Cyfrowe modele mikroform rzeźby terenu i ich zastosowanie do badania dynamiki przekształceń powierzchni szlaków turystycznych

• Autorzy: Tomczyk A. M.

Warianty tytułu

EN

Digital models of microrelief and their use in study of the dynamics of changes in tourist trails surfaces

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Przekształcenia powierzchni szlaków turystycznych zachodzą na skutek współdziałania pomiędzy czynnikami wywołanymi działalnością człowieka oraz czynnikami naturalnymi. Skala zmiany rzeźby szlaków jest stosunkowo niewielka i wymaga zastosowania metod dostarczających i umoSliwiających obróbkę precyzyjnych danych wysokościowych. W dotychczasowych pracach ocena dynamiki zmian powierzchni ścieSek turystycznych polegała najczęściej na pomiarach w profilach, w określonych interwałach przy wykorzystaniu linijki, wyskalowanej żyłki bądź taśmy mierniczej. Celem niniejszego opracowania jest przedstawienie moSliwości wykorzystania cyfrowych modeli mikroform terenu do analizy przekształcenia rzeźby szlaków turystycznych, co jest podejściem nowatorskim. Do zebrania precyzyjnych danych wysokościowych wykorzystano tachimetr elektroniczny firmy Topcon wraz z minipryzmatem dalmierczym. Badania przeprowadzone zostały na wybranych polach testowych na terenie Gorczańskiego Parku Narodowego (GPN) oraz Popradzkiego Parku Krajobrazowego (PPK). Pomiary dokonywano w postaci nieregularnych pikiet wysokościowych, starając się uwzględnić wszystkie istotne elementy rzeźby terenu. Ponadto przeprowadzono odczyty w stałych liniach profilowych. Dla kaSdego obszaru wykonano równieS 30 pomiarów kontrolnych, któ- re posłuży do weryfikacji utworzonych później modeli. Przeciętna gęstość punktów pomiarowych wynosiła 70 pikiet na m2. Na podstawie zebranych danych wysokościowych wygenerowano cyfrowe modele wysokości (DEM) o rozmiarze komórki 5 x 5 cm oraz 1 x 1 cm. W wyniku odjęcia od siebie kolejnych modeli obliczono ilość materiału jaka została przemieszczona w obrębie pól testowych.

EN

Transformations of the tourist trail surfaces happen due to combined effect of human-related factors and natural factors. Scale of the changes is relatively small. Hence, specific methods capable of delivering and processing precise elevation data are required. Former studies for assessment of changes in tourist trail surfaces have usually based on measurements along profiles at defined space intervals with the use of measurement tape or calibrated line. The aim of this study is to present of an innovative method comprising application of the digital models of microforms to analysis the transformation of tourist trail relief. Electronic Topcon Total Station was used for elevation data gathering. Researches have been done in selected test fields in the Gorce National Park (GPN) and the Popradzki Landscape Park (PLP). Irregular elevation points were surveying taking into account essential elements of the terrain surface. Average density of survey points was 70 per m2 . Moreover, additional surveys along fixed profile lines were carried out. Measurements in 30 control points were gathered for each test field, creating the base data set for verification of digital elevation models. Based on gathered elevation data, the digital elevation models (DEM) with spatial resolution 5 x 5 cm and 1 x 1 cm were generated. Subtraction of models made in subsequent time periods allowed to calculate amount of material which has been transported within the test fields.

Słowa kluczowe

PL

cyfrowy model wysokościowy; Gorczański Park Narodowy; Popradzki Park Krajobrazowy; antropopresja; mikrorzeźba

EN

digital elevation model (DEM); Gorce National Park; Popradzki Landscape Park; human impact; microrelief

• Wydawca: Stowarzyszenie Geomorfologów Polskich
• Czasopismo: Landform Analysis
• Rocznik: 2010
• Tom: Vol. 12
• Strony: 127--136
• Opis fizyczny: Bibliogr. 29 poz., rys.

Twórcy

autor

Tomczyk A. M.

Bibliografia

• Buchwał A., Fidelus J., 2008. The development of erosive and denudational landforms on footpaths sections in the Babia Góra massif and the western Tatras. Geomorphologia Slovaca et Bohemica, 2:14-24
• Czochański J., 2000. Wpływ użytkowania turystycznego na rozwój procesów i form erozyjno – denudacyjnych w otoczeniu szlaków. W: J.Czochański, D. Borowiak (red.), Z badań geograficznychw Tatrach Polskich. Wyd. Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk: 331-344.
• Ewertowski M., Tomczyk A., 2007. Ocena stanu środowiska geograficznego szlaków turystycznych – wykorzystanie GIS do integracji danych terenowych i kartograficznych. Przegląd Geograficzny, 79, 2: 271-295.
• Fidelus J., 2008. Skutki przekształceń rzeźby w obrębie ścieżek i dróg turystycznych w wybranych obszarach Tatr Zachodnich. Landform Analysis, 9: 276-279.
• Froehlich W., Słupik J., 1986. Rola dróg w kształtowaniu spływu i erozji w karpackich zlewniach fliszowych. Przegląd Geograficzny, T. LVIII: 67-85.
• Gorczyca E., 2000. Wpływ ruchu turystycznego na przekształcenie rzeźby wysokogórskiej na przykładzie Masywu Czerwonych Wierchów i Regli Zakopiańskich (Tatry Zachodnie). Prace Geograficzne IGiPZ. Zeszyt 105, Kraków: 369-389.
• Gorczyca E., Krzemień K., 2002. Wpływ ruchu turystycznego na rzeźbę Tatrzańskiego Parku Narodowego. W: W. Borowiec, A. Kotarba, A.Kownacki, Z. Krzan, Z. Mirek (red.), Przemiany środowiska przyrodniczego Tatr. Wyd. Instytutu Botaniki PAN, Kraków – Zakopane: 389-393.
• Kasprzak M., 2005. Tempo degradacji powierzchni dróg i ścieżek turystycznych w Karkonoszach Wschodnich. Opera Corcotdica, 41: 17-30.
• Kasprzak M., Traczyk A., 2005. Antropogeniczne formy terenu na grzbiecie Karkonoszy w rejonie Łabskiego Szczytu. [W:] A. Łajczak (red.), Materiały Warsztatów Geomorfologicznych – „Antropopresja w środowisku górskim – zapis zmian w formach terenu i osadach”, Korbielów – Pilsko (Beskid śywiecki), 27-30 maja 2005r. Stowarzyszenie Geomorfologów Polskich, Uniwersytet Śląski: 53-60.
• Klementowski J., 1996. Degradacja pokryw stokowych w warunkach antropopresji. Procesy kriogeniczne, spłukiwanie i erozja żłobinowa. [W:] A. Jahn, S. Kozłowski, M. Paulina, Masyw Śnieżnika. Zmiany w środowisku przyrodniczym. Wyd. PAE, Warszawa: 123-142.
• Krusiec M., 1996. Wpływ ruchu turystycznego na przekształcenie rzeźby Tatr Zachodnich na przykładzie Doliny Chochołowskiej. Czasopismo Geograficzne, 47, 3-4: 303-320.
• Krzemień K., 1995. Morfologiczne skutki gospodarki turystycznej w obszarze wysokogórskim na przykładzie masywu les Monts Dore (Francja). Prace Geograficzne, 99: 23-33.
• Łajczak A., 1996. Wpływ narciarstwa i turystyki pieszej na erozję gleby w obszarze podszczytowym Pilska. W: A. Łajczak, S. Michalik, Z. Witkowski (red.), Wpływ narciarstwa i turystyki pieszej na przyrodę masywu Pilska. Studia Naturae,41: 131-159.
• Łajczak A., 2005a. Antropopresja w górach – rozwój w czasie i zróżnicowanie w układzie wysokościowym, na przykładzie masywu Pilska w Zachodnich Karpatach. [W:] A. Łajczak (red.), Materiały Warsztatów Geomorfologicznych –„Antropopresja w środowisku górskim – zapis zmian w formach terenu i osadach”, Korbielów –Pilsko (Beskid Żywiecki), 27-30 maja 2005r. Stowarzyszenie Geomorfologów Polskich, Uniwersytet Śląski: 11-30.
• Łajczak A., 2005b. Wpływ narciarstwa na modelowanie stoków górskich na przykładzie Polskich Karpat. [W:] A. Łajczak (red.), Materiały Warsztatów Geomorfologicznych – „Antropopresja w środowisku górskim – zapis zmian w formach terenu i osadach”, Korbielów – Pilsko (Beskid śywiecki), 27-30 maja 2005r. Stowarzyszenie Geomorfologów Polskich, Uniwersytet Śląski: 61-71.
• Parzóch K., 1994. Efekty erozyjne i tempo sukcesji roślinnej na pasie granicznym w Karkonoszach. Acta Univer. Wratislaviensis, 1702. Prace Instytutu Geograficznego, Seria A, Geografia fizyczna, 7: 27-36.
• Prędki R., 1999. Ocena zniszczeń środowiska przyrodniczego Bieszczadzkiego Parku Narodowego w obrębie pieszych szlaków turystycznych w latach 1995-1999 – porównanie wyników monitoringu. Roczniki Bieszczadzkie, 8: 343-352.
• Prędki R., 2000. Przemiany właściwości powietrzno – wodnych gleb w obrębie pieszych szlaków turystycznych Bieszczadzkiego Parku Narodowego. Roczniki Bieszczadzkie, 9: 225-236.
• Prędki R., 2002. Wpływ ruchu turystycznego na teksturę oraz właściwości wodne gleb w obrębie szlaków pieszych Bieszczadzkiego Parku Narodowego. [W:] J. Partyka (red.), Użytkowanie turystyczne parków narodowych. Ruch turystyczny – zagospodarowanie – konflikty – zagrożenia. Wyd. Ojcowski Park Narodowy, Ojców: 763-770.
• Styperek J., 2001. Piesze szlaki turystyczne w polskich parkach narodowych. Turyzm 11/1, Łódź: 25-37.
• Styperek J., 2002. Linearne systemy penetracji rekreacyjnej. Wyd. Naukowe „Bogucki”, Poznań: 27-32.
• Szydarowski W., 2000. Rozwój form erozyjnych w otoczeniu szlaków turystycznych Tatrzańskiego Parku Narodowego. W: J. Czochański, D. Borowiak (red.), Z badań geograficznych w Tatrach Polskich. Wyd. Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk: 315-328.
• Tomczyk A.M., 2009. Wykorzystanie tachimetru elektronicznego do badania przekształcenia powierzchni szlaków turystycznych. [W:] L. Kasprzak (red.), Badania podstawowe i aplikacyjne w naukach geograficznych, Zakład Graficzny UAM: 23-27..
• Tsuyuzaki S., 1994. Environmental deterioration resulting from ski – resort construction in Japa.Environmental Conservation, 21: 121-125.
• Ustawa o ochronie przyrody z dnia 16 kwietnia 2004 roku (Dz. U. 04.92.880 z dnia 30 kwietnia 2004 roku).
• Wałdykowski P., 2006. Wpływ dróg górskich na dynamikę procesów morfogenetycznych w rejonie Turbacza. Ochrona Beskidów Zachodnich, 1: 67-79.
• Whinam J., Chilcott N.M., 2003. Impacts after four years of experimental trampling on alpine/subalpine environments in western Tasmania. Journal of environmental management, 67, 4:339- 351.
• Wilson J., Seney J., 1994. Erosional impact of hikers, hornes, motorcycles, and off-road bicycles on mountain trails in Montana. Mountain Research and Development, 14, 1: 77-88.
• Yoda A., Watanabe T., 2000. Erosion of mountain hiking trail over a seven-year period in Daisetsuzan National Park, Central Hokkaido, Japan. USDA Forest Service Proceedings RMRSP- 15-VOL-5: 172-178.