Impact of anthropogenic pressure on aquatic conditions in lake Track in Olsztyn

• Autorzy: Grochowska J. , Gawrońska H.

Warianty tytułu

PL

wpływ antropopresji na warunki środowiskowe jeziora Track w Olsztynie

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The research was carried out on a small (52.8 ha) and shallow (4 m) Lake Track in Olsztyn, exposed to a considerably intense anthropogenic pressure. In the middle 1800s this reservoir was dried out and most of the contiguous land was designated for agricultural purposes. The lake was restored in the mid 1900s. At present, the drainage basin of Lake Track is 216 ha. Urban land comprises the largest portion of this area, i.e. 49.3%, barren land 41.4% and forests 6.1%. The lake receives storm waters but for years it had also received sanitary sewage. The results of this research allowed classifying the lake as nutrient-rich, with fairly advanced eutrophication processes. The waters were characteristic of very high nutrients content, up to 0.75 mg P/dm3 and 3.87 mg N/dm3. The high fertility of Lake Track was additionally confirmed by high BOD5 values, i.e. up to 9.5 mg O,/dm3, high chlorophyll content, usually from 30 to 40 mg/m3 but reaching 123 mg/m3, and low water transparency, oscillating between 0.6 and 0.9 m. The reason for the lake's high trophic level was no doubt the excessive loading from the drainage basin. The actual nutrient runoff from the drainage basin to the lake exceeded the critical loads, as defined by Vollenweider. Low quality of the lake's waters and the parallel high extremal loading indicate that preventive measures should be taken, aimed at reducing the extremal loading.

PL

Badania prowadzono na niewielkim (52,8 ha) i płytkim (4 m) jeziorze Track w Olsztynie, poddanym szczególnie nasilonej antropopresji. W połowie XIX wieku oraz na początku XX wieku jezioro Track próbowano osuszyć a większość terenów okalających zbiornik przekształcić w grunty orne. Po ponownym odtworzeniu, jezioro Track otoczone jest zlewnią o powierzchni 216 ha, w której największy udział mają tereny zurbanizowane (49,3%). Nieużytki zajmują 41,4%, zaś obszary leśne 6,1%. Zbiornik ten jest odbiornikiem ścieków opadowych a przez wiele lat także sanitarnych. Na podstawie uzyskanych wyników badań stwierdzono, że jezioro Track jest zbiornikiem żyznym o znacznym zaawansowaniu procesów eutrofizacyjnych. W wodach jeziora stwierdzono bardzo wysokie ilości biogenów, sięgające: 0,75 mg P/dm3 i 3,87 mg N/dm3. O dużej żyzności jeziora Track świadczą także wysokie wartości BZT5 dochodzące do 9,5 mg O2/dm3, zawartości chlorofilu a (wynoszące najczęściej 30-40 mg/m3, ale sięgające nawet wartości 123 mg/m3), jak również niska przezroczystość wody wahająca się od 0,6 do 0,9 m. Przyczyną wysokiej trofii tego zbiornika jest bez wątpienia nadmierne jego obciążenie ze zlewni. Rzeczywiste ładunki biogenów spływające do jeziora przekraczają ładunki krytyczne wyliczone wg Vollenweidera. Niska jakość wód tego jeziora, przy istniejącym wysokim obciążeniu ładunkiem zanieczyszczeń ze zlewni wskazuje na konieczność zastosowania działań ochronnych, polegających na zmniejszeniu obciążenia zewnętrznego.

Słowa kluczowe

EN

drainage basin; trophic condition; anthropogenic pressure; nutrients; external loading

PL

antropopresja; warunki środowiskowe; żyzność jeziora; jezioro Track

• Wydawca: Institute of Environmental Engineering, Polish Academy of Sciences
• Czasopismo: Archiwum Ochrony Środowiska
• Rocznik: 2005
• Tom: Vol. 31, no. 2
• Strony: 85--94
• Opis fizyczny: Bibliogr. 24 poz., tab., wykr.

Twórcy

autor

Grochowska J.

• The University of Warmia and Mazury, Department of Environmental Protection Engineering, ul. Prawocheńskiego 1, 10-957 Olsztyn-Kortowo

autor

Gawrońska H.

• The University of Warmia and Mazury, Department of Environmental Protection Engineering, ul. Prawocheńskiego 1, 10-957 Olsztyn-Kortowo

Bibliografia

• [1] Agopsowicz M. T. Agopsowicz, T. Bilińska, L. Kaczkowski, W. Sroczyński: Rozpoznanie stosunków wodnych, meteorologicznych oraz stanu zagospodarowania w rejonie zlewni Track, Pol. Tow. Przyj. Nauk o Ziemi, Oddz. Warmińsko-Mazurski, Olsztyn-Kortowo 1984.
• [2] Bajkiewicz-Grabowska E.: Ocena naturalnej podatności jezior na degradacją i rola zlewni w tym procesie, Wiad. Ekol., 33(30), 279-288 (1987).
• [3] Brodzińska B., J. Jańczak, A. Kowalik, R. Sziwa: Atlas jezior Polski, cz. III, Bogucki Wydawnictwo Naukowe s.c., Poznań 1999.
• [4] Ciecierska H.: Zróżnicowanie przestrzenne roślinności litoralu i otuliny wybranych jezior miejskich Pojezierza Mazurskiego, Wydaw. Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, Olsztyn 2000.
• [5] Culen P., C. Forsberg: Experiences with reducing point sources of phosphorus to lakes, Hydrobiol., 170, 321-336 (1988).
• [6] Gawrońska H.: Wpływ ograniczenia dopływu ścieków na warunki fizyczno-chemiczne wód Jeziora Długiego w Olsztynie, Rocz. Nauk Roi., seria H, 100(4), 27-52 (1984).
• [7] Giercuszkiewicz-Bajtlik M.: Prognozowanie zmian jakości wód stojących. Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa 1990.
• [8] Grzybowski M., Z. Endler: Zmiany zbiorowisk makrofitów podmiejskiego Jeziora Trackiego pod wpływem antropopresji, Acta Scientiarum Polonorum, Formatio Circumiectus, 2(2), 149-156, Olsztyn 2003.
• [9] Hermanowicz W., W. Dożańska, J. Dojlido, B. Koziorowski: Fizyczno-chemiczne badanie wody i ścieków, Arkady, Warszawa 1999.
• [10] Instytut Rybactwa Śródlądowego, Mapa batymetryczna i opracowanie danych morfometrycznych jeziora Track, Olsztyn 1964.
• [11] Kajak Z.: Eutrofizacja nizinnych zbiorników zaporowych, Biblioteka Monitoringu Środowiska, Łódź 1995.
• [12] Kajak Z.: Hydrobiologia-limnologia, Ekosystemy wód śródlądowych. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2001.
• [13] Korycki A: Założenia do projektu rybackiego zagospodarowania jeziora Track, Olsztyn 1969.
• [14] Kudelska D., D. Cydzik, H. Soszka: Wytyczne monitoringu podstawowego jezior. Biblioteka Monitoringu Środowiska, Warszawa 1994.
• [15] Lossow K., H. Gawrońska: External input to lake Wadąg-Effective and estimate loadings, Polish Journal of Environmental Studies, 7, 2, 95-98 (1998).
• [16] Lossow K., H. Gawrońska: Ochrona zbiorników wodnych, Przegląd Komunalny, 9, 92-106 (2000).
• [17] Marsden M.: Lake restoration by reducing external phosphorus loading: the influence of sediment phosphorus release, Freshwater Biology, 21, 139-162 (1989).
• [18] Patalas K.: Mieszanie wody jako czynnik określający intensywność krążenia materii w różnych morfologicznie jeziorach okolic Węgorzewa, Rocz. Nauk Roi., 77(B-1), 243-297 (1960).
• [19] Sempioł W.: Środowisko geograficzne Jeziora Trackiego, maszynopis, WSP Olsztyn 1978.
• [20] Standard methods for examination of water and wastewater, American Public Health Association, AWWA, WPCF, Washington D.C. 1980.
• [21] Szyper H., M. Kraska: Ocena zewnętrznego obciążenia związkami biogennymi jezior Drawieńskiego Parku Narodowego, [w:] Materiały III Konferencji Naukowo-Technicznej nt. Naturalne i antropogeniczne przemiany jezior, Radzyń k. Stawy, 20-22 września 1999, 255-264.
• [22] Vollenweider R. A.: Scientific fundamentals of the eutrophication of lakes and flowing water, with particular reference to nitrogen and phosphorus as factor in eutrophication, Technical report Organization for Economic Cooperation and Development, Paris 1968.
• [23] Zdanowski B.: Ecological characteristics of lakes in North-Eastern Poland vs. their trophic gradient, Ekol. Pol., 31(2), 287-331 (1983).
• [24] Zdanowski B., A. Karpiński, S. Prusik: Warunki środowiskowe wód jezior Węgierskiego Parku Narodowego, Zesz. Nauk. PAN, 3, 35-62 (1992).