Identyfikatory
Warianty tytułu
Obszar Południowego Bałtyku w czasie ostatniej deglacjacji
Języki publikacji
Abstrakty
In the Polish economical zone of the Baltic Sea there are boulder fields (residuum of end moraines), remnants of end moraines, glaciofluvial deltas, eskers, and ice-dam lake deposits formed during a decay of the last Scandinavian ice sheet. Landforms and deposits of three ice marginal zones were distinguished in the Southern Baltic. The Gardno Phase probably corresponds to the Halland-West Skane Phase, dated at ca. 14 ka BP, and to the Middle Lithuanian Phase. The Słupsk Bank Phase is marked at a bottom of the Baltic Sea by boulder fields on the Słupsk Bank and by remnants of end moraines in the southern Bornholm Basin and the western Gdańsk Basin. It is to be correlated with the ice limit in Skane, dated at 13.5 ka BP, and with the North Lithuanian Phase at ca. 13.2 ka BP. The Southern Middle Bank Phase, marked by glaciofluvial deltas on this bank and by end moraines in the central Bornholm Basin, most probably corresponds to the ice margin in Skane, dated at 13.0-12.9 ka BP, and to the Otepää Phase in the east.
W czasie prac kartograficznych prowadzonych w latach 1977-1990 przez Oddział Geologii Morza Państwowego Instytutu Geologicznego w obszarze polskiej strefy ekonomicznej Morza Bałtyckiego rozpoznano szereg form i osadów związanych z zanikiem ostatniego lądolodu skandynawskiego. Opisano i przedstawiono na mapie rozmieszczenie głazów i głazowisk stanowiących rezyduum osadów morenowych, ostańców ciągów moren czołowych częściowo pogrzebanych pod młodszymi osadami, delt glacitluwialnych, ozów i osadów zastoiskowych. Na dnie południowego Bałtyku wyróżniono formy i osady trzech stref maginalnych: fazy Gardna, Ławicy Słupskiej i Południowej Ławicy Środkowej. Podjęto próbę korelacji przestrzennej i czasowej form zachowanych na dnie Bałtyku z cięgami marginalnymi występującymi po obu stronach Bałtyku. Faza Gardna, której wiek w strefie polskiego wybrzeża wyznaczają daty radiowęglowe torfów z Niziny Gardzieńsko-Łebskiej (K. Rotnicki, K. Borówka, 1995a, b) i Zatoki Pomorskiej (R. Kramarska, Z. Jurowska, 1991; R. Kramarska,1998), odpowiada najprawdopodobniej fazie Halland-West Skane, wyróżnionej i datowanej na ok. 14 ka BP przez E. Lagerlunda i M. Houmark-Nielsena (1993), jak również fazie środkowolitewskiej na wschodzie (A. Raukas i in., 1995; R. Pirrus, A. Raukas, 1996). Faza Ławicy Słupskiej, zaznaczająca się na dnie Bałtyku głazowiskami na Ławicy Słupskiej oraz ostańcami cięgów moren czołowych w południowej części Basenu Bornholmskiego i w zachodniej części Basenu Gdańskiego, może być korelowana z linią postoju krawędzi lądolodu w Skanii, datowaną na 13,5 ka BP (J. Lundqvist, 1994) i fazą północnolitewskŕ (Ługa), której wiek określa się na ok.13,2 ka BP (A. Raukas i in.,1995; R. Pirrus, A. Raukas, 1996). Faza Południowej Ławicy Środkowej, zaznaczona głównie przez delty glacifluwialne występujące na tej ławicy i moreny czołowe w środkowej części Basenu Bornholmskiego, odpowiada najprawdopodobniej strefie marginalnej w Skanii datowanej na 13.0-12.9 ka BP (J. Lundqvist, 1994), a na wschodzie fazie Otepaa (A. Raukas i in.,1995), nazywanej też fazą północnołotewską (V. K. Gudelis, E. Emelyanov, 1976). Recesja lądolodu z obszaru Południowej Ławicy Środkowej kończy deglacjację obszaru południowego Bałtyku. Około 12,7-12,6 ka BP na skutek wytapiania się martwych lodów w Rynnie Słupskiej przy podnoszeniu się poziomu wody, następuje połączenie zastoisk Basenów Gdańskiego i Bornholmskiego dając początek bałtyckiemu jezioru lodowemu-pierwszej fazie rozwojowej Morza Bałtyckiego.
Czasopismo
Rocznik
Tom
Strony
137--148
Opis fizyczny
wykr., bibliogr. 70 poz.
Twórcy
autor
- Polish Geological Institute, Marine Geology Branch, Kościerska 5, PL-80-328 Gdańsk, Poland., suscinowicz@pgi.gda.pl
Bibliografia
Typ dokumentu
Bibliografia
Identyfikator YADDA
bwmeta1.element.baztech-article-BUS1-0013-0032
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.