Parametryczna dominacja probabilistyczna-model wielokryterialny

• Autorzy: Zawisza M.

Warianty tytułu

EN

Parametric probabilistic dominance-multicriteria model

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W pracy przedstawiono wybrane elementy teorii dominacji stochastycznych i dominacji probabilistycznej oraz ich wykorzystanie w wielokryterialnych problemach wspomagania decyzji. Pierwsza część pracy zawiera definicje dominacji stochastycznych. Najistotniejsza część pracy to rozdział drugi. Podano w nim definicję dominacji probabilistycznej oraz jej modyfikację, zaproponowaną przez autora. Wykorzystując własności dominacji probabilistycznej, autor wprowadził nową wielkość dla wyznaczania dominacji probabilistycznej - bmax. Określa ona maksymalny poziom prawdopodobieństwa, dla którego zachodzi relacja dominacji probabilistycznej pomiędzy dwiema zmiennymi losowymi. Autor definiuje parametryczną dominację probabilistyczną PPD, wykorzystując bmax oraz nowy parametr b*. Wprowadzenie parametru b* do definicji dominacji probabilistycznej pozwala na określenie siły dominacji. W ostatniej, trzeciej, części opracowania zaprezentowano wykorzystanie parametrycznej dominacji probabilistycznej PPD do rozwiązywania problemów wielokryterialnych. Zmieniając wartość parametru b* w modelu, uwypuklamy albo dominację stochastyczną (odnosząc się do postaw decydenta wobec ryzyka), albo dominację probabilistyczną.

EN

The paper shows the chosen elements of stochastic dominance and probabilistic dominance theory, as well as their utilization in multicriteria decision support problems. The first part of the paper contains definitions of stochastic dominations. The second part is most essential. It describes the probabilistic dominance definition and its modification made by the author. Using the property of probabilistic dominance the author proposes bmax, which defines the maximum level of probability. Next, the author defines the Parametric Probablistic Dominance PPD using bmax as well as the new parameter b *, which allows the strength of the domination to be chosen. The third part of the study shows the utilization of parametric probabilistic dominance to solve multicriteria decision support problem. By changing the value of parameter b * in our multicriteria model we can put more strength on the stochastic dominance, or on the probabilistic dominance.

Słowa kluczowe

PL

dominacja probabilistyczna; parametryczna dominacja stochastyczna; dominacja stochastyczna; analiza wielokryterialna

EN

probabilistic dominance; parametric probabilistic dominance; stochastic dominance; multicriteria analysis

• Wydawca: Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej
• Czasopismo: Badania Operacyjne i Decyzje
• Rocznik: 2005
• Tom: nr 3-4
• Strony: 129--145
• Opis fizyczny: Bibliogr. 12 poz., rys.

Twórcy

autor

Zawisza M.

• Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej, ul. Jadwigi Markowej 20, 41-709 Ruda Śląska,

Bibliografia

• [1] GOOVAERTS M.J. (1984), Insurance premium, Elsevier Science, Publishers B. V.
• [2] HADAR J., RUSSEL W.R. (1969), Rules of Ordering Uncertain Prospects, American Economic Review, 59 (3), 25–34.
• [3] KEENEY R.L., RAIFFA H. (1976), Decisions with Multiple Objectives: Preferences and Value Tradeoffs, Wiley.
• [4] MARTEL J.M., ZARAŚ K. (1994), Multiattribute analysis based on stochastic dominance, in Models and Experiments in Risk and Rationality, 225–248, Kluwer Academic Publishers.
• [5] MARTEL J.M., ZARAŚ K. (1995), Stochastic Dominance in Multicriterion Analysis under Risk, Theory and Decisions, 39, 31–49.
• [6] MARTEL J.M., ZARAŚ K. (1997), Modelling Preferences Using Stochastic and Probabilistic Dominances, International Conference on Methods and Applications of Multicriteria Decision Making, Mons, Belgium.
• [7] QUIRK J.P., SAPOSNIK R. (1962), Admissibility and Measurable Utility Functions, Review of Economic Study, 29, 140–146.
• [8] ROY B. (1990), Wielokryterialne wspomaganie decyzji, WNT, Warszawa.
• [9] TRZASKALIK T., TRZPIOT G., ZARAŚ K, (1998), Modelowanie preferencji z wykorzystaniem dominacji stochastycznych, Akademia Ekonomiczna, Katowice.
• [10]WHITEMORE G.A. (1970), Third Degree Stochastic Dominance, 457–459, American Economic Review, 60, 457–459.
• [11]WRATHER C, YU P.L. (1982), Probability Dominance in Random Outcome, Journal of Optimisation Theory and Application, 36, nr 3, 315–334.
• [12] ZARAŚ K. (1989), Dominance stochastique pour deus classes de fonction d’utilite: concaves et convexes, RAIRO, Recherche operationelle, 23, 2, 57–65.