Przeobrażenia środowiska geograficznego w okolicach Grzybowa (Niecka Nidziańska) w latach 1900 - 2001 na podstawie analizy map topograficznyc

• Autorzy: Zieliński A. , Wałek G.

Warianty tytułu

EN

Geographical environment changes in surroundings of Grzybów (Niecka Nidziańska) in 1900 - 2011 on the basis of topographic maps analysis

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Grzybów jest małą osadą oddaloną o 8 km na zachód od miasta Staszów położonego w Niecce Połanieckiej, stanowiącej wschodni subregion Niecki Nidziańskiej. Do lat 60. XX w. w okolicach tej miejscowości dominował krajobraz rolniczy. Zmienił się on gwałtownie na przemysłowo-górniczy po odkryciu złóż siarki i rozpoczęciu ich eksploatacji. Celem pracy jest udokumentowanie i próba wyjaśnienia zmian wybranych elementów środowiska geograficznego - lesistości,sieci wód powierzchniowych,zabudowy i sieci drogowej w okolicach Grzybowa. Badania oparto na wynikach analizy porównawczej różnowiekowej dokumentacji kartograficznej z wykorzystaniem programu Quantum GIS należącego do dziedziny geograficznych systemów informacyjnych. Wyniki badań wykazały,że w czasie prawie 100 lat zmianom uległy krajobraz i pierwotna funkcja terenu. Istotnie został przeobrażony system wód powierzchniowych. Znacznie zwiększyła się gęstość sieci rzecznej i kanałów. Jednocześnie zmniejszyła się jeziorność,co niewątpliwie ma związek z silnymi przekształceniami powierzchni terenu spowodowanymi osiadaniem gruntu oraz obniżeniem poziomu wód gruntowych. Po zaprzestaniu wydobycia siarki i likwidacji kopalni zwiększyła się lesistość obszaru. Duże przestrzenie,ze względu na zanieczyszczenie siarką,nie nadają się do przywrócenia im funkcji rolniczych. Najbardziej zauważalnym zmianom uległ ustabilizowany do lat 50. XX w. system osadniczy (nastąpiło przesiedlenie ludności z wielu miejscowości). Bardzo widocznie zwiększyła się także długość dróg. Jakość nawierzchni drogowej wyraźnie się poprawiła.

EN

Grzybów is a small settlement situated about 8 km west from the Staszów town in Nida Basin. Until 1960's it was a rural area. The landscape has changed from agricultural to industrial after finding sulfur deposits and beginning of their mining. Significant changes of environment occurred. The aim of this paper is to investigate and explain changes of chosen elements of geographical environment in the area of 64 square kilometres,which was marked out around Grzybów. Those elements are: forest area,surface water network,buildings and road network. The investigation was held on the basis of comparative cartography,using new and archival cartographic materials and GIS software - Quantum GIS. The investigation showed,that during the time of almost 100 years land use and it's functions has changed. Surface water network has changed significantly. The density of rivers and irrigation canals has risen,while the number and area of ponds and lakes decreased. It can be explained by changes of terrain surface,that occurred mostly because of it's subsidence,as a result of the sulfur mining method. Another reason is declining of groundwater level. After ceasing of sulfur mining,the forest density increased. Large areas contaminated with sulfur preclude recovery of agricultural functions. Settlement system,stabilised until 1950's,has changed very dynamically. Many farms situated near the sulfur deposits were displaced. Total length of road network increased, and the road surfaces got better quality.

Słowa kluczowe

PL

Niecka Nidziańska; Grzybów; wydobycie siarki; przeobrażenia środowiska

EN

Niecka Nidziańska; Grzybów; sulfur mining; environmental changes

• Wydawca: Stowarzyszenie Geomorfologów Polskich
• Czasopismo: Landform Analysis
• Rocznik: 2012
• Tom: Vol. 19
• Strony: 103--109
• Opis fizyczny: Bibliogr. 10 poz., rys.

Twórcy

autor

Zieliński A.

autor

Wałek G.

• Instytut Geografii, Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach, ul. Świętokrzyska 15, 25-406 Kielce,

Bibliografia

• Bolewski A.,(red.),1986. Siarka – S,Surowce mineralne świata. Wyd. Geologiczne,Warszawa.
• Jankowska M.,Lisiewicz S.,1998. Kartograficzne i geodezyjne metody badania zmian środowiska. Wydawnictwo Akademii Rolniczej,Poznań: 50–51,87.
• Kondracki J.,2009. Geografia regionalna Polski. PWN,Warszawa.
• Lach J.,1993. Wybrane problemy degradacji środowiska przyrodniczego w Tarnobrzeskim Okręgu Przemysłowym. Studia Ośrodka Dokumentacji Fizjograficznej,t. XXI. Wydawnictwo PAN,Kraków: 159–182.
• Urbański J.,2011. GIS w badaniach przyrodniczych. Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego,Gdańsk.
• Zieliński A.,1998. Kierunki degradacji gleb w regionie świętokrzyskim. Konferencja nt. Przemiany środowiska geograficznego obszarów górskich w Polsce i jego stan współczesny. Wólka Milanowska, 26–27.10.1998 r.,IG WSP Kielce: 103–104.
• Zieliński A.,1998: Przekształcenia fizycznych i chemicznych właściwości gleb w rejonie Staszowa pod wpływem imisji siarki. Zeszyty Naukowe WSP w Kielcach,Kieleckie Studia Geograficzne,6: 105–118.
• Zieliński A.,2007. Przeobrażenia środowiska w okolicach Staszowa. [W:] Zieliński A. (red.),Przeobrażenia środowiska geograficznego w południowo-wschodniej części regionu świętokrzyskiego. Instytut Geografii Akademii Świętokrzyskiej,Nauki Geograficzne w Badaniach Regionalnych,tom VII,Kielce: 87–94.
• Zieliński A.,2010. Związek krajobrazu z rozwojem turystyki w rejonie Staszowa. The relation between landscape and development of tourism in the region of Staszów. [W:] Krajobraz a turystyka. Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego Nr 14. Komisja Krajobrazu Kulturowego PTG,Sosnowiec: 274–283.
• Zieliński A.,2011. Ocena ruchu turystycznego w rejonie Staszowa (południowo-wschodnia część województwa świętokrzyskiego). [W:] A. Rapacz (red.) Gospodarka turystyczna w regionie. Problemy jej funkcjonowania. Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu,Wyd. AD REM,Jelenia Góra: 121–130.