Flora synantropijna terenów poeksploatacyjnych Kopalni Węgla Kamiennego "Saturn" w Czeladzi (Zagłębie Dąbrowskie)

• Autorzy: Olszewski P.

Warianty tytułu

EN

Synanthropic flora of the post-mine sites of "Saturn" Coal-Mine (Dąbrowa Basin)

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Niniejszy artykuł ma charakter florystyczno-ekologiczny i zawiera alfabetyczny wykaz 383 gatunków flory naczyniowej porastających tereny poeksploatacyjne likwidowanej Kopalni Węgla Kamiennego Saturn w Czeladzi. Badania przeprowadzono w roku 2001 i udokumentowano je okazami zielnikowymi. Określono również specyfikę ekologiczną gatunków pod względem ich przynależności do grup siedliskowych oraz do poszczególnych form życiowych. Obszar badań stanowił: przepalone składowisko skały płonnej i osadów mułowych, tereny po wyburzonych budynkach kubaturowych oraz pozostałości elementów odwodnienia kopalni. Zajmuje powierzchnię ok. 12,01 ha. Na części terenu prowadzone są prace budowlane i porządkowe. Znaczący obszar wymaga obecnie przeprowadzenia rekultywacji technicznej i biologicznej. Analiza flory i gatunków spontanicznie wkraczających na tereny poeksploatacyjne może dostarczyć danych o charakterze aplikacyjnym w zakresie doboru gatunków służących rekultywacji biologicznej. Badania przedstawione w niniejszym artykule są częścią szerszego opracowania dotyczącego sukcesji wtórnej roślin naczyniowych na terenach poeksploatacyjnych Kopalń Węgla Kamiennego w Zagłębiu Dąbrowskim- KWK Saturn, KWK Sosnowiec i KWK Niwka-Modrzejów.

EN

The present paper is of floristical-ecological character. It contains the alphabetical index of 383 species of vascular flora overgrowing the post-mine sites of the liquidated "Saturtn" coal-mine in Czeladź. Ecological specificity of the species was determined in relation to their habitat groups and to a particular type of life form. The investigations were carried out in the year 2001 within the area of ca. 12.01 ha, which comprises burnt gangue and slime deposit dump, the remaining sites of destroyed cubature buildings and the remains of the mine drainage system. Some construction and support works are being carried out on the Bite. The significant part of the area requires conducting technical and biological reclamation, The analysis of flora and species spontaneously entering the post-mine sites can provide applicable data about a range of species serving for biological reclamation. The investigations described in the present paper are part of a broader work concerning the secondary succession of vascular plants on the post-mine sites of three coal-mines (KWK) in Dąbrowa Basin area: KWK "Saturn", KWK "Sosnowiec" and KWK "Niwka-Modrzejów".

Słowa kluczowe

PL

rośliny naczyniowe; flora synantropijna; tereny pokopalniane KWK „Saturn”; Górny Śląsk

EN

vascular plants; synanthropic flora; post-mine sites of "Saturn" coal-mine; Upper Silesia

• Wydawca: Institute of Environmental Engineering, Polish Academy of Sciences
• Czasopismo: Archiwum Ochrony Środowiska
• Rocznik: 2003
• Tom: Vol. 29, no. 1
• Strony: 81--98
• Opis fizyczny: Bibliogr. 26 poz., tab., wykr.

Twórcy

autor

Olszewski P.

• Główny Instytut Górnictwa, Zakład Gospodarki Odpadami i Ochrony Środowiska, Plac Gwarków 1, 40-166 Katowice

Bibliografia

• [1] Braun-Blanquet J.: Pflanzensoziologie Grunzüge der Vegetationskunde. Springer, Wien - New York 1964.
• [2] Cabała S., В. Sypień: Rozwój szaty roślinnej na wybranych zwałowiskach kopalń węgla kamiennego GOP, Archiwum Ochrony Środowiska, 3-4, 169-184 (1987).
• [3] Cyrek A., W. Malczyk, A. Małkowski: Ekspertyza górniczo-geologiczna dla KWK Saturn dla projektowanej kanalizacji deszczowej i sanitarnej, Hydrogop, Katowice 1995.
• [4] Ellenberg H., H. Weber, R. Dull, W. Werner, D. Paulissen: Zeigerwerte von Pflanzen in Mitteleuropa, Scripta Bot., Gottingen 1992.
• [5] Galiński A.: Udział gatunków leczniczych w zbiorowiskach ruderalnych i segetalnych obszaru Czeladzi i Siemianowic Śląskich, Praca magisterska wykonana pod kier. prof, dr hab. n. biol. Krzysztofa Jędrzejko w Katedrze i Zakładzie Botaniki Farmaceutycznej i Zielarstwa Śl. A. M. w Katowicach, Sosnowiec 1994.
• [6] Jędrzejkо К.: Mchy (Bryopsida) Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego i Leśnego Pasa Ochronnego wobec antropopresji. Mosses (Bryopsida) in the Upper Silesian Industrial District and the forest protective belt and their relation to anthropopressure. Prace i Studia nr 39, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Wrocław - Warszawa - Kraków 1990.
• [7] Jędrzejko K.: Wątrobowce (Hepaticopsida) Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego i Leśnego Pasa Ochronnego na Wyżynie Śląskiej wobec antropopresji. The liverworts (Hepaticopsida) in the Upper Silesian Industrial District and the forest protective belt in the area of the Silesian Upland and its relation to anthropopressure, Śląska Akademia Medyczna im. Ludwika Waryńskiego w Katowicach, Katowice - Sosnowiec 1985.
• [8] Jędrzejko K.: Szata roślinna w krajobrazie przemysłowym Wyżyny Śląskiej [w:] Problemy geograficzne górnośląsko-czechosłowackiego regionu przemysłowego, Materiały Sympozjum polsko- czechosłowackiego, 5-7 maja, 1987. Oddz. Dokszt. Naucz., Katowice i Wydział Nauk o Ziemi, U.S. Katowice - Sosnowiec 1987, 49-56.
• [9] Kenneth A. K.: Ilościowa i dynamiczna ekologia roślin, PWN, Warszawa 1978.
• [10] Mirek Z., H. Piękoś-Mirkowa, A. Zając, M. Zając: Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski, Polish Botanical Studies, Guidebook Ser. No. 15. Polish Academy of Science W. Szafer Institute of Botany, Kraków 1995.
• [11] Olszewski P.: Flora synantropijna terenów poeksploatacyjnych Kopalni Węgla Kamiennego "Sosnowiec” (Zagłębie Dąbrowskie), [w:] Materiały IX Konferencji na temat: Zapobieganie zanieczyszczeniu środowiska, 13 - 14 grudnia, 2001, Zakł. Ochr. Środ. A. T. H. w Bielsku-Białej, Szczyrk, 2001.
• [12] Patrzałek A., A. Rostański Procesy glebotwórcze i zmiany roślinności na skarpie rekultywowanego biologicznie zwałowiska odpadów po kopalnictwie węgla kamiennego, Archiwum Ochrony Środowiska, 3-4, 157-168(1992).
• [13] Pawłowski В.: Skład i budowa zbiorowisk roślinnych oraz metody ich badania, [w:] Szata roślinna Polski, pod red. K. Zarzyckiego i W. Szafera, t. 1, PWN, Warszawa 1972, 237-279.
• [14] Raunkiaer C.: Types biologiques pour la geographic botanique, Overs. Kongel. Danske Vidensk. Selsk. Forh. Medlemmers Arbeider, (5) 347-437 (1905).
• [15] Rostański A.: Flora spontaniczna hałd Górnego Śląska. Archiwum Ochrony Środowiska, 23, 159-165(1997).
• [16] Rostański A.: Podsumowanie badań flory terenów poprzemysłowych na Górnym Śląsku (1989-1999), Acta Biologica Silesiana, Wyd. Uniwersytetu Śląskiego, 35, 131-155 (2000).
• [17] Rostański A.: Spontaniczna sukcesja roślinności na wybranych zwałach poprzemysłowych w województwie katowickim, Wydział Biologii i Ochrony Środowiska, Wydział Nauk o Ziemi U. Śl., Katowice - Sosnowiec, 3, 35-38 (1991).
• [18] Rostański A.: Trawy spontaniczne zasiedlające nieużytki poprzemysłowe w aglomeracji katowickiej, PTŁ, Łąkarstwo w Polsce, 3, 141-150 (2000).
• [19] Rostański К., В. Tokarska-Guzik, E. Kania: Flora naczyniowa obrzeży wybranych zalewisk pogórniczych na terenie Bytomia, Jaworzna i Knurowa, Acta Biologica Silesiana, Wyd. Uniwersytetu Śląskiego, 25,7-18 (1994).
• [20] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 11 września 2001 roku w sprawie określenia listy gatunków roślin rodzimych dziko występujących objętych ochroną gatunkową ścisłą i częściową oraz zakazów właściwych dla tych gatunków i odstępstw od tych zakazów, Dziennik Ustaw R.P. Nr 106, Warszawa, poz. 1167, 7816-7827.
• [21] Rutkowski L.: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski Niżowej, PWN, Warszawa 1998.
• [22] Sendek A.: Rośliny naczyniowe Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego, PWN, Warszawa 1984.
• [23] Sudnik-Wójcikowska B.: Słownik z zakresu synantropizacji szaty roślinnej, Uniwersytet Warszawski, Warszawa 1988.
• [24] Tokarska-Guzik B., A. Rostański: Flora naczyniowa miasta Czeladź, Acta Biologica Silesiana, Wyd. Uniwersytetu Śląskiego, 33, 12-58 (1998).
• [25] Zając M.: Ocena fitosocjologiczna zasobów flory leczniczej w szacie roślinnej Sosnowca (okolice peryferyjne), Praca magisterska wykonana pod kier. prof, dr hab. n. biol. Krzysztofa Jędrzejko w Katedrze i Zakładzie Botaniki Farmaceutycznej i Zielarstwa Śl. A. M. w Katowicach, Sosnowiec 1994.
• [26] Zarzycki K.: Ekologiczne liczby wskaźnikowe roślin naczyniowych Polski, Instytut Botaniki PAN, Kraków 1984.