An attempt to assess the modern and the Little Ice Age climatic snowline altitude in the Tatra Mountains

• Autorzy: Zasadni J. , Kłapyta P.
• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

An empirical glacio-climatic relation (Ohmura et al., 1992) and meteorological data (temperature and precipitation) are employed to provide the elevation in the Tatra Mts. climate model, where conditions are suitable for hypothetical glacierisation (temperature-precipitation ELA). During the Little Ice Age (LIA) it is to have been 1.5 centigrade colder than during the warmest decades of the 20th century (Niedźwiedź, 2004); however, some scenarios are used to define precipitation amounts related to the vertical distribution in climate model and temporal variability. The results indicate that during both considered periods - the warmest decades of the 20th century and the coolest period of LIA - the climatic snowline (cSL) was placed in most cases above the highest Tatra Mts. summits and crests. However, its spatial arrangement was unequal. In the vicinity of Kasprowy Wierch, the modern cSL is assessed to be at ca. 2,450-2,650 m a.s.l. and that during LIA at ca. 2,300-2,450 m a.s.l. In the case of Lomnicky Štit (2,634 m) it was at the level of ca. 2,700–2,800 m a.s.l. (modern times) and ca. 2,600–2,700 m a.s.l. (LIA). The discrepancies in the cSL altitude between these two locations can be explained in part by exposition to the prevailing moisture transport and orographically-induced precipitation.

Słowa kluczowe

EN

climatic snowline; temperature-precipitation ELA; Little Ice Age; Tatra Mts.

• Wydawca: Stowarzyszenie Geomorfologów Polskich
• Czasopismo: Landform Analysis
• Rocznik: 2009
• Tom: Vol. 10
• Strony: 124--133
• Opis fizyczny: Bibliogr. 50 poz., rys.

Twórcy

autor

Zasadni J.

autor

Kłapyta P.

• Jagiellonian University, Institute of Geological Sciences, Kraków, Poland,

Bibliografia

• Barsch, D., 1996: Rockglaciers. Springer: 319 pp.
• Baumgart-Kotarba, M., Jonasson, C. & Kotarba, A., 1990: Studies of youngest lacustrine sediments in the High Tatra Mountains, Poland. Studia Geomorphologica- Carpatho-Balcanica, 14, 161–177.
• Bednarz, Z., 1984: The comparison of dendroclimatological reconstructions of summer temperatures from the Alps and Tatra Mountains from 1741–1965. Dendrochronologia, 2: 63–72.
• Benn, D. I. & Evans, D. J. A., 1998: Glaciers & glaciation. Arnold, London: 734 pp.
• Benn, D. I. & Lehmkuhl, F., 2000: Mass balance and equilibrium line altitudes of glaciers in high mountain environments. Quaternary International, 65/66: 15–29.
• Chomicz, K. & Šamaj, F., 1974: Zražkove Pomery. In: Konček, M., (Ed.) Klima Tatier. Vydavatelstvo Slovenskej Akademie Vied, Bratislava: 89–135.
• Durocher, J., 1846: Memoire sur la limite des neiges perpetuelles, sur les glaciers du Spitzberg compares a ceux des Alpes, sur les phenomenes diluviens et les theories ou on les suppose produits par des glaciers. Géographie Physique, Géographie Botanique, Botanique et Physiologie. Paris, 1, 2: 237–408.
• Frei, Ch. & Schar, Ch., 1998: A precipitation climatology of the Alps from high-resolution rain-gauge observations. International Journal of Climatology, 18: 873–900.
• Fuchs, F., 1863: Die Centralkarpathen mit den nachsten Voralpen. Pest: 318 pp.
• Gadomski, A., 1925: Morfologia glacjalna północnychstoków WysokichTatr ., Cieszyn: 150 pp.
• Gądek, B., 2008: The problem of firn-ice patches in the Polish Tatras as an indicator of climatic fluctuations. Geographia Polonica, 81, 1: 41–53.
• Greene, A. M.&Broecker, W. S., 1999: Swiss glacier recession since the Little Ice Age: reconciliation with climate records. Geophysical Research Letters, 26: 1909–1912.
• Grissinger, K., 1888: Die Schneegrenze in der Hohen Tatra. Bericht des Vereins der Geographen, Wien, 14: 44–49.
• Gross, G., Kerschner, H. & Patzelt, G., 1977: Methodische Untersuchungen uber die Schneegrenze in alpinen Gletschergebieten. Zeitschrift für Gletscherkunde und Glazialgeologie, 12: 223–51.
• Hess, M., 1965: Piętra klimatyczne wPolskich Karpatach Zachodnich. Zeszyty Naukowe UJ, Prace Geograficzne, 11: 267 pp.
• Jania, J., 1997: Glacjologia. Nauka o lodowcach.Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 359 pp.
• Klimaszewski, M., 1960: On the influence of pre-glacial relief on the extension and development of glaciation and deglaciation of mountainous regions, Przegląd Geograficzny, 32: 41–49.
• Klimaszewski, M., 1962: Zarys rozwoju rzeźby Tatr Polskich. In: Szafer, W. (Ed.), Tatrzański Park Narodowy. Krakow: 105–125.
• Klimaszewski, M., 1967: Polskie Karpaty Zachodnie w okresie czwartorzędowym. Czwartorzęd Polski. PWN, Warszawa: 431–497.
• Klimaszewski, M., 1988: Rzeźba Tatr Polskich. PWN, Warszawa: 667 pp.
• Kłapa, M. 1980: Procesy morfogenetyczne oraz ich związek z sezonowymi zmianami pogody w otoczeniu Hali Gąsienicowej w Tatrach. Dokumentacja Geograficzna, IG i PZ PAN, 4: 1–53.
• Kolbenheyer, K., 1890: Die klimatischen Verhaltnisse der Zentralkarpathen. Jahrbuch Ungarischen Karpathen-Vereins, 17: 235–246.
• Kołodziej, T., 1995: Charakterystyka wieloletnich płatów śnieżnychw zachodniej części słowackichTatr Wysokich. Unpublished MSc. thesis, Katedra Geomorfologii, Wydział Nauk o Ziemi, Uniwersytet Śląski, Sosnowiec.
• Konček, M.&V. Briedoň, V., 1959: Snehove pomery Vysokych Tatier. Geografický èasopis, 11: 3–42.
• Konček, M. & Orlicz, M., 1974: Teplotne pomery. In: Konček, M., (Ed.), Klíma Tatier. Vydavateľstvo Slovenskej Akademie Vied, Bratislava: 443–470.
• Kořistka, K., 1864: Die Hohe Tatra in den Central Karpathen. Petermanns Geographische Mitteilungen, Erganzungshelft, Gotha, 12: 124 pp.
• Kotarba, A., 1976: Wspołczesne modelowanie węglanowych stokow wysokogorskich na przykładzie Czerwonych Wierchow w Tatrach Zachodnich. Prace Geograficzne IG i PZ PAN, 120: 1–128.
• Kotarba, A., 1984: Elevational differentiation of slope geomorphic processes in the Polish Tatra Mts. Studia Geomorphologica Carpatho-Balcanica, 18: 113–17.
• Kotarba, A., 1996: Wspołczesne procesy rzeźbotworcze. In: Mirek, Z. et al. (Eds.) Przyroda Tatrzańskiego Parku Narodowego. Tatry i Podtatrze 3. Tatrzański Park Narodowy, Krakow–Zakopane: 125–137.
• Kotarba, A., 2004: Zdarzenia geomorfologiczne w Tatrach Wysokich podczas Małej Epoki Lodowej. In: Kotarba, A. (Ed.), Rola małej epoki lodowej w przekształcaniu środowiska przyrodniczego Tatr. Prace Geograficzne IG i PZ PAN, 197: 9–54.
• Lukniš, M., 1973: Reliéf VysokýchTatier a ichpred -polia. Veda, Bratislava: 375 pp.
• Łajczak, A., 2006: Spatial distribution of water resources in the Tatra Mountains on the background of other mountains. In: Kotarba, A. & Borowiec, W. (Eds.), Tatrzański Park Narodowy na tle innych górskich terenów chronionych, Zakopane, v. 1: 19–34
• Matthews, J. A., 2007: Neoglaciation in Europe In: Elias, S. (Ed.), Encyclopedia of Quaternary Science, Elsevier: Amsterdam: 1122–1133.
• Melo, M., 2005: Warmer periods in the Slovak mountains according to analogue method and coupled GCM. Croatian Meteorological Journal, 40: 589–592.
• Niedźwiedź, T., 1992: Climate of the Tatra Mountains. Mountain Researchand Development, 12, 2: 131–146.
• Niedźwiedź, T., 2004: Rekonstrukcja warunkow termicznych lata wTatrach od 1550 roku. In: Kotarba, A. (Ed.), Rola małej epoki lodowej w przekształcaniu środowiska przyrodniczego Tatr. Prace Geograficzne IG i PZ PAN, 197: 57–88.
• Niedźwiedź, T., 2006: Variability of air temperature in the Tatra Mountains in comparison with the Southern Carpathians and the Alps In: Kotarba, A. & Borowiec, W. (Eds.), Tatrzański Park Narodowy na tle innychgórskichterenów chronionych, Zakopane, v. 1: 9–17.
• Obidowicz, A., 1996: A Late glacial-Holocene history of the formation of vegetation belts in the Tatra Mts. Acta Palaeobotanica, 36, 2: 159–206.
• Ohmura, A., Kasser, P.&Funk, M., 1992: Climate at the equilibrium line of glaciers. Journal of Glaciology, 38: 397–411.
• Partsch, J., 1882: Die Gletscher der Vorzeit in den Karpathen und den Mittelgebirgen Deutschlands. W. Koebner (Eds.), Breslau: 198 pp.
• Partsch, J., 1923: Die Hohe Tatra zur Eiszeit. Leipzig, 220 pp.
• Paschinger, V., 1912: Die Schneegrenze in verschiedenen Klimaten. Petermanns Geographische Mitteilungen, Erganzungshelft, Gotha, 173 pp.
• Patzelt, G., 1995: Holocene glacier and climate variations. In: Schirmer, W. (Ed.), Quaternary Field Trips in Central Europe. Verlag Dr. Friedrich Pfeil, Munchen: 385–389.
• Plesnik, P., 1971. Horná hranica lesa vo Vysokých a BelanskýchTatrách . Vydavateľstvo SAV, Bratislava: 238 pp.
• Rączkowska, Z., 2008: Are there geomorphic indicators of permafrost in the Tatra Mountains? Geographia Polonica, 81, 1: 117–133.
• Starkel, L., 1977: Paleogeografia holocenu. PAN, Warszawa: 362 pp.
• Vojtek, M., Faško, P. & Šastny P., 2003: Some selected snowclimate trends in Slovakiawith respect to altitude. Acta Meteorologica Universitatis Comenianae, 32: 17–27.
• Vitasek, F., 1956: Sněþna čara ve Vysokych Tatrach. Geografický èasopis, 8, 4: 171–176.
• Wahlenberg, G., 1814: Flora Carpatorum principalium exhibens plantas in montibus Carpaticis inter flumina Waagum et Dunajetz, cui praemittitur tractatus de altitudine, vegetatione, temperatura et meteoris horum montium in genere. Gottingen: 408 pp.
• Zemp, M., Hoelzle, M. & Haeberli, W., 2007: Distributed modelling of the regional climatic equilibrium line altitude of glaciers in the European Alps. Global and Planetary Change, 56: 83–100.
• Zemp, M., Paul, F., Hoelzle, M. & Haeberli, W., 2008: In: Orlove, B. et al. (Eds.), Darkening Peaks: Glacier Retreat, Science, and Society. Berkeley, US: 152–167.