Main stratigraphical units of the Pleistocene in southeastern Poland and the northwestern Ukraine, and their correlation in Western and mid-eastern Europe

• Autorzy: Lindner L. , Wojtanowicz J. , Bogutsky A.B.

Warianty tytułu

PL

Główne jednostki stratygraficzne plejstocenu SE Polski i NW Ukrainy oraz ich korelacja na obszarze zachodniej i środkowo-wschodniej Europy

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

Basing on key sections of glacial, lake, fluvial and loessy sediments (the latter with palaeosols), 15 stratigraphical units of the Pleistocene were described and correlated for the area of southeastern Poland and northwestern Ukraine. Eight of these units represent glaciations (Narevian, Nidanian, Sanian 1, Sanian 2, Liviecian, Odranian, Wartanian and Vistulian), and seven are interglacials (Podlasian, Małopolanian, Ferdynandovian, Mazovian, Zbójnian, Lublinian and Eermian). Extents of Scandinavian ice-sheets in this area are presented during the described glaciations, accompanied by tentative correlation to the main stratigraphical units of the pre-Pleistocene and Pleistocene in western and mid-eastern Europe.

PL

Na podstawie analizy 42 reperowych profilów osadów lodowcowych, jeziornych, rzecznych, jaskiniowych i lessowych, z zachowanymi w nich glebami kopalnymi, dokonano charakterystyki i korelacji 15 głównych jednostek podziału stratygraficznego plejstocenu SE Polski i NW Ukrainy. Osiem jednostek reprezentuje odrębne zlodowacenia (nawri, nidy, sanu 1, sanu 2=wilgi, liwca, odry, warty i wisły), siedem - odrębne interglacjały (podlaski=augustowski, małopolski, ferdynandowski, mazowiecki, zbójnowski, lubawski=lubelski i eemski). Poza ostatnim zlodowaceniem lądolody skandynawskie wkroczyły na opisywany obszar pozostawiając osady i formy rzeźby wyznaczające maksymalne zasięgi. Prezentowane opracowanie ściśle nawiązuje zarówno do wcześniejszej korelacji osadów lodowcowych i lessów oraz osadów jeziornych i gleb kopalnych na obszarze wyżyn południowopolskich jak też do prac dotyczących korelacji stratygraficznej lessów polskich i ukraińskich. Dzieki tym pracom i uzyskanym materiałom przedstawiono nową próbę korelacji wiekowej osadów czwartorzędowych zachowanych w profilach stratygraficznych w Kotlinie Sandomierskiej, na północnym przedpolu Karpat oraz Wyżynie Wołyńskiej i Podolskiej. Z uzyskanych tą drogą danych widać, jak ważną rolę należy przypisać stratygrafii lessowo-glebowej przy uściślaniu schematu stratygraficznego czwartorzędu. Całość zebranych materiałów pozwoliła na podjęcie próby korelacji głównych jednostek podziału stratygraficznego czwartorzędu zachodniej i środkowo-wschodniej Europy. Korelacja ta dowodzi wyjątkowego znaczenia SE Polski i NW Ukrainy jako obszaru, gdzie zachowały się ślady pobytu lądolodów skandynawskich w czasie 7 kolejnych zlodowaceń (od narwi do warty) oraz gdzie istnieje najlepsza możliwość korelacji tych zlodowaceń z lessami akumulowanymi zarówno w strefach brzeżnych zlodowaceń, jak też w warunkach ekstraglacjalnych.

Słowa kluczowe

EN

stratigraphy; correlation; Pleistocene; Sandomierz Basin; Lublin Upland; Małopolska Upland; Podolian Upland; Volhynian Upland

PL

stratygrafia; plejstocen; osad czwartorzędowy; korelacja wiekowa; Wyżyna Lubelska; Wyżyna Małopolska; Wyżyna Wołyńska; Wyżyna Podolska; Kotlina Sandomierska

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Kwartalnik Geologiczny
• Rocznik: 1998
• Tom: Vol. 42, nr 1
• Strony: 73--86
• Opis fizyczny: mapa, wykr., bibliogr. 94 poz.

Twórcy

autor

Lindner L.

autor

Wojtanowicz J.

autor

Bogutsky A.B.

• Institute of Geology, University of Warsaw, al. Żwirki i Wigury 93, 02-089 Warszawa