Uwarunkowania rozwoju osuwisk w środkowej części Gór Kamiennych (Sudety)

• Autorzy: Kasprzak M. , Traczyk A.

Warianty tytułu

EN

Conditioning of landslides development in central part of the Kamienne Mountains (Sudetes)

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W przedstawionej pracy podjęto próbę wyznaczenia stref o różnej podatności na ruchy osuwiskowe stoków metodą ekspercką. Badaniem objęto centralną część Gór Kamiennych (Sudety Środkowe), gdzie stoki są w znacznym stopniu przekształcone przez ruchy osuwiskowe. Do modelowania w programach SAGA GIS i MicroDEM wykorzystano cyfrowy model wysokości oraz parametry pierwotne i wtórne: nachylenie, energię rzeźby oraz współczynnik uwilgotnienia. Stosując algebrę rastrową (dodawanie warstw rastrowych), wyznaczono 4 klasy podatności, konfrontując je z sytuacją wysokościową, zasięgiem osadów koluwialnych i rzeczywistym rozmieszczeniem osuwisk inwentaryzowanych w terenie. Zastosowana procedura pokazała przydatność parametrów geomorfometrycznych w wyznaczaniu stref osuwiskowych. Uwypukliła także problem zależności rozmieszczenia form osuwiskowych od struktury podłoża.

EN

In this paper is presented an attempt to determine landslide susceptibility of slopes. The investigation was done for central part of Kamienne Mts. (Central Sudetes), where slopes are strongly affected by mass movements. Authors used DEM and basic and derivate land-surface parameters (slope, relief, topographic wetness index) to modeling in SAGA GIS and MicroDEM software. Using raster map algebra four susceptibility classes were obtained. Results of modeling were compared with elevations and colluvial deposits areas derived from geological and geomorphological maps. Used method showed a helpfulness of these land-surface parameters for landslide predicting. It emphasized also a problem of bedrock structure influence on mass wasting distribution.

Słowa kluczowe

PL

ruchy masowe; osuwiska; geomorfometria; Góry Kamienne; Sudety

EN

mass movements; landslides; geomorphometry; Kamienne Mountains; Sudetes

• Wydawca: Stowarzyszenie Geomorfologów Polskich
• Czasopismo: Landform Analysis
• Rocznik: 2012
• Tom: Vol. 20
• Strony: 65--77
• Opis fizyczny: Bibliogr. 42 poz., rys.

Twórcy

autor

Kasprzak M.

autor

Traczyk A.

• Instytut Geografii i Rozwoju Regionalnego, Uniwersytet Wrocławski, Wrocław,

Bibliografia

• Atlas surowcowo-geologiczny wałbrzyskiego okręgu eksploatacji surowców skalnych, skala 1:25 000, 1976. Centralny Ośrodek Badawczo-Projektowy Górnictwa Odkrywkowego POLTEGOR, Inst. Nauk Geologicznych UWr., Wrocław.
• Awdankiewicz M., 1999. Volcanism in a late Variscan intramontane trough: Carboniferous and Permian volcanic centres of the Intra-Sudetic Basin, SW Poland. Geologia Sudetica 32: 13–47.
• Bossowski A., Cymerman Z., Grocholski A., Ihnatowicz A., 1994. Szczegółowa mapa geologiczna Sudetów 1:25 000, arkusz Jedlina Zdrój. Wyd. Geol., Warszawa.
• Bovolenta R., Federici B., 2010. Automatic procedure for landslide hazard mapping through GRASS. FOSS4G 2010, Barcelona, Sep 6–9th. Online: http://2010.foss4g.org/presentations_show. php?id=3705 (data dostępu: 2012-01-05).
• Chung Ch.-Jo F., Fabbri A.G., 2005. Systematic Procedures of Landslide Hazard Mapping for Risk Assessment Using Spatial Prediction Models. W: T. Glade, M. Anderson, M.J. Crozier (red.), Landslide Hazard and Risk. John Wiley and Sons: 139–174.
• Clerici A., Perego S., Tellini C., Vescovi P., 2002. A procedure for landslide susceptibility zonation by the conditional analysis method. Geomorphology 48: 349–364.
• Crozier M.J., Glade T., 2005. Landslide Hazard and Risk: Issues, Concepts and Approach. W: T. Glade, M. Anderson, M.J. Crozier (red.), Landslide Hazard and Risk. John Wiley and Sons: 1–40.
• Długosz M., 2009. Landslide susceptibility zoning in the Polish Flysch Carpathians. Zeitschrift f. Geomorphologie, Suppl.-Bd, 53, Suppl. Iss. 2: 49–56.
• Dudziak T., 1984. Szczeliny wiatrowe na Lesistej Wielkiej. Karkonosze, Materiały Krajoznawcze 1: 5–11.
• GISPartner, 2008. Uwaga, osuwisko! System osłony przeciwosuwiskowej. Geodeta. Magazyn Geoinformacyjny 4(155): 36–38.
• Gritzner M.L., Marcus W.A., Aspinall R., Custer S.G., 2001. Assessing landslide potential using GIS, soil wetness modeling and topographic attributes, Payette River, Idaho. Geomorphology 37: 149–165.
• Grocholski A., 1966. Z badań nad wulkanizmem górnokarbońskim w depresji śródsudeckiej. W: Z geologii Ziem Zachodnich. Wyd. Geol., Warszawa: 227–243.
• Grocholski A., 1972. Ślady osuwisk na stokach Lesistej Wielkiej w Górach Kamiennych. Polskie Towarzystwo Miłośników Nauk o Ziemi, Koło Górnicze w Gorcach, Biuletyn Informacyjny 11: 9–14.
• Grocholski A., 1973. Szczegółowa mapa geologiczna Sudetów 1:25 000, arkusz Mieroszów. Wyd. Geol., Warszawa.
• Haubin W., Gangjun L., Weiya X., Gonghui W., 2005. GIS-based landslide hazard assessment: an overview. Progress in Physical Geography 29(4): 548–567.
• Hengl T., Reuter H.I. (red.), 2008. Geomorphometry: Concepts, Software, Applications. Developments in Soil Science 33, Elsevier.
• Kamiński M., 2006. Analiza GIS osuwisk dla wybranego obszaru Pogórza Dynowskiego. Archiwum Fotogrametrii, Kartografii i Teledetekcji 16: 279–287.
• Kamiński M., 2007. Mapa podatności osuwiskowej –studium z rejonu Jodłówki (Pogórze Dynowskie). Przegląd Geologiczny 55(9): 779–784.
• Kasprzak M., Traczyk A., 2010. Geomorfometria granitowej części Karkonoszy. Landform Analysis 13: 33–46.
• Legates D.R., Mahmood R., Levia D.F., DeLiberty T.L., Quiring S.M., Houser Ch., Nelson F.E., 2010. Soil moisture: A central and unifying theme in physical geography. Progress in Physical Geography 35(1): 65–86.
• Liener S., Kienholtz H., Liniger M., Krummenacher B., 1996. SDLISP – A procedure to locate landslide prone areas. W: K. Senneset (red.), Landslides. Balkema, Rotterdam: 279–284.
• Mejía-Navarro M., Garcia L.A., 1996. Natural hazard and risk assessment using decision support systems, application: Glenwood Springs, Colorado. Environmental & Engineering Geoscience 2(3): 299–324.
• Marek Kasprzak, Andrzej TraczykMigoń P., 2005. Rozwój rzeźby terenu. W: J. Fabiszewski (red.), Przyroda Dolnego Śląska. PAN Oddz. Wrocław: 135–170.
• Migoń P., 2008. Współczesna ewolucja rzeźby Sudetów i ich Przedgórza. W: L. Starkel, A. Kostrzewski, A. Kotarba, K. Krzemień (red.), Współczesne przemiany rzeźby Polski. IGiGP UJ, Kraków: 135–163.
• Migoń P., 2010. Nowe dane do poznania rzeźby osuwiskowej Gór Kamiennych. Przyroda Sudetów 13: 215–224.
• Migoń P., Pánek T., Hradecký J., Malik I., Owczarek P., Šilhán K., Smolková, Remisz J., Kasprzak M., 2008. Ruchy masowe i współczesna morfodynamika stoków w Górach Suchych (Sudety Środkowe). W: A. Traczyk (red.), Geomorfologia Sudetów. Stan badań i perspektywy, I Polsko-Czeskie Sudeckie Seminarium Geomorfologiczne, Sokołowsko, 16–17 X 2008, Wrocław: 97–124.
• Migoń P., Pánek T., Malik I., Hradecký J., Owczarek P., Šilhán K., 2010. Complex landslide terrain in the Kamienne Mountains, Middle Sudetes, SW Poland. Geomorphology 124: 200–214.
• Migoń P., Placek A., Żyszkowska W., 2009. Steep slopes in the Sudetes and their morphotectonic interpretation. Geological Quarterly 53(2): 219–232.
• Mrozek T., Poli S., Sterlacchini S., Zabuski L., 2004. Landslide susceptibility assessment: a case study from Beskid Niski Mts., Carpathians, Poland. W: M. Graniczny, A. Piątkowska, P. Balabanis (red.), Proceedings of the conference “Risks caused by the geodynamic phenomena in Europe”, May 20–22, 2004, Wysowa, Poland, Special Papers 15: 13–18.
• Parzóch K., Migoń P., 2010. Zdarzenia ekstremalne w systemie stokowym – grawitacyjne ruchy masowe i erozja gleb. W: P. Migoń (red.), Wyjątkowe zdarzenia przyrodnicze na Dolnym Śląsku. Rozprawy Naukowe Instytutu Geografii i Rozwoju Regionalnego UWr. 10: 205–240.
• Pike R.J., Graymer R.W., Sobieszczyk S., 2003. A Simple GIS Model for Mapping Landslide Susceptibility. W: I.S. Evans, R. Dikau, E. Tokunaga, H. Ohmori, M. Hirano (red.), Concepts and Modelling in Geomorphology: International Perspectives. Terrapub, Tokyo: 185–197.
• Placek A., 2011. Rzeźba strukturalna Sudetów w świetle pomiarów wytrzymałości skał i analiz numerycznego modelu wysokości. Rozprawy Naukowe Instytutu Geografii i Rozwoju Regionalnego 16, Uniwersytet Wrocławski, Wrocław.
• Pulinowa M.Z., 1972. Procesy osuwiskowe w środowisku sztucznym i naturalnym. Dokumentacja Geograficzna IG PAN 4.
• Pulinowa M.Z., Mazur R., 1971. Stare osuwisko we wsi Grzmiąca w Sudetach. Wszechświat 7–8: 200–202.
• Remisz J., Migoń P., Malik I., Owczarek P., 2009. Stoki usypiskowe w polskiej części Sudetów – rozmieszczenie i wiek. W: A. Kostrzewski, R. Paluszkiewicz (red.), Geneza, litologia i stratygrafia utworów czwartorzędowych, t. V. UAM, Seria Geografia 88: 447–465.
• Synowiec G., 2003a. Formy osuwiskowe w Górach Kamiennych. Przegląd Geologiczny 51: 59–65.
• Synowiec G., 2003b. Structural landslides in the Kamienne Góry Mts., Sudetes, SW Poland. W: J. Ybaø, J. Temberk, G. Agner (red.), Landslides. Swets & Zeitlinger, Lisse: 311–314.
• Synowiec G., 2005. Formy i procesy osuwiskowe w Górach Kamiennych. Praca doktorska. Instytut Geografii i Rozwoju Regionalnego, Uniwersytet Wrocławski.
• Synowiec G., Traczyk A., 2004. Z morfologii Gór Kruczych w Sudetach Środkowych. Przyroda Sudetów 7: 191–204.
• Szczepankiewicz S., 1952. Kaptaż Rybnicki – przykład młodych zmian hydrograficznych w Sudetach. Czas. Geogr. 21/22: 426–433.
• Szczepankiewicz S., 1954. Morfologia Sudetów Wałbrzyskich. Prace Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego B65.
• Traczyk A., 2000. Modelowanie procesów spełzywania gruntu w Karkonoszach. Opera Corcontica 37: 143–149.
• Traczyk A., 2009. Problemy klasyfikacji grubofrakcyjnych pokryw stokowych. W: A. Kostrzewski, R. Paluszkiewicz (red.), Geneza, litologia i stratygrafia utworów czwartorzędowych 5. UAM, Ser. Geogr. 88: 569–578.
• Urbański J., 2008. GIS w badaniach przyrodniczych. Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk.
• Żelaźniewicz A., 2005. Przeszłość geologiczna. W: J. Fabiszewski (red.), Przyroda Dolnego Śląska. PAN Oddz. Wrocław: 61–134.