Przestrzenno-czasowe zależności stężeń ozonu w regionie Czarnego Trójkąta

• Autorzy: Gzella A. , Zwoździak J.

Warianty tytułu

EN

Space-time relationships of ozone concentrations in the Black Triangle region

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W analizie regresji wielokrotnej dla szeregów czasowych wartości dobowych wytypowano parametry meteorologiczne istotne dla prognozowania stężeń ozonu w powietrzu. Następnie zbadano korelacje między wybranymi zmiennymi, zarówno dla średnich dobowych, jak i dla wartości chwilowych. Potwierdzono silny związek między warunkami atmosferycznymi i stężeniami ozonu oraz występowanie autokorelacji szeregów stć2eń chwilowych z wielu stacji monitoringu atmosfery. Zróżnicowanie wartości autokorelacji wynika prawdopodobnie z różnych warunków położenia receptorów, co potwierdza analiza składowych głównych. Wykazano także istnienie zależności między seriami czasowymi stężeń ozonu z różnych punktów pomiarowych. Silne związki przestrzenno-czasowe stężeń ozonu i warunków meteorologicznych na obszarze czarnego trójkąta można wykorzystać w modelowaniu i prognozowaniu epizodów ozonowych.

EN

Meteorological parameters which are most significant for ozone forecasting were chosen in the multiple analysis for the daily time series. Then correlations between the variables were investigated, both for the daily and temporary values. There was confirmed a strong relationship between atmospheric conditions and ozone concentrations as well as autocorrelations of the temporary time series of ozone from different monitoring stations. Diversification of autocorrelation values arises probably from different receptor locations which was confirmed by the principal component analysis. There were also shown dependences between the ozone time series from different monitoring stations. Strong space-time relationships of ozone concentrations and meteorological conditions in the Black Triangle region can be used in modeling and forecasting of ozone episodes.

Słowa kluczowe

PL

analiza statystyczna; regresja wielokrotna; autokorelacja; analiza składowych głównych; ozon; meteorologia

EN

statistical analysis; multiple regression; correlation; autocorrelation; principal component analysis; ozone; meteorology

• Wydawca: Institute of Environmental Engineering, Polish Academy of Sciences
• Czasopismo: Archiwum Ochrony Środowiska
• Rocznik: 2003
• Tom: Vol. 29, no. 1
• Strony: 25--37
• Opis fizyczny: Bibliogr. 10 poz., tab., wykr.

Twórcy

autor

Gzella A.

• Politechnika Wrocławska, Instytut Inżynierii Ochrony Środowiska, Wybrzeże Wyspiańskiego 27, 50-370 Wrocław

autor

Zwoździak J.

• Politechnika Wrocławska, Instytut Inżynierii Ochrony Środowiska, Wybrzeże Wyspiańskiego 27, 50-370 Wrocław

Bibliografia

• [1]. Bytnerowicz A., S. Godzik, M. Poth, I. Anderson, J. Szdzuj, C. Tobias, S. Macko, P. Kubiesa, T. Staszewski, M. Fenn: Chemical Composition of Air, Soil and Vegetation in Forests of the Silesian Beskid Mountains, Poland, Water, Air and Soil Pollution, 116, 141-150 (1999).
• [2]. Chaloulakou A., D. Assimacopoulos, T. Lekkas: Forecasting daily maximum ozone concentrations in the Athens basin, Environmental Monitoring and Assesment, 56; 97-112 (1999).
• [3]. Friedrich R., S. Reis, D. Simpson, N. Moussiopoulos, P. Sahm: Tropospheric Ozone Abatement in Europe, [in:] Eurotrac-2 Symposium 2000, Guest Contribution, GUEST - 8, Int. Sc. Seer. GSF-Forschungszentrum für Umwelt und Gesundheit GmbH, Munich, Germany, 2000.
• [4]. Godzik S.: Ozone in the Upper Silesia Region - Concentration and Effects to Plant I, [in:] International Symposium on Air Pollution and Climate Change Effects on Foest Ecosystems, February 5-9,1996, Riverside, California.
• [5]. Hubbard M C., W.G. Cobourn: Development of a regresion model to forecast ground-level ozone concentration in Louisville, KY, Atmospheric Environment, 32, 14/15, 2637-2647 (1998).
• [6]. Jóźwiak J., J. Podgórski: Statystyka od podstaw, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa, 2000.
• [7]. Memmesheimer M., J. Tippke, H.J. Jakobs, G. Piekorz, M. Weber, G. Schneider, A. Ebel, M. Kerschgen: Test case for BERLIOZ, Application of the EURAD modeling system to a sommer smog episode in July 1994 with special emphasis on the urban plume of Berlin.
• [8]. Wilks D.S.: Statistical Methods in the Atmospheric Sciences, Academic Press, 1995
• [9]. Zwoździak J., A. Zwoździak, A. Gzella: Prognozowanie stężeń zanieczyszczeń w powietrzu za pomocą wyrównywania wykładniczego i techniki AR/MA, [in:] Materiały III Forum Inżynierii Ekologicznej, Nałęczów 2000.
• [10]. Zwoździak J.: Metody prognozy i analizy stężeń zanieczyszczeń w powietrzu w regionie Czarnego Trójkąta, PWr Wrocław 1995.