Identyfikatory
Warianty tytułu
Nowe dane petrologiczne o minerałach węglanowych w środkowojurajskich utworach klastycznych regionu Kujaw
Języki publikacji
Abstrakty
Carbonate minerals present in bioclastes, ooids, cements and veinlets of the Middle Jurassic rocks from the Kujawy area have been studied in detail. It has been found that the bioclasts are built of calcite and manganese calcite replaced by ferroan calcite, ankerite and minerals from the siderite group. Chamosite - the primary component of the ooids - is often replaced by siderite and magnesium siderite or ankerite. Cements of sandstones and mudstones are mainly built of ankerite while fillings of the veinlets - of ankerite and ferroan calcite. Widespread cementation with iron, calcium and magnesium carbonates as well as associated metasomatosis of grains and cements are related mainly to activity of salt tectonics.
Przedstawiono wyniki badań minerałów węglanowych występujących w osadach jury środkowej nawierconych głębokimi otworami w osiowej części wału kujawskiego oraz na jego zboczach. Osady te utworzyły się w płytkim morzu epikontynentalnym, którego największy zasięg stwierdzono w keloweju górnym. Utwory aalenu, bajosu i kujawu w osiowej strefie wału kujawskiego, to występujące na przemian warstwy szarych piaskowców oraz ciemnych mułowców, iłowców i heterolitów. Materiał detrytyczny jest tu spojony minerałami ilastymi i krzemionką, cementy węglanowe są nieliczne. Pojawiają się wkładki syderytów ilastych lub piaszczystych. Osady batonu odznaczają się wzrostem zawartości piaskowców ku stropowi profilów, a także wzrostem zawartości bioklastów i cementów węglanowych. Miejscami w batonie górnym pojawiają się wapienie oraz wkładki zlepieńców śródformacyjnych. W keloweju również notowano wapienie. Minerały węglanowe w osadach jury środkowej są składnikami szkieletu ziarnowego i cementów. Budują one bioklasty, wchodzące w skład ooidów, występują w intraklastach, cementach, a także w żyłkach. Zbadano 220 próbek w płytkach cienkich, w większości barwionych płynem Evamy'ego, co pozwoliło wyróżnić kalcyt i kalcyt żelazisty oraz dolomit, dolomit żelazisty i ankeryt. 22 próbki zbadano za pomocą analizy katodoluminescencyjnej w angielskiej aparaturze zamocowanej na stoliku mikroskopu polaryzacyjnego Optiphot 2 . Wykonano również 135 analiz jakościowych i 35 analiz ilościowych w mikroobszarach za pomocą rentgenowskiej mikrosondy energetycznej EDS Link ISIS sprzężonej z elektronowym mikroskopem skaningowym JMS-35 firmy JEOL. twierdzono, że bioklasty najczęściej są złożone z kalcytu czystego i kalcytu Mn. Notuje się też elementy szkieletowe, w których kalcyt został zastąpiony przez kalcyt Fe, ankeryt bądź syderyt. Ooidy pierwotnie złożone z szamozytu uległy miejscami syderytyzacji lub ankerytyzacji. Przemiany te przebiegały we wczesnej diagenezie osadów, gdyż formy zsyderytyzowane są kuliste, natomiast nie przeobrażone ooidy szamozytowe uległy silnemu spłaszczeniu pod wpływem kompakcji. W obrębie cementów najpospolitszy jest ankeryt. Często współwystępuje on z syderytem magnezowym, reprezentowanym przez syderoplesyt. Wraz ze wzrostem zawartości Mg w minerałach szeregu izomorficznego FeCO3-MgCO3 wzrasta wydłużenie romboedrów. Niektóre formy przypominają pistomesyt. Minerał ten został stwierdzony w badaniach porównawczych skał jury środkowej z otworu Mąkowary 1 (niecka szczecińska). W piaskowcach batonu górnego i keloweju częściej pojawia się kalcyt i kalcyt Fe/Mn. W wapieniach notowano kalcyt Mn/Fe, a także syderyt. Minerały węglanowe występują także w żyłkach tnących opisywane skały. Dostrzegano tu anekryt lub kalcyt Fe. W syderycie z otworu Brześć Kujawski IG 2 zanotowano wypełnienie żyłek przez anekryt, syderyt, kalcyt Fe, dolomit Fe i robakowaty minerał z grupy kaolinitu (dickit? nakryt?). Na podstawie wyników badań stwierdzono, że większość minerałów węglanowych z osadów jury środkowej Kujaw jest produktem cementacji diagenetycznej oraz związanej z nią szeroko rozwiniętej metasomatozy. Przyczyn tych zjawisk należy upatrywać w uruchomieniu bogatych w jony metali solanek cechsztyńskich przez tektonike salinarną.
Czasopismo
Rocznik
Tom
Strony
401--420
Opis fizyczny
fot., rys., tab., wykr., bibliogr. 68 p
Twórcy
autor
- Polish Geological Institute, ul. Rakowiecka 4, 00-975 Warszawa, Poland
Bibliografia
Typ dokumentu
Bibliografia
Identyfikator YADDA
bwmeta1.element.baztech-article-BUS1-0003-0115
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.