Tytuł artykułu
Autorzy
Treść / Zawartość
Pełne teksty:
Identyfikatory
Warianty tytułu
Zarys ewolucji paleotektonicznej syneklizy bałtyckiej w starszym paleozoiku na podstawie map paleomiąższościowych
Języki publikacji
Abstrakty
Analysis of palaeothickness maps of the uppermost Vendian -Lower Cambrian and Middle Cambrian of the Baltic Syneclise has shown that thickness variability of those sediments was controlled by subsidence differentiation and palaeorelief of the buried crystalline basement. During the Late Cambrian-Tremadoc uplifting movements dominated with the exception of the westernmost part of the Baltic Syneclise which was undergoing subsidence. During the Ordovician the Jelgava Depression was the most prominent palaeotectonic element. It embraced the northeastern part of the analysed area. Since the Early Silurian times a distinct subsidence increase had taken place. During the Early Silurian this phenomenon was restricted to the peripheral part of the Pre-Vendian Platform. Later, on in the Late Silurian times this process embraced the whole analysed area.
W ramach współpracy międzynarodowej geologów polskich, litewskich, łotewskich i rosyjskich opracowano serię map paleomiąższościowych najmłodszego wendu-starszego paleozoiku syneklizy bałtyckiej. Analiza tych map pozwala na prześledzenie ewolucji paleotektonicznej obszaru w badanym okresie. Paleomiąższości najwyższego wendu-kambru dolnego ilustruje fig. 2. Dolnokambryjski zalew morski wkroczył na dość zróżnicowane morfologicznie podłoże. Na obszarze Polski najwybitniejszą paleostrukturą jest tzw. wyniesienie Zaręb w części centralnej całkowicie pozbawione osadów kambru dolnego. Na obszarze Obwodu Kaliningradzkiego i Litwy rejestrowane są wąskie grzędy rozdzielone obniżeniami, których pochodzenie związane jest ze zróżnicowaną morfologią fundamentu krystalicznego. W kambrze środkowym zmienność miąższościowa jest silniejsza niż w kambrze dolnym. Na obszarze Polski najbardziej zróżnicowane miąższości obserwuje się na wschód od Wisły. W Obwodzie Kaliningradzkim i na Litwie podstawowe trendy zmian miąższościowych w kambrze środkowym są podobne jak w kambrze dolnym. Kolejny etap rozwoju paleotektonicznego reprezentowany jest przez kambr górny-tremadok dolny. Ciągła pokrywa osadów tego wieku zachowana jest jedynie w zachodniej części badanego obszaru, gdzie wyraźnie zarysowane jest paleotektoniczne obniżenie Ławicy Słupskiej o kierunku W-E. Na pozostałym obszarze osady tego wieku zachowane są jedynie lokalnie w postaci płatów erozyjnych i brak jest tam wystarczających podstaw przeprowadzenia rejonizacji paleotektonicznej. Kolejna etapy rozwoju paleotektonicznego to ordowik dolny i ordownik środkowy-górny. Analiza map paleomiąższościowych wykazuje iż najwybitniejszym elementem paleostrukturalnym było wtedy rozległe obniżenie jełgawskie obejmujące większość obszaru Łotwy i część Litwy oraz przyległy akwen Bałtyku. Natomiast strefa wyraźnie zredukowanych miąższości w brzeżnej części platformy prewendyjskiej w rejonie Kościerzyny nie stanowiła prawdopodobnie wyniesienia, lecz obszar, w którym subsydencja nie była kompensowana przez sedymentację. W etapie dolnosylurskim większość istniejących wcześniej. lokalnych elementów paleostrukturalnych uległa rozformowaniu lub znacznej modyfikacji. W zachodniej części obszaru wzdłuż krawędzi platformy prewendyjskiej formuje się wyraźna skarpa strukturalna Bornholmu-Słupska o wysokim gradiencie zmian miąższościowych. W tym też rejonie w sylurze górnym została zarejestrowana najsilniejsza subsydeneja, a zrekonstruowane paleomiąższości osadów osiągają 2500-3000 m. Jak się przypuszcza (R. Dadlez, 1994) u schyłku syluru, w pridoli, nastąpiła pewna przebudowa planu strukturalnego polegająca na przesunięciu centrum subsydencji ze skrajnej części platformy w głąb kratonu w kierunku wschodnim w rejon Zatoki Gdańskiej.
Czasopismo
Rocznik
Tom
Strony
285--296
Opis fizyczny
mapki, bibliogr. 24 poz.
Twórcy
autor
autor
autor
autor
autor
autor
autor
autor
autor
- Polish Geological Institute, Rakowiecka 4, PL-00-975 Warszawa, Poland
Bibliografia
Typ dokumentu
Bibliografia
Identyfikator YADDA
bwmeta1.element.baztech-article-BUS1-0013-0048
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.