Mszaki rezerwatów przyrody "Morzyk" i "Skarpa Wiślicka" na Pogórzu Śląskim

• Autorzy: Stebel A.

Warianty tytułu

EN

Bryophytes of the "Morzyk" and "Skarpa Wiślicka" nature reserves in Silesian Foothills

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W latach 1999-2002 przeprowadzono badania briologiczne na terenie rezerwatów przyrody "Mokrzyk" (gm. Jasienica, pow. bielski) i "Skarpa Wiślicka" (gm. Skoczów, pow. cieszyński) położonych w zachodniej części Pogórza Śląskiego. Ich powierzchnia wynosi 11,47 ha ("Morzyk") i 24,17 ha ("Skarpa Wiślicka"). W omawianych obiektach dominują naturalne zespoły lasów liściastych (głównie Dentario glandulosae-Fagetumt, Tilio-Carpinetum i Carici remota-Fraxinetum). Brioflora rezerwatów liczy ogółem 11 gatunków wątrobowców i 69 gatunków mchów, z czego w rezerwacie "Morzyk" stwierdzono 7 gatunków wątrobowców i 51 gatunków mchów, natomiast w rezerwacie "Skarpa Wiślicka" - 9 gatunków wątrobowców i 57 gatunków mchów. Analiza częstości występowania wykazała, że najliczniejszą grupę stanowią mszaki bardzo rzadkie ("Morzyk" - 50%; "Skarpa Wiślicka" - 50%). Do najcenniejszych elementów brioflory należą mszaki nowe oraz rzadkie na Pogórzu Śląskim, takie jak: Brachythecium campestre, Bryum klinggraeffii, Fissidens exilis, F gracillifólius, Hommtallium incurvaum, Orthodicranum tauricum, Riccia rhenana i Taxiphyllum wissgrillii. Wyróżniono i scharakteryzowano 6 głównych grup ekologicznych mszaków.

EN

In the years 1999-2002 bryological investigations were carried out within the "Morzyk" (Jasienica commune, Bielsko-Biała district) and "Skarpa Wiślicka" (Skoczów commune, Cieszyn district) nature reserves located in the western part of Silesian Foothills. The area under study covers 11.47 ha ("Morzyk") and 24.17 ha ("Skarpa Wiślicka"). In both studied areas deciduous forests (mainly Dentario glandulosae Fageturn, Tilio-Carpineturn and Carici remotae-Fraxinetun) predominate. As a results of this research, the occurrence of 1 I taxa of liverworts and 69 taxa of mosses have been noted (7 liverworts in "Morzyk" and 9 in "Skarpa Wiślicka" as well as 51 mosses in "Morzyk" and 57 in "Skarpa Wiślcka"). The analysis of the frequency range shows, that overwhelming majority of the bryoflora consists of very rare taxa ("Morzyk" 50%; "Skarpa Wiślicka"-50%). The most important components of the flora are new or rare for this area bryophytes, soch as: Brachythecium campestre, Bryum klinggraeffii, Fissidens exilis, F. gracillifolius, Homomallium incurvatum, Orthodicranum tauricum, Riccia rhenana and Taxiphyllum wissgrillii. Six main ecological groups of species are characterised in detail.

Słowa kluczowe

PL

wątrobowce; mech; Pogórze Śląskie; rezerwat przyrody

EN

liverworts; mosses; nature reserves; Silesian Foothills; Upper Silesia

• Wydawca: Institute of Environmental Engineering, Polish Academy of Sciences
• Czasopismo: Archiwum Ochrony Środowiska
• Rocznik: 2003
• Tom: Vol. 29, no. 1
• Strony: 99--110
• Opis fizyczny: Bibliogr. 31 poz., tab., wykr.

Twórcy

autor

Stebel A.

• Ślaska Akademia Medyczna w Katowicach, Katedra i Zakład Botaniki Farmaceutycznej i Zielarstwa, ul. Ostrogórska 30, 41-200 Sosnowiec

Bibliografia

• [1] Bernacki L., A. Blarowski, Z. Wilczek: Osobliwości szaty roślinnej województwa bielskiego, ss. 136, Colgraf-Press, Poznań 1998.
• [2] Berdowski W.: Brioflora rezerwatu Łężczak na Opolszczyźnie oraz jej udział w zbiorowiskach roślin naczyniowych, Acta Univ. Wratisl. 198 Pr. Bot., 17, 3-23 (1973).
• [3] Cieśliński S., К. Czyżewska, J. B. Faliński, H. Klama, W. Mulenko, J. Żarnowiec: Relikty lasu puszczańskiego, Zjawiska reliktowe, Phytocoenosis, 8, 47-64 (1996).
• [4] Fojcik B.: Mosses of the Wieluń Upland (Southern Poland), Fragm. Flor. Geobot., 44(1), 77-128 (1999).
• [5] Fojcik В., A. Stebel: Struktura ekologiczna i przestrzenna brioflory miasta Katowice, Materiały Opracowania Centrum Dziedzictwa Przyrody Górnego Śląska w Katowicach, 5, 1-128 (2001).
• [6] Grolle R.: Hepatics of Europe including the Azores: an annotated list of species, with synonyms from the recent literature, J. Bryol, 12, 403-459 (1983).
• [7] Jędrzejko K., J. Żarnowiec: Musci Macroregioni Meridionali Poloniae Exsiccati. Fase. II, No. 51-100, Śląska Akademia Medyczna w Katowicach, Sosnowiec 1982.
• [8] Jędrzejko K., J. Żarnowiec: Wątrobowce okolic Kóz w województwie bielsko-bialskim (Beskid Mały, Pogórze Śląskie), Acta Biol. Siles. Ser. Bot., 21, 107-124 (1986).
• [9] Jędrzejko K., J. Żarnowiec: Mchy okolic Kóz w województwie bielsko-bialskim (Beskid Mały, Pogórze Śląskie). Acta Biol. Siles. Ser. Bot., 21, 125-140 (1986).
• [10] Jędrzejko K., J. Żarnowiec, H. Klama: Hepaticae Macroregioni Meridionali Poloniae Exsiccati. Fase. I, No. 1-15, Śląska Akademia Medyczna w Katowicach, Sosnowiec 1982.
• [11] Klama H.: Wątrobowce (Hepaticae) Beskidu Żywiecko-Orawskiego (Karpaty Zachodnie), Monogr. Botaniczne, 79, 1-144 (1996).
• [12] Klama H., J. Żarnowiec, K. Jędrzejko: Mszaki naziemne w strukturze zbiorowisk roślinnych rezerwatów przyrody Makroregionu Południowego Polski, ss. 236. Politechnika Łódzka Filia w Bielsku-Białej, Bielsko-Biała 1999,
• [13] Kondracki J.: Geografia Polski. Mezoregiony fizyczno-geograficzne, ss. 339. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1994.
• [14] Ochyra R., P. Szmajda, H. Bednarek-Ochyra: List of mosses to be published in ATMOS. [w:] R. Ochyra, P. Szmajda [red.]: Atlas of the geographical distribution of mosses in Poland, 8, 9-14 (1992).
• [15] Pawłowski В.: Szata roślinna gór polskich, [w:] W. Szafer, K. Zarzycki [red.], Szata roślinna Polski, PWN, Warszawa 1977, 189-252.
• [16] Pelc S.: Rośliny naczyniowe Pogórza Cieszyńskiego, Roczn. Nauk. Dydakt. WSP w Krakowie, 28, 108-208 (1967).
• [17] Piasek V., A. Stebel: Mosses of the Ćantoryjsky hrbet range /Czantoria range/ and its foothills (Western Carpathians - Czech Republic, Poland), Ćas. Siez. Muz. Opava (A), 51, 1-87 (2002).
• [18] Plucar: Aufzählung der in der Umgebung Tescliens von mir bisher aufgefundenen Laubmoose, Program des k. k. evangelischen Gymnasiums in Teschen, Teschen 1855, ss. 11-14.
• [19] Plucar: Aufzählung der in der Umgebung Teschens von mir bisher aufgefundenen Laubmoose (Erster Nachtrag), Program des k. k. evangelischen Gymnasiums in Teschen, Teschen 1856, s. 19.
• [20] Rejment I.: Przyczynek do znajomości wątrobowców (Hepaticae) Pogórza Cieszyńskiego, PAU, Wyd. Śląskie, Kraków, Pr. biol., 1, 113-125 (1936).
• [21] Rostański K., A. Sendek, K. Jędrzejko: Rezerwat cisów Zadni Gaj koło Cieszyna, Acta Biol. Siles., 9, 81-96(1980).
• [22] Stebel A.: Mszaki Rybnickiego Okręgu Węgłowego, Fragm. Flor. Geobot. Series Polonica. 4, 121-233 (1997).
• [23] Stebel A.: Mszaki rezerwatu przyrody „Łężczak" w Kotlinie Raciborskiej, Opol. Tow. Przyj. Nauk, Zesz. Przyr., 32, 11-29 (1997).
• [24] Stebel A.: Mszaki województwa katowickiego - stan poznania, zagrożenia i ochrony, Materiały Opracowania Centrum Dziedzictwa Przyrody Górnego Śląska w Katowicach, 1, 1-106 (1998).
• [25] Stebel A.: Nowe stanowiska rzadkich i zagrożonych mchów w Beskidach Zachodnich i na Pogórzu Zachodniobeskidzkim, Fragm. Flor. Geobot. Ser. Polonica, 6, 203-210 (1999).
• [26] Stebel A., V. Plašek: Dicranoweisia cirrata and Orthodicraiium tauricum (Musci) in Upper Silesia (Poland, Czech Republic) - distribution and ecology, Natura Silesiae Superioris, 5, 21-31 (2001).
• [27] Szafran В.: Zapiski bryologiczne z Karpat Zachodnich (Beskidy, Tatry, Pieniny), Fragm. Flor. Geobot., 1(1), 143-167(1954).
• [28] Wika S., В. Płaszczyk-Wilczek, Z. Wilczek, E. Karpiel: Naturalne i półnaturalne zbiorowiska roślinne obszaru od Bielska-Białej Komorowice po Kęty. Cz. I. Zbiorowiska nieleśne, Acta Biol. Siles., 21(38), 81-96 (1992).
• [29] Wilczek R.: Mchy zespołów leśnych Pogórza Cieszyńskiego, PAU, Wyd. Śląskie, Kraków, Pr. biol., 1,79-112(1936).
• [30] Żarnowiec J.: Materiały do flory mszaków Kotliny Oświęcimskiej, Fragm. Flor. Geobot., 28(2), 201-209(1982-1984).
• [31] Żarnowiec J, K. Jędrzejko, H. Кlama: Musci Macroregioni Meridionali Poloniae Exsiccati. Fase. XI, No. 301-325, Śląska Akademia Medyczna w Katowicach, Katowice - Sosnowiec 1988.