.

Warianty tytułu

EN

Remarks on caves development in the Czerwone Wierchy Nappe in the Tatra Mts.

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

The Czerwone Wierchy Nappe is the main part of the Czerwone Wierchy Massif. Several big cave systems are developed in this structural unit, e.g., Wielka Śnieżna Cave System, Kozia, Ptasia, Mała w Mułowej and a lot of smaller caves. Cross-section I presents two main parts of Czerwone Wierchy Nappe-Organy and Idziary units which are separated by the Organy Dislocation. Similar structure is characteristic for whole Czerwone Wierchy Nappe (Kotański, 1963). The abundance of caves near Organy fault is a result of intensive tectonic processes in this area what is visible at the western slope of the Miętusia Valley. Further to the east , so far scientists (Kotański, 1961; Grodzicki & Kardaś, 1989) suggested that whole the Wielka Śnieżna Cave System is developed within the dziary Unit. Our geological cross-sections of the upper part of Miętusia Valley, (based on Grochocka-Rećko, 1963) show that only upper, vertical parts ofWielka Śnieżna and Śnieżna Studnia caves are developed in the dziary Unit, similarly as the upper, vertical part of the Mała Cave. Lower parts of cave systems are related to the Organy Dislocation and the Organy Unit. It seems that geological structure of the Czerwone Wierchy Massif is a dominant factor controlling the cave passages development. As a results of geological structure, the main path of water flow, at the level ca. 1000 m a.s.l., from lower parts of Wielka Śnieżna Cave in Miętusia Valley towards Lodowe Źródło in Kościeliska Valley developed solely along Middle Triassic layers in a latitudinal fold turn of the Organy Unit (Mała Łąka Fold, Kotański, 1961).

Słowa kluczowe

PL

Tatry; budowa geologiczna; jaskinie

EN

Karst development; geological structures; Tatra Mts.

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Przegląd Geologiczny
• Rocznik: 2006
• Tom: Vol. 54, nr 1
• Strony: 56--60
• Opis fizyczny: wykr., bibliogr. 21 poz.

Twórcy

autor

Bac-Moszaszwili M.

autor

Nowicki T.

• Instytut Nauk Geologicznych, Polska Akademia Nauk, ul. Twarda 51/55, 00-818 Warszawa,

Bibliografia

• 1.ANTKIEWICZ A. 2004 - Mała wielka dziura. Tatry 1(7): 54-61.
• 2.BAC-MOSZASZWILI M. & GĄSIENICA- SZOSTAK M. 1990 -Tatry Polskie, przewodnik geologiczny dla turystów. Wyd. Geol.
• 3.BAC M. & GROCHOCKA K. 1965 - Budowa fałdu Czerwonych Wierchów na wschodnim zboczu Doliny Kooecieliskiej w Tatrach. Acta Geol. Pol., 15: 331-354.
• 4.BAC-MOSZASZWILI M. & JAROSZEWSKI W. 1991 - Tektonika Masywu Czerwonych Wierchów w świetle obserwacji z jaskiń - dyskusja. Ann. Soc. Geol. Pol., 61: 97-100.
• 5.BAC-MOSZASZWILI M., JAROSZEWSKI W. & PASSENDORFER E. 1984 - W sprawie tektoniki Czerwonych Wierchów i Giewontu w Tatrach. Ann. Soc. Geol. Pol., 52: 67-88.
• 6.BARTOSZEWSKI D. 2000 - Przestrzenny model Systemu Wielkiej Śnieżnej http://panda.bg.univ.gda.pl/~dbart/index_d.html
• 7.GROCHOCKA-REĆKO K. 1963 - Budowa geologiczna Wyżniej Świstówki. Acta Geol. Pol., 13: 239-270.
• 8.GRODZICKI J. 1978 - Nowe elementy strukturalne jednostki Organów między Doliną Kościeliską i Doliną Miętusią. Kras i Speleologia, 11: 77-83.
• 9.GRODZICKI J. & KARDAOE R. 1989 - Tektonika masywu Czerwonych Wierchów w świetle obserwacji z jaskiń. Ann. Soc. Geol. Pol., 59: 275-293.
• 10.GRODZICKI J. (red.) 1999 - Jaskinie Tatrzańskiego Parku Narodowego. t. 7. Pol. Tow. Przyjaciół Nauk o Ziemi.
• 11.GRODZICKI J. (red.) 2002 - Jaskinie Tatrzańskiego Parku Narodowego. t. 9. Pol. Tow. Przyjaciół Nauk o Ziemi.
• 12.JAROSZEWSKI W. 1981 - Tektonika uskoków i fałdów. Wyd. Geol.
• 13.KLIMASZEWSKI M. 1988 - Rzeźba Tatr Polskich. PWN.
• 14.KOSTIUKOW J. 1963 - Zdjęcie geologiczne Wielkiej Świstówki oraz Kotła Mułowego i Litworowego. Acta Geol. Pol., 13: 223-238.
• 15.KOTAŃSKI Z. 1961 - Tektogeneza i rekonstrukcja paleogeografii pasma wierchowego w Tatrach. Acta Geol. Pol., 11: 187-476.
• 16.KOTAŃSKI Z. 1963 - Nowe elementy budowy masywu Czerwonych Wierchów. Acta Geol. Pol., 13: 149-198.
• 17.LEFELD J. GAŹDZICKI A. IWANOW A. KRAJEWSKI K. & WÓJCIK K. 1985 - Jurassic and Cretaceous lithostratigraphic units of the Tatra Mountains. Studia Geol. Pol., 84: 1- 93.
• 18.NOWICKI T. - 2003. Ewolucja jaskiń systemu Lodowego źródła w świetle datowania nacieków jaskiniowych metodą uranowo-torową. Arch. ING PAN.
• 19.RABOWSKI F. 1959 - Serie wierchowe w Tatrach Zachodnich. Pr. Inst. Geol., 27.
• 20.RUDNICKI J. 1961 - Eksploracja Jaskini Śnieżnej. Prz. Geol., 9: 65.
• 21.SZULCZEWSKI M. 1963 - Budowa geologiczna Małej Świstówki. Acta Geol. Pol., 13: 199-222.