Tytuł artykułu
Autorzy
Treść / Zawartość
Pełne teksty:
Identyfikatory
Warianty tytułu
Pierwsze znalezisko dolnopaleoceńskiego krokodyla Thoracosaurus Leidy, 1852 w Polsce : ujęcie geologiczne i paleontologiczne
Języki publikacji
Abstrakty
Artykuł przedstawia wyniki geologicznego i paleontologicznego opracowania profilu w Kamiennym Dole, w którym M. Żarski w 1995 r. odkrył fragment szkielety krokodyla z rodzaju Thoracosaurus Leidy, 1852. Prace prowadzono w ramach tematu finansowanego przez Państwowy Instytut Geologiczny pod kierunkiem M. Żarskiego w zespole: G. Jakubowski, E. Gawor-Biedowa i M.Machalski. Omawiane odsłonięcie znajduje się w wąwozie nie opodal Kazimierza Dolnego nad Wisłą. Profil zaczyna się opokami górnego mastrychtu kilkumetrowej miąższości, należącymi do poziomu biostratygraficznego Belemnellakazimiroviensis (Hoploscaphites constrictus crassus). E. Gawor-Biedowa (1992) stwierdziła w tych utworach otwornice charakterystyczne dla górnego mastrychtu: Bolivina alexandrae Gawor-Biedowa oraz B. Praecrenulata Gawor-Biedowa, a także Praeglobobulimina imbricata (Reuss), Osangularia peracuta (Lipnik) i Anomalinoides pinguis (Jennings). Opoki przechodzą w twardy wapień, który uległ według M. Machalskiego lityfikacji dopiero w danie. Autorzy pryzyjęli graice między kredą i trzeciorzędem w stropie twardego wapienia podobnie jak K. Pożaryska (1967). W piaszczystych wypełnieniach nor po bezkręgowcach znajdujących się w twardym wapieniu występuje ubogi zespół otwornic paleoceńskich. W profilu zidentyfikowano także paleoceńskie małże, takie jak np. Cucullaea volgensis Barbit de Marny, 1874. W nadległym piaskowcu glaukonitowym, z poziomem konkrecji fosforytowych w stropie, stwierdzono typowy zespół otwornic dolnopaleoceńskich z pojedynczymi otwornicami kredowymi. Zostały tu także zidentyfikowane belemnity z grupy Belemnella kazimiroviensis ze szczególnym nagromadzeniem w poziomie fosforytowym. Oprócz gatunków mastrychtckich małży, ostryg, jeżowców i ramienionogów stwierdzono faunę paleoceńską. To przemieszanie gatunków kredowych i trzeciorzędowych w omawianych utworach jest przedmiotem kontrowersji. Chodzi o to, czy utwory te należy zaliczyć do mastrychtu, czy też do paleocenu. Zarówno gatunki otwornic, jak również małżów i ślimaków jednoznacznie określają wiek skał na dolny paleocen, który można korelować z danem środkowym. Powyżej poziomu rezydualnego z fosforytami w piaszczystych gezach znaleziono szczątki krokodyla zachowane w bardzo dobrym stanie. Jest to pierwsze znalezisko fragmentu szkielety krokodyla z rodzaju Thoracosaurus w Polsce i czwarte w Europie pochodzące z osadów dolnego paleocenu z pobliża granicy kreda/trzeciorzęd. Szczątki krokodyli tego rodzaju w osadach tego samego wieku co w Europie znaleziono także w Ameryce Północnej. Badany fragment szkieletu należy do części ogonowej wraz z pokruszonymi kręgami tułowiowymi i krzyżowymi. Na uwagę zasługują charakterystyczne dla krokodyli płytki pancerza. Opisany krokodyl prowadził morsko-lądowy tryb życia, a jego (prawdopodobnie) długi pysk charakterystyczny dla tego rodzaju przystosowany był do łowienia ryb. Znalezisko krokodyla, a także pni drzew w badanych osadach sugerują bliskość lądu. Do oznaczenia gatunkowego niezbędna jest jednak czaszka, której w opisywanym materiale nie znaleziono. Analiza ślimaków i małżów pozwala przypuszczać, że morze, w którym żył krokodyl, nie przekraczało 80 m głębokości, temperatura wody wynosiła około 180C, a zasolenie miało charakter pełnomorski.
Skeletal remains of crocodile of the genus Thoracosaurus Leidy, 1852 were discovered by M. Żarski in Lower Paleocene gaizes in the neighbourhood of Kazimierz Dolny. They consist of a part the vertebral column containing the last dorsal vertebra, the sacrum and eight caudal vertebrae. The age of the deposit was determined by means of micro- and macrofauna; they were dated as middle Danian. In the absolute chronological scale it was the period between 64,5 and 62,5 m.y. ago. The study of pelecypods and gastropods makes it possible to assume that the sea in which the crocodilian lived was a shallow basin with water temperature of about 180C. The presence of tree trunks in the layer containing the crocodilian skeleton suggest closeness to land. The foraminifers occurring in the Greensand, the hard limestone 'hardground' and the opokas were also studied.
Czasopismo
Rocznik
Tom
Strony
141--160
Opis fizyczny
fot., rys., tab., bibliogr. 52 poz.
Twórcy
autor
autor
autor
- Polish Geological Institute, ul. Rakowiecka 4, 00-975 Warszawa, Poland
Bibliografia
Typ dokumentu
Bibliografia
Identyfikator YADDA
bwmeta1.element.baztech-article-BUS1-0003-0098
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.