Tytuł artykułu
Autorzy
Treść / Zawartość
Pełne teksty:
Identyfikatory
Warianty tytułu
Warstwy klonowskie (najwyższy sylur -? najniższy dewon) a problem deformacji kaledońskich w Górach Świętokrzyskich
Języki publikacji
Abstrakty
This paper presents the results of sedimentological, petrographical, stratigraphical and tectonic studies of the Klonów Beds from the Silurian/Devonian boundary interval in the Holy Cross Mts. They have been found in boreholes Klonów 1 and Klonów 2. Alluvial fan, braid plain and braid delta deposits have been recognized and characterized. A facies model has been constructed for the Klonów Beds which interfinger with Miedziana Góra Conglomerates and Bostów beds. The occurrence of two marine basins, separated by an uplifted area located in the present-day Pasmo Główne Range, has been evidenced. A detailed lithological description of the cored sedimentary and pyroclastic deposits is given. Mineral composition of greywackes and arenites were analysed allowing determination of the geotectonic character of source areas. The source area for the Klonów and Bostów Beds were different zones of a recycled orogen whereas for the Barcza Beds --mainly a continental block. Palynological studies indicate that the Klonów Beds were deposited during the Pridoli and may correspond to the earliest Gedinnian. The studied rocks have been considered exhibit fault-fold tectonics. Geological processes, which took place at the decline of the Caledonian epoch at the boundary of the Kielce and Łysogóry Regions in the Holy Cross Mts., ara described. A problem of molasses representing the decline of the Lower Palaeozoic sedimentary-diastrophic cycle is also discussed. It has been evidenced that the Kielce and Łysogóry units had become integrated into the single Holy Cross orogen during the Late Silurian - before the Klonów Beds were deposited, probably during the Ardennian tectonic movements.
Procesy geologiczne, zachodzące u schyłku epoki kaledońskiej (przełom syluru i dewonu) w Górach Świętokrzyskich, na pograniczu regionów łysogórskiego i kieleckiego, budzą zainteresowanie z powodu szczególnej pozycji, jaką zajmuje ten obszar w obrazie strukturalnym Europy. Określa ją sąsiedztwo kratonu wschodnioeuropejskiego (platformy prewendyjskiej)oraz bliski związek tektoniczny z górotworami: kaledońskim, waryscyjskim i alpejskim. Krawędź SW kratonu wschodnioeuropejskiego ukrytą głęboko w podłożu może odwzorowywać główna dyslokacja świętokrzyska, która dzieli jednostkę kielecką od łysogórskiej. Jednostka łysogórska jest częścią składową kaledonidów małopolskich lub elementem pokrywy platformowej zregenerowanej podczas ruchów waryscyjskich. (...) W artykule podano wyniki badań sdymentologicznych, petrograficznych, stratygraficznych i tektonicznych warstw klonowskich z pogranicza syluru i dewonu świętokrzyskiego, nawierconych w regionie łysogórskim w obszarze stratotypowym w otworach Klonów 1 (głęb. 80 m) i Klonów 2 (głęb. 100 m). W otworze Klonów 1 pod warstwami barczańskimi (głęb. 1,8-12,8 m) odwiercano najpierw warstwy bostowskie (12,8-17,75 m), a następnie warstwy klonowskie górne (17,75-54,0 m) i dolne (54,0-80,0 m). W otworze Klonów 2 wiercono wyłącznie w warstwach klonowskich dolnych, których nie przebito do 100 m. (...) Obserwacje sedymentologiczne oparto na analizie rdzeni z otworów Klonów 1 i 2. Wyróżniono następujące facje: Gd - diamiktyty, Gif - zlepieńce intraformacyjne, Sm - piaskowce masywne, Sh - piaskowce z laminacją poziomą, Slc - piaskowce z warstwowaniem przekątnym w dużej skali, Sfr - piaskowce ze smugami mułowcowymi i warstwowaniem przekątnym w małej skali, Sbt - piaskowce zbioturbowane, Fm - masywne skały drobnoziarniste. Jak wynika z modelu facjalnego, warstwy klonowskie w profilu otworów Klonów 1 i 2 powstały w środowisku stożków aluwialnych, równi roztokowej i delt roztokowych utworzonych na skutek wkraczania stożków aluwialnych i równi roztokowej do płytkowodnego zbiornika morskiego. Rozpoznane w górnej części profilu otworu Klonów 1 niewątpliwie morskie osady warstw bostowskich zazębiają się z warstwami klonowskimi. Osady warstw klonowskich powstały w dwóch odrębnych zbiornikach przedzielonych obszarem wyniesionym, znajdującym się w miejscu dzisiejszego Pasma Głównego. Z południa ku północy przechodzimy więc kolejno od kieleckiego obszaru źródłowego materiału okruchowego przez zbiornik niewachlowsko-miedzianogórski do łysogórskiego obszaru źródłowego, a następnie do zbiornika klonowskiego. Do zbiornika niewachlowsko-miedzianogórskiego, zarówno z południa - z obszaru kieleckiego, jak i z północy- z obszaru łysogórskiego wkraczały gruboziarniste stożki aluwialne tworząc delty stożkowe (zlepieniec miedzianogórski). (...) Analiza petrograficzna osadów wskazuje, że piaskowce tworzące profil Klonów 1 i 2 wykazują niska dojrzałość mineralogiczną i teksturalna i odpowiadają składem szarowakom litycznym, rzadziej arenitom sublitycznym i sporadycznie arenitom kwarcowym. Z piaskowcami współwystępują mułowce i iłowce, a także zlepieńce i tufity. Dla określenia pochodzenia materiału detrytycznego i pozycji tektonicznej obszarów źródłowych metoda Gazzi-Dickinsona analizowano skład petrograficzny szkieletu ziarnowego piaskowców. Wyniki badań wskazują, że obszarem źródłowym był orogen zbudowany ze skał osadowych - piaskowców, mułowców, szarogłazów i iłowców, a także kwaśnych skał wulkanicznych. Wkładki tufitów w obrębie warstw klonowskich świadczą też, o towarzyszącej sedymentacji aktywności wulkanicznej obszarów źródłowych. Pozycja tektoniczna określona z trójkątnych diagramów QFL wskazuje na reaktywowany orogen jako źródło materiału klastycznego, natomiast z trójkąta, w którego narożach występują okruchy skał Lm, Lv, Ls+Lf, wynika, że był to łuk magmatyczny przechodzący strefę szwu strukturalnego. (...) Tektonika warstw klonowskich w Klonowie przedstawia się jako uskokowo-fałdowa. Obserwacje sugerują, że odkształcenie badanych warstw zachodziło na niezbyt dużej głębokości. (...) Pogląd, że główna dyslokacja świętokrzyska ma charakter szwu tektonicznego, można przyjąć zarówno na gruncie hipotezy o zespoleniu terranu małopolskiego z kratonem Europy Wschodniej, jak i hipotezy przyjmującej połączenie dwóch terranów: małopolskiego (kieleckiego) i łysogórskiego. Obserwacje geologiczne i wyniki badań geofizycznych wykluczają istnienie strefy subdukcji w paleozoiku w sąsiedztwie głównej dyslokacji świętokrzyskiej.(...) W Paśmie Klonowskim, w południowym skrzydle synkliny bodzentyńskiej, niezgodność pokaledońska mieści się zwykle w granicach błędu pomiarowego i nigdzie nie przekracza 8-10. Jednakże ruchy kaledonskie wyraziły się tutaj bardzo mocno rozwojem miąższego (400-600m) kompleksu oldredowego o charakterze typowej molasy. Zlepieńce miedzianogórskie i warstwy klonowskie reprezentują starszy oldred świętokrzyski, tj. starszą molase kaledońską. Młodszy oldred świętokrzyski, czyli późną ortomolase kaledońską, reprezentują warstwy barczańskie utworzone już po pulsacjach eryjskich, które zamknęły sedymentację morską warstw bostowskich i zarazem przerwały depozycje warstw klonowskich. (...)
Czasopismo
Rocznik
Tom
Strony
341--378
Opis fizyczny
fot., wykr., bibliogr. 93 poz.
Twórcy
autor
autor
autor
- Świętokrzyskie Mts. Branch, Polish Geological Institute, Zgoda 21, 25-953 Kielce, Poland
Bibliografia
Typ dokumentu
Bibliografia
Identyfikator YADDA
bwmeta1.element.baztech-article-BUS1-0003-0113
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.