Metody badań osadów bagiennych

• Autorzy: Żurek S.

Warianty tytułu

EN

Paludal sediments and their methods of investigation

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Zróżnicowanie warunków wodnych jest decydującym czynnikiem w akumulacji osadów bagiennych: torfów, mułów, gytii, utworów torfiastych i namułów. Badania terenowe polegają na wydobyciu osadów (świdry), ich opisaniu w polu i transporcie do laboratorium. Badania paleobotaniczne w torfach i gytii obejmują analizę szczątków wegetatywnych i generatywnych roślin, analizę pyłkową, analizę okrzemek oraz analizę niegenetyczną osadów TroelsSmitha. Badania paleozoologiczne dotyczą głównie analizy ameb skorupkowych, mięczaków, Cladocera, Ostracoda i Chironomidae. Metody chronometryczne 14C, 210Pb pozwalają określić wiek osadów. Precyzyjne rekonstrukcje paleoklimatyczne opierają się głównie o badania laminowanych osadów jeziornych, badania dendrochronologiczne i badania stabilnych izotopów.

EN

The differentiation of water conditions is a conclusive factor in accumulation of paludal sediments: peats, muds, gyttjas, peaty formations and silts. Field works rely on output of deposits (borers), description of them in area and carrying to laboratory. The palaeobotanical investigations of peat and gyttja range analysis of vegetative and generative plant remains, pollen analysis, diatom analysis, and non-genetic analysis of deposits by Troels-Smith. The palaeozoological studies mainly refer to analyses: testate amoebae (Testacea), molluscs, Cladocera, Ostracoda and Chironomidae. The chronometric methods 14C, 210Pb allow to set age of deposits. Precise palaeoclimatic reconstructions mostly base on annually laminated lake sediments, dendrochronological investigations and stable isotope studies.

Słowa kluczowe

PL

osady bagienne; metody badawcze; metody terenowe; analiza paleobotaniczna; analiza paleozoologiczna; analizy chronometryczne; rekonstrukcja środowiska przyrodniczeg

EN

paludal sediment; research methods; field works; palaeobotanical analyses; palaeozoological analyses; chronometric analyses; reconstruction of natural environment

• Wydawca: Stowarzyszenie Geomorfologów Polskich
• Czasopismo: Landform Analysis
• Rocznik: 2010
• Tom: Vol. 12
• Strony: 137--148
• Opis fizyczny: Bibliogr. 70 poz., rys.

Twórcy

autor

Żurek S.

• Instytut Geografi,i Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy Jana Kochanowskiego w Kielcach, ul. Świętokrzyska 15, 25-406 Kielce,

Bibliografia

• Alexandrowicz S.W., 1987. Analiza malakologiczna w badaniach osadów czwartorzędowych.Geologia, 13, 1-2: 1-240.
• Belokopytov I.E., 1942. Opredelenie stepeni razlożeniâ torfa metodom mechaničceskogo otmučivaniâ. Torfânaja promyšlennost, 3: 17-20.
• Berggren G., 1969. Atlas of seeds and small fruits of Northwest European plant species with morphologie description. Part 2. Cyperaceae. Swedish Natural Science Research Council. Stockholm.
• Berglund B.E. (red.),1979. Palaeohydrological changes in the temperate zone in the last 15 000 years. Subproject B. Lake and mire environments. Project 158 guide. Vol. I-III Dept. Quaternary Geology. Lund: 123: 163 i 340.
• Berglund B.E. (red.), 1986. Handbuch of Holocene palaeoecology and palaeohydrology. Wiley. Chichester.
• Berglund B.E., Ralska-Jasiewiczowa M., 1986.Pollen analysis and pollen diagrams. [W:] Berglund B.E. (red.), Handbook of Holocene palaeoecology and palaeohydrology Wiley.Chichester, Toronto: 455-484.
• Bertsch K., 1941. Früchte und Samen. Handbücher der praktischen Vorgeschichtsforschung. Stuttgart. Chairman D., 2002. Peatlands and Environment Change. Wiley, Chichester.
• Dombrovskaâ A.W., Korenieva M.M., Tûremnov S.N., 1959. Atlas rastitielnych ostatkov wstrieczaûščichvsâ w torfie. Gosenergoizdat. Moskva –Leningrad.
• Drzymulska D., 2003. Znaczenie analizy subfosylnych makroszczątków roślinnych i stopnia rozkładu torfu dla rekonstrukcji paleośrodowiska. Kosmos, 52, 2-3: 299-306.
• Dyakowska J., 1959. Podręcznik palynologii. Metody i problemy. Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa.
• Dybova-Jachowicz S., Sadowska A. (red.), Palinologia. Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, Kraków.
• Faegri K., Iversen J., 1978. Podręcznik analizy pyłkowej. Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa.
• Gawlik J., 1992. Wpływ stopnia rozkładu torfu i stanu jego zagęszczenia na właściwości wodnoretencyjne utworów torfowych. IMUZ. Lublin-Falenty.
• v. Geel B., 1979. The application of fungal and algal Romains and other microfossils in palynological analyses. [W:] B. E. Berglund (red.), Palaeohydrological changes in the temperate zone in the last 15 000 years. Subproject B. Lake and mire environments. Project 158 guide. Vol II. Dept. Quaternary Geology. Lund: 169-176.
• Goslar T., 2005. Rocznie laminowane osady jeziorne. [W:] E. Mycielska-Dowgiałło, J. Rutkowski (red.), Badania osadów czwartorzędowych. Wydział Geografii i Studiów Regionalnych UW, Warszawa: 236-248.
• Grosse-Brauckmann G., 1972., 1974. Über pflanzliche Mikrofossilien mitteleuropäischen Torfe. Telma, 2: 19-55; 4: 51-117.
• Halicki B., 1952. Datowanie zjawisk geologicznych radiowęglem. Wiadomości Muzeum Ziemi, 6: 291-297.
• Istomina E.S., Korenieva M.M., Tûremnov S.N., 1938. Atlas rastitielnych ostatkov vstrečajemych v torfie. Izd. Akademii Nauk SSSR. Moskva –Leningrad.
• Jasnowski M., Markowski S., 1964. Klasyfikacja podtorfowych osadów organogenicznych oraz metody ich badań i określanie w terenie. [W:] III Polsko-Niemieckie Kolokwium Torfowe, 3, NOT, Warszawa: 77-86.
• Kac N. J., Kac. S.W., 1933. Atlas rastitielnych ostatkov v torfie. Sieldozgiz: 1-72.
• Kac N. J., Kac S.W., Kipiani M.G., 1965. Atlas i opriedielitiel plodov i semian vstriečaûščisâ v četviertičnych otlożeniâch SSSR.Nauka. Moskva.
• Kac N. J., Kac S.W. Skobiejeva E.I., 1977. Atlas rastitielnych ostatkov v torfach. Nauka, Moskva.
• Kloss M., 2007. Roślinność subfosylna na tle historii wysokich torfowisk mszarnych w północno-wschodniej i środkowej Polsce oraz w Sudetach.Instytut Badań Leśnictwa, Sękocin Stary.
• Kowalewski G., 2007. Analiza makroszczątkowa w badaniach paleolimnologicznych. Studia Limnologica et Telmatologica 1, 1: 67-82.
• Krąpiec M., 1995. Metodyka badań dendrochronologicznych [W:] E. Mycielska-Dowgiałło, J. Rutkowski (red.), Badania osadów czwartorzędowych. Wydział Geografii i Studiów Regionalnych UW, Warszawa: 318-328.
• Krąpiec M., 1998. Oak dendrochronology of the Neoholocene in Poland. Folia Quaternaria, 69: 5-133.
• Lamentowicz M., Obremska M., Mitchel E.A.D., 2006. Historia rozwoju dwóch torfowisk mszarnych w Borach Tucholskich. Przegląd Geologiczny, 54, 1: 76-80.
• Lamentowicz M., Mitchel E.A.D., 2005. The Ecology of Testate Amoebae (Protist) in Sphagnum in Northern-western Poland in Relation to Peatland Ecology. Microbial Ecology, 50: 48-63.
• Lang G., 1994. Quartäre Vegetationsgeschichte Europas. Methoden und Ergebnisse. Gustav Fisher Verlag, Jena, Stuttgart, New York.
• Lowe J. J., Walker M.J.C., 1997. Plant macrofossil analysis [W:] J.J. Lowe, M.J.C. Walker. (red.), Reconstructing Quaternary Environments. Longman Lim. Edinburgh: 182-190.
• Maksimov A., 1965. Torf i jego użytkowanie w rolnictwie. Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne. Warszawa.
• Marek S., 1965. Biologia i stratygrafia torfowisk olszynowych w Polsce. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych, 57: 5-305.
• Markowski S., 1980. Struktura i właściwości podtorfowych osadów jeziornych rozprzestrzenionych na Pomorzu Zachodnim jako podstawa ich rozpoznawania i klasyfikacji. [W:] Kreda jeziorna i gytie. .Polskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk o Ziemi. Gorzów-Zielona Góra: 44-55.
• Miotk-Szpiganowicz G., Tobolski K., Zachowicz J. (red.), 2005. Osady zbiorników akumulacji biogenicznej. Przewodnik do prac laboratoryjnych i terenowych. PIG, Gdańsk.
• Mościcki W., 1973. Metoda badań radiowęglem 14C. [W:] E.Rühle (red.), Metodyka badań osadów czwartorzędowych. Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa: 291-312.
• Nilsson O., 1972. Kompendium i kvartärpaleontologiska och undersökningsmetoder, Lunds. Universitet Lund.
• Neustadt M. I. (red.), 1939. Metody issledovaniâ torfânych bolot. Trudy Centralnoj Torfânoj Bolotnoj Stancji 5, Moskva č. I: 1-171; č. II.
• Okruszko H., 1969. Powstawanie mułów i gleb mułowych. Roczniki Gleboznawcze, 20, 1:25-49.
• Oświt J., 1973. Warunki rozwoju torfowisk w dolinie dolnej Biebrzy na tle stosunków wodnych. Roczniki Nauk Rolniczych Ser. D Monografie: 143: 1-80.
• Pacowski R., 1967. Biologia i stratygrafia torfowiska wysokiego Wieliszewo na Pomorzu Zachodnim. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych, 76: 101-196.
• Pazdur M. F., 1982. Badanie dokładności datowania metodą 14C późnoplejstoceńskich i holoceńskich osadów organogenicznych . Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej. Matematyka-Fizyka, 41: 1-81.
• Pazdur M. F., 1995. Oznaczanie wieku osadów metodami izotopowymi. [W:] E. Mycielska-Dowgiałło, J. Rutkowski (red.), Badania osadów czwartorzędowych. Wydział Geografii i Studiów Regionalnych UW, Warszawa: 329-356.
• Pâvčenko N. I., 1963. Stepen’ razlożeniâ torfa i metody ee opredeleniâ.Institut Lesa i Drevesiny.Krasnojarsk.
• Płóciennik M., 2005. Zastosowanie subfosylnych szczątków ochotkowatych (Diptera, Chironomidae) w badaniach nad klimatem i rekonstrukcją zmian w środowisku. Kosmos, 54, 4: 401-406.
• v. Post L., 1916. Om skogsträdpollen i sydsvenska torvmosslagerföldjer. Geol. Fören. Stock. Försh,38: 384.
• v. Post L., 1924. Das genetische System der organogenen Bildungen Schwedens. Comité Internat. de Pédologie. IV Commission, 22.
• Przybyłowska-Lange W., 1973. Badanie okrzemek. [W:] E.Rühle (red.), Metodyka badań osadów czwartorzędowych. Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa: 210-218.
• Ralska-Jasiewiczowa M., Goslar T., Madeyska T., Starkel L. (red.), 1998. Lake Gościąż, (Central Poland). A Monographic Study. Part 1. W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciencies, Kraków.
• Schild R., Tobolski K., Kubiak-Martens L., Bratlund B., Eicher U., Calderoni G., Makowiecki D, Pazdur A., Pazdur M., Schweingruber F.H., Van Neer W., Winiarska-Kabacińska M., Żurek S., 2003.Harvesting pike at Tlokowo [W:] L. Larsson (red.), Mesolithic on the Move,. Sixth International Conference on the Mesolothic in Europe. Stockholm 2000. Oxbow Books: 149-155.
• Skompski S., 1973. Badanie mięczaków. [W:] E. Rühle (red.), Metodyka badań osadów czwartorzędowych. Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa: 231-255.
• Skompski S., 1991. Fauna czwartorzędowa Polski. Bezkręgowce. Wydawnictwa UW. Warszawa.
• Starkel L., 1981 Paleohydrologiczne zmiany w strefie umiarkowanej w ostatnich 15 000 lat –problem nr 158 Międzynarodowego Programu Korelacji Geologicznej (IGCP) i udział Polski w realizacji tego problemu. Przegląd Geograficzny, 53, 1: 105-120.
• Szafer W., Trela J., 1928. Flora międzylodowcowa z Szeląga pod Poznaniem ze szczególnym uwzględnieniem analizy pyłkowej. Sprawozdania Komisji Fizjograficznej Akademii Umiejętności, 63.
• Szafran B., 1925. Der Bau und das Alter des Mooses von Pakosław bei Iłża in Mittelpolen. Bull. Acad. Pol., Ser. B.: 751-768.
• Szeroczyńska K., Sarmaja-Korjonen K., 2007. Atlas of Subfossil Cladocera from Central and Northern Europe, Friends of the Lower Vistula Society, Świecie.
• Tobolski K., 1995.Genetyczna i niegenetyczna klasyfikacja osadów biogenicznych. [W:] E. Mycielska-Dowgiałło, J. Rutkowski (red.), Badania osadów czwartorzędowych. Wydział Geografii i Studiów Regionalnych UW, Warszawa: 267-293.
• Tobolski K., 2000. Przewodnik do oznaczania torfów i osadów jeziornych.. PWN, Warszawa.
• Tołpa S., Jasnowski M., Pałczyński A.,1967. System der Genetischen Klassifizierung der Torfe Mitteleuropas. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych, 76; 9-99.
• Troels-Smith J., 1955. Karakterissrung af lose jordarter. Danmarks Geologiske Undersøgelse, IV series 3,10: 1-73.
• Varlygin P.D., 1924. Opredelenie stepeni razlozeniâ torfa dlâ praktičeskich celej. Torfânoe Delo, 9.
• Wasylikowa K., 1973. Badanie kopalnych szczątków roślin wyższych. [W:] E. Ruhle (red.), Metodyka badań osadów czwartorzędowych. Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa: 161-210.
• Więckowski K., 1970. A new type of lightweight piston core sampler. Bull. of the Pol.Acad. Of Sci. Geol., Geogr., 18; 1: 57-62.
• Więckowski K., 1988. Wahania poziomu jezior a zmiany wilgotności klimatu. [W:] Z. Churski (red.), Naturalne i antropogeniczne przemiany jezior i mokradeł . Rozprawy UMK Toruń: 68-78.
• Więckowski K., 1991. Rola laminowanych osadów jeziornych w badaniach paleolimnologicznych. Przegląd Geograficzny, 63, 3-4: 325-342.
• Więckowski K., 1993. Proces sedymentacji i tempo akumulacji osadów dennych w wybranych jeziorach. [W:] I. Dynowska (red.), Przemiany stosunków wodnych w Polsce w wyniku procesów naturalnych i antropogenicznych. UJ Kraków: 88-97.
• Żurek S. (red.), 2009. Kazimierz Więckowski twórca nowoczesnej paleolimnologii polskiej. Studia Limnologica et Telmatologica, Suppl., 1.
• Żurek S, Balwierz Z., Forysiak J., Kittel P., Kloss M., Lamentowicz M., Pawłowski D., Twardy J.,2007. The Holocene history of the development of the Zabieniec peatland near Lodz (Central Poland) including the anthrophogenic impact. Proceedings of the Second International Field Symposium, Chanty-Mansiysk, August 24-September 2, 2007: 27-28.
• Żurek S., Pazdur A., 1999. Zapis zmian paleohydrologicznych w rozwoju torfowisk Polski. [W:] A. Pazdur, A. Bluszcz, W. Stankowski, L. Starkel (red.), Geochronologia górnego czwartorzędu Polski w świetle datowania radiowęglowego i luminescencyjnego. Instytut Fizyki Politechniki Śląskiej,Gliwice: 215-225.
• Żurek S., Tomaszewicz H., 1989. Badanie bagien.[W:] M. Gutry-Korycka, H. Werner-Więckowska (red.), Przewodnik do hydrograficznych badań terenowych. PWN, Warszawa: 190-210.