Geomorphologic effects of river engineering structures in Carpathian fluvial systems

• Autorzy: Korpak J.
• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

Long stretches of Carpathian river channels have been engineered, which has had an impact on their morphology and functioning. Three different river engineering periods have been identified for Carpathian Mountain rivers - different in terms of the type of work performed and its intensity. The first period covers the third quarter of the 20th century, when a large number of structures (groynes, weirs, debris dams) were built causing significant changes to river channels. The aforesaid structures led to a significant reduction in the amount of alluvia present in river channels, as did large scale gravel removal projects and land use changes in the catchment. The second period (1977-1996) was characterized by a rather small number of river engineering projects. This was the result of a relative lack of major floods during this time period. Channel gradient reduction with use of drop structures was the primary "fix" at the time. It contributed to further reductions in the amount of alluvia present and led to channel deepening, although at a slower rate. The third period (post-1997) was characterized by renewed engineering efforts, which were primarily a response to the occurrence of major floods that helped destroy old hydraulic structures and alter river channels. New types of "natural" engineering structures began to emerge, which were designed to imitate natural channel forms such as rapids. The principal morphologic outcomes of river engineering efforts were the transformation of braided channels into single-thread channels as well as channel deepening and narrowing. River engineering efforts produced the largest changes in channel morphology between 1950 and 1976. Long stretches of river channels were incised as deep as solid rock. Today, the primary fluvial process transforming river channels in the Carpathian Mountains is downcutting

• Wydawca: Stowarzyszenie Geomorfologów Polskich
• Czasopismo: Landform Analysis
• Rocznik: 2010
• Tom: Vol. 14
• Strony: 34--44
• Opis fizyczny: Bibliogr. 32 poz., rys.

Twórcy

autor

Korpak J.

• Institute of Water Engineering and Water Management, Cracow University of Technology, Warszawska 24, PL-31-155 Kraków, Poland,

Bibliografia

• Bojarski A., Jeleński J., Jelonek M., Litewka T., Wyżga B. & Zalewski J., 2005. Zasady dobrej praktyki w utrzymaniu rzek i potoków górskich. Ministerstwo Środowiska, Departament Zasobów Wodnych, Warszawa: 143 pp.
• Forma A. & Zuchiewicz W., 2001. Morfotektonika Gorców (polskie Karpaty Zachodnie) w świetle wybranych wskaźników morfometrycznych. In: W. Zuchiewicz (ed.), Materiały IV Ogólnopolskiej Konferencji Neotektonika Polski: Neotektonika, morfotektonika, sejsmotektonika – stan badań i perspektywy rozwoju. Komisja Neotektoniki Komitetu Badań Czwartorzędu PAN, Kraków: 41–46.
• Galarowski T. & Klimek K., 1991. Funkcjonowanie koryt rzecznych w warunkach zagospodarowania. In: I. Synowska &M. Maciejewski (eds.), Dorzecze górnej Wisły, cz. I. PWN, Warszawa–Kraków.
• Górz B., 1994. Rolnictwo Podhala. In: B. Górz (ed.), Studia nad przemianami Podhala. Wydawnictwo Naukowe. WSP, Kraków.
• Górz B., 2003. Społeczeństwo i gospodarka Podhala w okresie transformacji. Wydawnictwo Naukowe AP, Kraków: 238 pp.
• Guzik C., 2004. Wieś podhalańska i jej gospodarcze przeobrażenia w historii regionu. In: B. Izmaiłow (ed.), Przyroda – Człowiek – Bóg, Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej UJ, Kraków: 209–218.
• Kamykowska M., Kaszowski L. & Krzemień K., 1999. River channel mapping instruction. Key to the river bed description. In: K. Krzemień (ed.), River channels. Pattern, structure and dynamics. Prace Geograficzne Instytutu Geografii UJ 104: 9–25.
• Kondolf G.M., 1997. Hungry water: effects of dam and gravel mining on river channels. Environmental Management 21(4): 533–551.
• Korpak J., 2007a. The influence of river training on mountain channel changes (Polish Carpathian Mountains). Geomorphology 92: 166–181.
• Korpak J., 2007b. Morfologiczna rola budowli regulacyjnych w górskich systemach fluwialnych. Ph.D. thesis, Jagiellonian University.
• Korpak J., Krzemień K. & Radecki-Pawlik A., 2008. Wpływ czynników antropogenicznych na zmiany koryt cieków karpackich. Infrastruktura i ekologia terenów wiejskich, Monograph. PAN, Kraków, 88 pp.
• Krzemień K., 1984. Współczesne zmiany modelowania koryt potoków w Gorcach. Zeszyty Naukowe UJ, Prace Geograficzne 59: 83–96.
• Kukulak J., 1994. Antropogeniczne przemiany w środowisku przyrodniczym Podhala w latach 1931–1988. In: B. Górz (ed.), Studia nad przemianami Podhala. Wydawnictwo Naukowe WSP, Kraków.
• Lach J., 1984. Geomorfologiczne skutki antropopresji rolniczej w wybranych częściach Karpat i ich Przedgórza. Prace Monograficzne WSP w Krakowie 66: 142 pp.
• Osuch B., 1968. Problemy wynikające z nadmiernej eksploatacji kruszywa rzecznego na przykładzie rzeki Wisłoki. Zeszyty Naukowe Akademii Górniczo-Hutniczej 219: 283–301.
• Parker G. & Andres D., 1976. Detrimental effects of river channelization. Proceedings of Conference Rivers’76. American Society of Civil Engineers: 1248–1266.
• Radecki-Pawlik A., 2002. Pobór żwiru i otoczaków z dna potoków górskich. Aura 3: 17–19.
• Ring K., 1956.Wsprawie poboru kamienia i kruszywa z górskich rzek i potoków. Gospodarka Wodna 16, 2: 54–55.
• Soja R., 1996. Hydrological regime of the upper Vistula river. In: L. Starkel (ed.), Evolution of the Vistula river valley during the last 15 000 years, part VI. Geographical Studies, Special Issue 8: 21–25.
• Soja R., 2002. Hydrologiczne aspekty antropopresji w polskich Karpatach. Prace Geograficzne IgiPZ PAN 186: 130 pp.
• Stachy J. & Nowak H., 1977. Przyczynek do zagadnienia zmian reżimu wezbraniowego rzek polskich. Gospodarka Wodna 8: 277–229.
• Wężyk P. & Pyrkosz R., 1999. Użytkowanie polan w Gorcach na przestrzeni lat 1954–1997 na podstawie fotogrametrycznego opracowania zdjęć lotniczych. Archiwum Fotogrametrii, Kartografii i Teledetekcji 9: 223–232.
• Żbikowski A.&Żelazo J., 1993. Ochrona środowiska w budownictwie wodnym. Materiały Informacyjne. Ministerstwo Ochrony Środowiska i Zasobów Naturalnych, Warszawa: 44 pp.