Problems in geoecological approach to high-mountain environment (based on studies of relief : vegetation relationships)

• Autorzy: Kozłowska A. , Rączkowska Z.
• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The paper discusses the issues associated with the geoecological rendition of high mountains, taking as a basis the authors’ studies of interrelations between relief and vegetation. The fundamental prerequisites for these studies are presented, with emphasis on the fact that the relation between the two elements is indirect and takes place via the intermediary of the habitat. With respect to the scales, both spatial and temporal, applied in the study of landscape, it is established that the majority of relations between vegetation and relief is analysed on the micro-scale, and much less frequently on the meso-scale. Application of areal methods in respective studies provides the possibility of determining the measure of relation between the elements considered. The linear methods (like, e.g., the catena method) allow for grasping the gradient differentiation of the spatial patterns on high mountain slopes. It was established that the main source of problems with landscape representation of high mountains is the mosaic character of the landscape structure. Due to this, even though the interrelations between the elements of the environment – including relief and vegetation – are distinctly visible, they have not been made precise enough with the mathematically defined dependencies, which make development of models of structure and functioning of high mountain slopes more difficult.

Słowa kluczowe

EN

high-mountain landscape; relief; vegetation; geoecological aproach; Tatra Mts.

• Wydawca: Stowarzyszenie Geomorfologów Polskich
• Czasopismo: Landform Analysis
• Rocznik: 2009
• Tom: Vol. 10
• Strony: 70--76
• Opis fizyczny: Bibliogr. 41 poz., rys.

Twórcy

autor

Kozłowska A.

autor

Rączkowska Z.

• Polish Academy of Sciences, Institute of Geography and Spatial Organization, Department of Geoecology and Climatology, Twarda 51/55, 00-818 Warszawa, Poland,

Bibliografia

• Allen, T.F.H. & Starr, T.B., 1982: Hierarchy: Perspectives for ecological complexity. University of Chicago Press, 310 pp.
• Balon, J., 1992: Struktura i funkcjonowanie polskiej części zlewni Białki w Tatrach. Unpublished Ph.D. thesis, IG UJ Kraków, 1992.
• Balon, J., 2000a: Piętra fizycznogeograficzne Polskich Tatr. Prace Geograficzne UJ, 105: 211–233.
• Balon, J., 2000b: Z metodyki prowadzenia granic regionów fizycznogeograficznych w górach. In: Pietrzak, M. (Ed.) Granice krajobrazowe. Podstawy teoretyczne i znaczenie praktyczne. PAEK Poznań: 33–47.
• Balon, J., 2004: O trudnościach zastosowania koncepcji płatów i korytarzy w obszarze wysokogórskim. In: Cieszewska, A. (Ed.), Płaty i korytarze jako elementy struktury krajobrazu – możliwości i ograniczenia koncepcji. Problemy Ekologii Krajobrazu, 14: 168–176.
• Balon, J., 2007: Stabilność środowiska przyrodniczego Karpat Zachodnich powyżej górnej granicy lasu. Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej UJ, Kraków, 262 pp.
• Bayfield, N. G., 1984: The dynamics of heather Calluna vulgaris stripes in the Caingorm Mountains, Scotland. Journal of Ecology, 72: 515–527.
• Boltižiar, M., 2007: Štruktúra vysokohorskej krajiny Tatier. Ve¾komierkové mapovanie, analýzy a hodnotenie zmien aplikáciou údajov dia¾kového prieskumu Zeme. UKF, ÚKE SAV & SNK MAB, Nitra, 248 pp.
• Degórski, M., 1999: Zróżnicowanie pokrywy glebowej pięter wysokogórskich w bezwęglanowych rejonach Tatr Polskich. In: Kotarba, A. & Kozłowska, A. (Eds.), Badania geoekologiczne wotoczeniu Kasprowego Wierchu. Prace Geograficzne IG i PZ PAN, 174: 25–36.
• Delcourt, H. R. & Delcourt, P. A., 1988: Quaternary landscape ecology: relevant scales in space and time. Landscape Ecology, 2, 1: 23–44.
• Géhu, J.-M. (Ed.), 1986: Végétation et géomorphologie. Colloques phytosociologiques, 13: 1–277.
• Gerdol, R. & Smiraglia, C., 1990: Correlation between vegetation pattern and micromorphology in periglacial areas of central Alps. Pirineos, 135: 13–27.
• German, K., 2000: Obiektywizm i subiektywizm w wydzielaniu granic fizycznogeograficznych. In: Pietrzak, M. (Ed.), Granice krajobrazowe; Podstawy teoretyczne i znaczenie praktyczne. Problemy Ekologii Krajobrazu, 7: 153–164.
• Hreško, J., 1994: The morphodynamic aspect of high mountain ecosystem research (Western Tatras-Jalovec valley. Ekólogia, 17, 3: 311–315.
• Hreško, J., 1998: The morphodynamic system as spatial units of the high mountain landscape. Ekólogia, 13, 3: 309–332.
• Hreško, J.&Boltižiar, M., 2001: The influence of the morphodynamic processes to landscape structure in the high mountain (Tatra Mts.). Ekólogia, 20, Suppl. 3: 141–149.
• Jahn, A., 1979: On the Holocene and present-day morphogenetic processes in the Tatra Mountains. Studia Geomorphologica Carpatho-Balcanica, 13: 111–128.
• Jodłowski, M., 2007: Górna granica kosodrzewiny w Tatrach, na Babiej Górze i w Karkonoszach. Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej UJ, Kraków, 188 pp.
• Kotarba, A., 1976: Współczesne modelowanie węglanowych stoków wysokogórskich na przykładzie Czerwonych Wierchów w Tatrach Zachodnich. Geographical Studies IG PAS, 120, 128 pp.
• Kozłowska, A., 2006: Detailed mapping of high-mountain vegetation in the Tatra Mts. Polish Botanical Studies, 22: 333–341.
• Kozłowska, A.B. & Rączkowska, Z., 1996: Relacje rzeźba-roślinność w obrębie form niwalnych. Przegląd Geograficzny, 68, 1–2: 168–179.
• Kozłowska, A. & Rączkowska, Z., 1999a: Badania geoekologiczne w otoczeniu Kasprowego Wiechu. Wprowadzenie. In: Kotarba, A. & Kozłowska, A. (Eds.), Badania geoekologiczne wotoczeniu Kasprowego Wierchu. Prace Geograficzne IG i PZ PAN, 174: 121–132.
• Kozłowska, A. & Rączkowska, Z., 1999b: Środowisko wysokogórskie jako system wzajemnie powiązanych elementów. In: Kotarba, A. & Kozłowska, A. (Eds.), Badania geoekologiczne w otoczeniu Kasprowego Wierchu. Prace Geograficzne IG i PZ PAN, 174: 9–16.
• Kozłowska, A. & Rączkowska, Z., 2002: Vegetation as a tool in the characterisation of geomorphological forms and processes: an example from the Abisko Mountains. Geografiska Annaler, Ser. A, 84, 3/4: 233–244.
• Kozłowska, A. & Rączkowska, Z., 2005: Geobotaniczne wskaźniki morfodynamiki stoków wysokogórskich. Sprawozdania z Posiedzeń Komisji Naukowych PAN Oddział w Krakowie, 47, 1: 154–157.
• Kozłowska, A. & Rączkowska, Z., 2006: Effect of snow patches on vegetation in the high-mountain nival gullies (Tatra Mts., Poland). Polish Journal of Ecology, 54, 1: 69–90.
• Kozłowska, A., Rączkowska, Z. & Jakomulska, A., 1999: Roślinność jako wskaźnik morfodynamiki stoku wysokogórskiego. In: Kotarba, A.&Kozłowska, A. (Eds.), Badania geoekologiczne wotoczeniu Kasprowego Wierchu. Prace Geograficzne IG i PZ PAN, 174: 91–104.
• Kozłowska, A., Rączkowska, Z. & Zagajewski, B., 2006: Links between vegetation and morphodynamics of high-mountain slopes in the Tatra Mountains. Geographia Polonica, 79, 1: 27–39.
• Matuszkiewicz, W., 1974: Teoretyczno-metodyczne podstawy badań roślinności jako elementu krajobrazu i obiektu użytkowania rekreacyjnego. Wiadomości ekologiczne, 20, 1: 3–13.
• Niedźwiedzki, J., 2006: Trudności zastosowania metody kateny geoekologicznej w krajobrazie wysokogórskim. Przegląd Geograficzny, 78, 3: 383–395.
• Ostaszewska, K., 2002: Geografia krajobrazu; wybrane zagadnienie metodologiczne. PWN, Warszawa, 277 pp.
• Plesník, P., 1956: Vplyv vetra na vznik a vývoj niektorých foriem periglaciálnych pôd vo východnej polovici Belanských Tater. Geografický Èasopis, 8, 1: 42–59.
• Rapp, A., 1983: Impact of nivation on steep slopes in Lappland and Scania, Sweden. In: Poser, H. & Schunke, E. (Eds.), Mesoformen des Relief im heutigen Periglazialraum. Vadenhoeck & Ruprecht, Göttingen: 97–115.
• Rączkowska, Z.&Kozłowska, A. B., 1994: Geobotaniczne wskaźniki denudacji stoków wysokogórskich. Conference Papers IGiPZ PAN, 20: 75–85.
• Richling, A. & Solon, J., 2002: Ekologia krajobrazu. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 320 pp.
• Somson, P., 1983 : Contribution a l’étude de la vegetation des pierriers et eboulis Pyrenées dans ses relations avec la dynamique du modele support. Unpublished Ph.D. Thesis, Université Paul Sabatier, Toulouse.
• Soutadé, G., 1980 : Modelé et dynamique actuelle des versantes supra-forestiers des Pyrénées Orientales. Imprime Cooperative du Sud-Ouest, Albi., 452 pp.
• Theurillat, J.P., 1992: Etude et cartographie du paysage végétal (symphytocoenologie) dans la région d’Altesch (Valais, Suisse). Beitr. Geobot. Landesaufn. Schweiz, 68 pp.
• Troll, C., 1973: The upper timberline in different zones. Arctic and Alpine Research, 5: 3–18.
• Wolski, J., 2007: Przekształcenia krajobrazu wiejskiego Bieszczadów Wysokich w ciągu ostatnich 150 lat. Prace Geograficzne IGiPZ PAN, 214: 1–228.
• Zonneveld, J.I.S, 1990: Introduction. In: Svobodova, H. (Ed.), Cultural aspects of Landscape. Pudoc, Wageningen: 7–12.