Reżim wiatru a rozwój wydm gwiaździstych ergu Chebbi (południowe Maroko)

• Autorzy: Biejat K.

Warianty tytułu

EN

Wind regime and development of star dune on Erg Chebbi (South Marocco)

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Wydmy gwiaździste (wydmy piramidalne, demkhas, ghourds, rhourds, oghrouds) są najmniej rozpoznanymi formami akumulacji eolicznej. Ich występowanie wiąże się z obszarami charakteryzującymi się złożonym reżimem wiatru - o co najmniej trzech kierunkach wiatru wydmotwórczego. Wykorzystując przestrzenne modele 16 form wydmowych, wykonane na podstawie szczegółowych pomiarów terenowych, przeanalizowano kształt wydm ergu Chebbi. Położenie i przebieg ramion porównano z reżimem wiatru. Określono dominujące kierunki wiatru wydmotwórczego dla wydm gwiaździstych oraz wydm poprzecznych w różnych fazach rozwoju, od form inicjalnych do dojrzałych. Stwierdzono, że rozwój wydm gwiaździstych ergu Chebbi związany jest tylko z dwoma kierunkami wiatru wydmotwórczego: SW i NE. Uzyskane wyniki pozwalają wnioskować, że obszary, na których dominują dwa kierunki wiatru, stanowią potencjalne regiony tworzenia się wydm gwiaździstych.

EN

Star dunes (pyramid dunes, demkhas, ghourds, rhourds, oghrouds) are the least studied dune type. Their development is typically associated with multidirectional wind regime. The aim of the study was to analyze the star dunes shape and correlate it with wind regime. This was made on the basis of detailed field measurements conducted within the Erg Chebbi (S Morocco), which allow to create 3D models of 16 dune forms. The position and orientation of dune arms were compared with wind regime. This allow to determine the main wind directions, which influence the development of star and transverse dunes in this area. The analysis is made for dune in different stages, from initial to mature forms. The results show that development of star dune on Erg Chebbi is connected with two wind directions, SW and NE wind. This allows to conclude that the areas with two dominant wind directions (bimodal wind regime) are the potential regions of star dune development.

Słowa kluczowe

PL

wydmy gwiaździste; morfodynamika; reżim wiatru; procesy eoliczne; erg Chebbi; Maroko

EN

star dunes; morphodynamics; eolian processes; wind regime; Erg Chebbi; Morocco

• Wydawca: Stowarzyszenie Geomorfologów Polskich
• Czasopismo: Landform Analysis
• Rocznik: 2012
• Tom: Vol. 20
• Strony: 5--11
• Opis fizyczny: Bibliogr. 18 poz., rys.

Twórcy

autor

Biejat K.

• Instytut Geografii Fizycznej, Wydział Geografii i Studiów Regionalnych, Uniwersytet Warszawski, Warszawa,

Bibliografia

• Barczuk A., Dłużewski M., Dubis L., Skocki K., 2006. Rozwój pól wydmowych Ergu Chebbi. W: M. Dłużewski, I. Tsermegas (red.), Geograficzne i geologiczne uwarunkowania rozwoju rzeźby Maroka. Warsztaty geomorfologiczne. WGiSR UW, SGP: 187–216.
• Benmohammadi A., 2001. Ensablement et désertification au sud-est Marocain: Trajectoires éoliennes et origine du sable des vallées de Drâa, Ziz et Rhéris. Thése de Doctorat d’Etat. Université Ibn Tofial, Faculté des Sciences, Kenitra.
• Cooke R.U., Warren A., 1973. Geomorphology in Deserts. Batsford, London.
• Dong Z., Wang T., Wang X., 2004. Geomorphology of the megadunes in the Badain Jaran Desert. Geomorphology 60: 191–203.
• Fryberger S.G., 1979. Dune forms and wind regime. W: E.D. McKee (red.), A Study of Global Sand Seas. US Geol. Surv. Prof. Pap. 1052: 137–169.
• Fryberger S.G., Goudie A.S., 1981. Arid geomorphology. Prog. Phys. Geogr. 5: 409–428.
• Holm D.A., 1960. Desert geomorphology in the Arabian Peninsula. Science 123: 1369–1379.
• Howard F., Baghdady A., Goodell P., 2007. Mineralogical and geomorphological characterization of sand dune in the eastern part of United Arab Emirates using orbital remote sensing integrated with field investigations. Geomorphology 83: 67–81.
• Lancaster N., 1989. Star dunes. Prog. Phys. Geogr., 13: 67–91.
• Lancaster N., 1995. Geomorphology of Desert Dunes. Routledge, London–New York.
• Nielson J., Kocurek G., 1987. Surface processes, deposits, and development of star dunes: Dumont dunes field, California. Bull. Geol. Soc. Am. 99: 177–186.
• Pietrow M.P., 1976. Pustynie kuli ziemskiej. PWN, Warszawa.
• Pye K., Tsoar H., 2009. Aeolian Sand and Sand Dunes. Springer.
• Thomas D., 2000. Arid Zone Geomorphology. Process, Form and Change in Drylands. Wiley.
• Wang T., Zhang W., Dong Z., Qu J., Jing Z., Wang W., Feng J., 2005. The dynamic characteristics and migration of a pyramid dune. Sedimentology 52: 4229–4440.
• Wasson R.J., Hyde R., 1983. Factors determining desert dune type. Nature 304: 227–578.
• Wojtanowicz J., 2010. Współczesne procesy eoliczne. Wyd. Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, s. 1–116.
• Yang X., Liu T., Xiao H., 2003. Evolution of megadunes and lakes in Badain Jaran Desert, Inner Mongolia, Chine during last 31,000 years. Quaternary International 104: 99–112.