Właściwości koordynacyjne ligandów z ugrupowaniem fosfonowym z wybranymi jonami metali

Kamecka, A.; Kurzak, B.

Artykuł - szczegóły

Tytuł artykułu

Właściwości koordynacyjne ligandów z ugrupowaniem fosfonowym z wybranymi jonami metali

Autorzy

Kamecka A. , Kurzak B.

Wybrane pełne teksty z tego czasopisma

Identyfikatory

Warianty tytułu

Coordination properties of phosphonate ligands with some metal ions

Języki publikacji

Abstrakty

Aminopolyphosphonic acids and their derivatives have received considerable attention because of their interesting biological activity and a wide range of uses for industrial, chemical, agricultural and pharmacological purposes. The area of metal phosphonate chemistry has developed significantly in the last three decade. The coordination chemistry of this group of ligands is rich due to their versatility in adopting monodentate, bridging and chelating modes of coordination. Phosphonates and aminophosphonates are potent chelating agents for variety metal ions including the alkaline earth ions, the divalent ions as well as the trivalent ions. In this article we are summarizing and discussing the acid-base properties and the metal ion-coordinating properties of compounds involving one, two or more phosphonic groups. This work is aimed at being brief indicating the main achievements in researches over coordination preferences of this group of ligands. The present considerations are restricted to complexes in solution, involving the alkaline earth ions and the divalent ions of the second half of the 3d series as well as Zn²⁺ and Cd²⁺. The acid-base properties of the considered ligands depend on many factors such as the number of phosphonic groups in one molecule, the presence of other functional groups (e.g. COOH, NH₃⁺, OH), the distance between functional groups and electronic effects of the substituents. These ligands contain a range of potential donor atoms. As a result, various bonding modes for a given chelating ligand are involved, and are reviewed with reference to ligand structure and the resulting coordination complexes. It is shown that depending on the pH and the nature of the metal ion in solution these ligands can bind to a metal ion via oxygen(s) (mostly with alkaline earth ions), and in a N,O bonding mode (usually with d metals). Coordination properties of phosphonic and aminophosphonic acids are important factors to understand the role of the ligands and metal ions in biological systems.

Słowa kluczowe

chemia koordynacyjna ligandy organiczne kompleksy metali(II) kwasy monofosfonowe kwasy polifosfonowe

coordination chemistry ligands acid phosphonic acid aminophosphonic

Wydawca

Polskie Towarzystwo Chemiczne

Czasopismo

Wiadomości Chemiczne

Rocznik

2003

Tom

[Z] 57, 9-10

Strony

797--825

Opis fizyczny

tBibliogr. 120 poz., tab.

Twórcy

autor

Kamecka A.

Zakład Chemii Bionieorganicznej, Instytut Chemii,Akademia Podlaska, ul. 3 Maja 54, 08-110 Siedlce

autor

Kurzak B.

Zakład Chemii Bionieorganicznej, Instytut Chemii,Akademia Podlaska, ul. 3 Maja 54, 08-110 Siedlce

Bibliografia

[1] W. Szczepaniak, J. Siepak, Wiad. Chem., 1975, 29, 193.
[2] M.I. Kabachnik, T.Ya. Medved’, N.M. Dyatlova, M.V. Rudomino, Usp. Khim., 1974, 43, 1554.
[3] M.T.M. Zaki, E.N. Rizkalla, Talanta, 1980, 27, 423.
[4] S. Lacour, V. Deluchat, J.C. Bollinger, B. Serpaud, Talanta, 1998, 46, 999.
[5] A.R. Garifzyanov, E.Yu. Mikryukova, V.F. Toronova, Zh. Obshch. Khim., 1991, 61, 1346
[6] K.L. Nash, Sep. Sei. Technol., 1999, 34, 911.
[7] R Kafarski, P. Mastalerz, Beitr. Wirkst. Forsch., 1984, H21, 1.
[8] P. Kafarski, B. Lejczak, Phosphorus, Sulfur, Silicon, 1991, 63, 193.
[9] R.G.G. Russell, Phosphorus, Sulfur, Silicon, 1999,144-146,793.
[10] E. Balczewska, P. Bałczewski, Wiad. Chem., 2000, 54, 1075.
[11] M. Soroka, Wybrane problemy chemii kwasów aminofosfonowych. Prace Naukowe Instytutu Chemii Organicznej i Fizycznej Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 1987, Nr 32, seria: Monografie Nr 17.
[12] B. Lejczak, Aktywność biologiczna aminofosfonianów i fosfonopeptydów, Prace Naukowe Instytutu Chemii Organicznej i Fizycznej Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 1988, Nr 32, seria: Monografie Nr 19.
[13] B. Boduszek, Heterocykliczne kwasy aminofosfonowe - synteza i aktywność biologiczna, Prace Naukowe Instytutu Chemii Organicznej i Fizycznej Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 1997, Nr 38, seria: Monografie Nr 22.
[14] G. Foriani, B. Lejczak, P. Kafarski, Pestic. Biochem. Physiol., 1996, 55, 180.
[15] В. Lejczak, В. Boduszek, P. Kafarski, G. Foriani, H. Wojtasek, P. Wieczorek, J. Plant Growth Reguł., 1996, 15, 109.
[16] G. Foriani, P. Kafarski, B. Lejczak, B. Boduszek, R. Gancarz, C. Torreilles, J. Soloducho, Phosphorus, Sulfur, Silicon, 1996, 109-110, 353.
[17] G. Foriani, P. Kafarski, B. Lejczak, P. Wieczorek, J. Plant Growth Reguł., 1997, 16, 147.
[18] P. Kafarski, B. Lejczak, G. Foriani, R. Gancarz, C. Torreilles, J. Grembecka, A. Ryczek, P. Wieczo
rek, J. Plant Growth Reguł., 1997, 16, 153.
[19] P. Kafarski, Wiad. Chem., 1997, 51, 125.
[20] F.H. Ebetino, Phosphorus, Sulfur, Silicon, 1999, 144-146, 9.
L. Widler, K.A. Jaeggi, J.R. Green, Phosphorus, Sulfur, Silicon, 1999, 144-146, 5.
P. Rumpf, V. Chavane, Compt. Rend., 1947, 224, 919.
V. Chavane, Ann. Chim., 1949, 4, 383.
C. Crofts, G.M. Kosolapoff, J. Am. Chem. Soc., 1953, 75, 3379.
C. Crofts, G.M. Kosolapoff, J. Am. Chem. Soc., 1953, 75, 5738.
F.W. Bennett, H.J. Emeleus, R.N. Haszeldine, J. Chem. Soc., 1954, 3598.
L.D. Freedman, G.O. Doak, Chem. Rev., 1957, 57, 479.
N.M. Dyatlova, V.V. Medyntsev, T. Ya. Medved’, M.I. Kabachnik, Zh. Obshch. Khim., 1968, 38, 1065.
M. Wozniak, G. Nowogrocki, Talanta, 1979, 26, 381.
E.N. Rizkalla, M.T.M. Zaki, Talanta, 1979, 26, 979.
V.P. Novikov, T.I. Ignat’eva, O.A. Raevskii, Zh. Neorg. Khim., 1986, 31, 1474.
M. Wozniak, G. Nowogrocki, J. Chem. Soc., Dalton Trans., 1981, 2423.
D. Sanna, G. Micera, P. Buglyo, T. Kiss, J. Chem. Soc., Dalton Trans., 1996, 87.
V. Böhmer, W. Vogot, S. Chafaa, J. Meullemeestre, M. Schwing, F. Vierling, Helv. Chim. Acta, 1993, 76, 139.
H. Sigel, Carla P. Da Costa, R. Bruce Martin, Coord. Chem. Rev., 2001, 219-221, 435.
M. Wozniak, J. Nicole, G. Tridot, Chimie Analytique, 1971, 53, 512.
M. Wozniak, J. Nicole, G. Tridot, Analusis, 1972, 1, 498.
M. Wozniak, G. Nowogrocki, Bull. Soc. Chim. France, 1972, 11,4445.
M. Wozniak, G.Nowogrocki, Bull. Soc. Chim. France, 1978, 3-4, 153.
M. Wozniak, G. Nowogrocki, Talanta, 1978, 25, 633.
M. Wozniak, G. Nowogrocki, Talanta, 1978, 25, 643.
M. Wozniak, G. Nowogrocki, Talanta, 1979, 26, 1135.
T. Kiss, J. Baila, G. Nagy, H. Kozłowski, J. Kowalik, Inorg. Chim. Acta., 1987,138, 25.
V.P. Kuchar’, V.A. Solodenko, Usp. Chim., 1987, 56, 1504.
E. Matczak-Jon, B. Kurzak, W. Sawka-Dobrowolska, B. Lejczak i P. Kafarski, J. Chem. Soc., Dalton Trans., 1998, 161.
J. Baila, T. Kiss, M. Jeżowska-Bojczuk, H. Kozłowski, P. Kafarski, J. Chem. Soc., Dalton Trans., 1990, 1861.
J. Baila, M. Jeżowska-Bojczuk, T. Kiss, H. Kozłowski, В. Lejczak i E. Matczak-Jon, J. Inorg. Biochem., 1990, 40, 37.
T. Kiss, M. Jeżowska-Bojczuk, H. Kozłowski, P. Kafarski, K. Antczak, J. Chem. Soc., Dalton Trans., 1991, 2275.
M. Jeżowska-Bojczuk, T. Kiss, H. Kozłowski, P. Decock, J. Barycki, J. Chem. Soc., Dalton Trans., 1994, 811.
L. Chruściński, P. Młynarz, K. Malinowska, J. Ochocki, В. Boduszek, H. Kozłowska, Inorg. Chim. Acta, 2000, 303, 47.
R.J. Motekaitis, A.E. Martell, J. Coord. Chem., 1985, 14, 139.
T. Kiss, E. Farkas, H. Kozłowski, Inorg. Chim. Acta, 1989, 155, 281.
E. Matczak-Jon, B. Kurzak, W. Sawka-Dobrowolska, P. Kafarski i B. Lejczak, J. Chem. Soc., Dalton Trans., 1996, 3455.
J. Kobyłecka, В. Ptaszyński, A. Zwolińska, Monatsh. Chem, 2000, 131, I.
В. Kurzak, E. Matczak-Jon, M. Hoffmann, J. Coord. Chem., 1998, 43, 243.
P. Ayyappan, O.R. Evans, B.M. Foxman, K.A. Wheeler, Т.Н. Warren, W Lin, Inorg. Chem., 2001, 40, 23, 5954.
К. Kurzak, B. Kurzak, E. Matczak-Jon i M. Hoffmann, Spect. Lett., 1996, 29, 1307.
G. Schwarzenbach, J. Zurc, Monatsh. Chem., 1950, 81, 202.
[59] G. Schwarzenbach, P. Ruckstuhl, J. Zurc, Helv. Chim. Acta, 1951, 34, 53,455.
R.R. Irani, K. Moedritzer, J. Phys. Chem., 1962, 66, 1349.
[61] M.I. Kabachnik, R.P. Lastovskii, T. Ya. Medved’, V.V. Medyntsev, I.D. Kolpakova, N.M. Dyatlova, Dokl. A.N. SSSR, 1967,177, 582.
[62] T. Kiss, В. Toth, Tal an ta, 1982, 29, 539.
[63] T. Kiss, E. Farkas, H. Kozłowski, Z. Siatecki, P. Kafarski, B. Lejczak, J. Chem. Soc. Dalton Trans., 1989, 1053.
[64] L. Schmitt, P. Bortmann, G. Schlewer, B. Spiess, J. Chem. Soc. Perkin Trans. 2, 1993, 2257.
[65] A. Kamecka, B. Kurzak, Wiad. Chem., 2002, 56, 3-4, 315.
[66] R.A.M.J. Claessens, J.G.M. van der Linden, J. Inorg. Biochem., 1984, 21, 73.
[67] E.G. Afonin, T.A. Matkovskaya, N.I. Pechurova, Zh. Neorg. Khim., 1989, 34, 59.
[68] R.L. Carroll, R.R. Irani, Inorg. Chem., 1967, 6, 1994.
[69] R.L. Carroll, R.R. Irani, J. Inorg. Nucl. Chem., 1968, 30, 2971.
[70] K.L. Nash, P. Horowitz, Inorg. Chim. Acta, 1990, 169, 245.
[71] E.N. Rizkalla, M.T.M. Zaki, M.I. Ismail, Talanta, 1980, 27, 715.
[72] M. Dyba, M. Jeżowska-Bojczuk, E. Kiss, T. Kiss, H. Kozłowski, Y. Leroux i D. El Manouni, J. Chem. Soc., Dalton Trans., 1996, 1119.
[73] H. Wada, Q. Femando, Anal. Chem., 1972, 44, 1640.
[74] V. Deluchat, J.C. Bollinger, В. Serpaud, C. Caullet, Talanta, 1997, 44, 897.
[75] M. Dyba, H. Kozłowski, A. Tlałka, Y. Leroux and D. El Manouni, Polish J. Chem., 1998,72, 1148.
[76] J.R. Zeevaart, N.V. Jarvis, W.K.A. Louw, G.E. Jackson, I. Cukrowski, C.J. Mouton, J. Inorg. Biochem., 1999, 73, 265.
[77] E. Gumienna, J. Jezierska, M. Lecouvey, Y. Leroux, H. Kozłowski, J. Inorg. Biochem., 2002, 89, 13.
[78] M.N. Rusina, T.M. Balashova, B.V. Zhadanov, A. Yu.Tsitrina, I.A. Polyakova, Zh. Obshch. Khim., 1977, 47,1721.
[79] G. Gross, T. Ya. Medved’, В. Kostizella, F.l. Bel’skii, M.I. Kabachnik, Zh. Obshch. Khim., 1978, 48, 1914.
[80] J.E. Bollinger, D. Max Roundhill, Inorg. Chem., 1993, 32, 2821.
[81] J.E. Bollinger, D. Max Roundhill, Inorg. Chem., 1994, 33, 6421.
[82] B. Boduszek, M. Dyba, M. JeZowska-Bojczuk, T. Kiss, H. Kozłowski, J. Chem. Soc. Dalton Trans., 1997, 973.
[83] E. Matczak-Jon, B. Kurzak, A. Kamecka, P. Kafarski, Polyhedron, 2002, 21, 321.
[84] E. Gumienna-Kontecka, R. Silvagni, R. Lipiński, M. Lecouvey, F.C. Marincola, G. Crisponi, V.M. Nurchi, Y. Leroux, H. Kozłowski, Inorg. Chim. Acta, 2002, 339, 111.
[85] L.V. Goeva, N.M. Dyatlova, N.T. Kuznetsov, N.I. Torsunova, G.D. Frangulyan, V.V. Tsapkin, Radiokhimiya, 1982, 24, 591.
[86] R.J. Grabenstetter, W.A. Cilley, J. Phys. Chem., 1971, 75, 676.
[87] Y. Leroux, A. Neuman, H. Gillier, D. El Manouni, Z. Abkhar, T. Prangé, Supramolecular Chemistry, 1995, 5, 267.
[88] L.V. Nikitina, A.I. Grigor’ev, N.M. Dyatlova, Zh. Obshch. Khim., 1974, 44, 1598.
[89] K. Sawada, W. Duan, M. Ono, K. Satoh, J. Chem. Soc. Dalton Trans., 2000, 919.
[90] F. Cecconi, C.A. Ghilardi, P.A. Lorenzo Luis, S. Midollini, A. Orlandini, D. Daktemieks, A. Duthie, S. Dominguez, E. Berti, A. Vacca, J. Chem. Soc. Dalton Trans., 211, (2001).
[91] G. Schwarzenbach, H. Ackermann, P. Ruckstuhl, Helv. Chim. Acta, 1949,32, 1175.
[92] R.P. Carter, R.L. Carroll, R.R. Irani, Inorg. Chem., 1967, 6, 939.
[93] R.P. Carter, M.M. Crutchfield, R.R Irani, Inorg. Chem., 1967, 6, 943.
[94] A.I. Grigor’ev, L.V. Nikitina, N.M. Dyatlova, Zh. Neorg. Khim., 1974, 19, 1970.
[95] L.V. Nikitina, A.I. Grigor’ev, N.M. Dyatlova, Zh. Obshch. Khim., 1974, 44, 1669.
[96] R.Kh. Samakaev, N.M. Dyatlova, L.T. Dytyuk, Zh. Neorg. Khim., 1984, 29, 3179.
[97] K. Sawada, T. Araki, T. Suzuki, Inorg. Chem., 1987, 26, 1199.
[98] K. Sawada, T. Miyagawa, T. Sakaguchi, K. Doi, J. Chem. Soc., Dalton Trans., 1993, 3777.
[99] S.S. Morozova, L.V. Nikitina, N.M. Dyatlova, G.V. Serebryakova, Zh. Neorg. Khim., 1975, 20, 413.
[100] K. Sawada, T. Araki, T. Suzuki, K. Doi, Inorg. Chem., 1989, 28, 2687.
[101] P. Buglyo, T. Kiss, M. Dyba, M. Jeżowska-Bojczuk, H. Kozłowski, S. Bouhsina, Polyhedron, 1997, 16, 3447.
[102] V.E. Larchenko, K.I. Popov, A.I. Grigor’ev, N.M. Dyatlova, Koord. Khim., 1984, 10, 1187.
[103] K. Sawada, M. Kuribayashi, T. Suzuki, H. Miyamoto, J. Solut. Chem., 1991, 20, 829.
[104] D. Sanna, I. Bódi, S. Bouhsina, G. Micera, T. Kiss, J. Chem. Soc. Dalton Trans., 1999, 3275.
[105] S.J. Westerback, A.E. Martell, Nature, 1956, 178, 321.
[106] N.M. Dyatlova, M.I. Kabachnik, T.Ya. Medved’, M.V. Rudomino, Yu.F. Belugin, Doki. A.N. SSSR, 1965, 161, 607.
[107] S. Westerback, K.S. Rajan, A.E. Martell, J. Am. Chem. Soc., 1965, 87, 2567.
[108] M.I. Kabachnik, N.M. Dyatlova, T.Ya. Medved’, Yu.R Belugin, V.V. Sidorenko, Dokl. A.N. SSSR, 1967, 175, 351.
[109] N.M. Dyatlova, V.V. Medyntsev, T.Ya. Medved’, M.I. Kabachnik, Zh. Obshch. Khim., 1968, 38, 1076.
[110] R.J. Motekaitis, I. Murase, A.E. Maneil, J. Inorg. Nucl. Chem., 1971, 33, 3353.
[111] R.J. Motekaiiis, I. Murase, A.E. Martell, Inorg. Chem., 1976, 15, 2303.
[112] LN. Marov, L.V. Ruzaikina, V.A. Ryabukhin, P.A. Korovaikov, N.M. Dyatlova, Koord. Khim., 1977, 3, 1333.
[113] E.N. Rizkalla, M.T.M. Zaki, Talanta, 1979, 26, 507.
[114] R.J. Motekaitis, A.E. Martell, Inorg. Chem., 1980, 19, 1646.
[115] E.N. Rizkalla, G.R. Choppin, Inorg. Chem., 1983, 22, 1478.
[116] T. Ichikawa, K. Sawada, Bull. Chem. Soc. Jpn., 1997, 70, 829.
[117] W. Duan, H. Oota, K. Sawada, J. Chem. Soc. Dalton Trans., 1999, 3075.
[118] W. Duan, K. Satoh, K. Sawada, Bull. Chem. Soc. Jpn., 2001, 74, 487.
[119] K. Popov, A. Popov, H. Ronkkomaki, A. Vendilo, L.H.J. Lajunen, J. Solut. Chem., 2002,31, 511.
[120] J. Inczedy, Równowagi kompleksowania w chemii analitycznej, PWN, Warszawa, 1979.

Uwagi

Opracowane ze środków MEiN, umowa nr SONP/SP/546092/2022 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2022-2023)

Typ dokumentu

Bibliografia

Identyfikator YADDA

bwmeta1.element.baztech-article-BUS2-0001-0082