Pierwsze realizacje stylu zakopiańskiego na Podkarpaciu

• Autorzy: Gosztyła M. , Motyl B. W.

Warianty tytułu

EN

First realizations of Zakopianian style in Podkarpacie

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Nurt zwany często stylem zakopiańskim zaczął się krystalizować u schyłku XIX wieku. W Polsce odwoływał się do motywów narodowych i rodzimych pierwiastków. Zakopane odkryte przez Tytusa Chałubińskiego stało się kolebką nowych projektów w architekturze i sztuce. Mało do tej pory znane są projekty i realizacje w stylu zakopiańskim na Podkarpaciu. W związku z tym autorzy podjęli się próby przebadania i omówienia reprezentatywnych a zarazem kilku obiektów wybudowanych w tym stylu. Do badań wybrano obiekty o różnym programie funkcjonalno-przestrzennym co daje spojrzenie na skalę współpracy architektów i mecenasów. Dokonano analiz ustrojów, form i detali architektonicznych obiektów: domu w Przemyślu ul. Tatarska 26, kościoła pw. MBŚ w Miękiszu Nowym, budynku Gimnazjum Żeńskiego im. Królowej Jadwigi w Jarosławiu oraz plebani w Dydni. Wskazano również i inne realizacje, które zostały objęte badaniami. Przywołani zostali architekci, którzy zafascynowali się nowym nurtem. Kolejne dzieła architektoniczne omawiane będą sukcesywnie, być może powstanie oddzielne opracowanie poświęcono tej tematyce.

EN

Trend, frequently called Zakopianian style, came into being in late XIX century. In Poland, it referred to native motives. Zakopane discovered by Tytus Chałubiński became the center of new projects in architecture and art. However, we barely know projects and realizations of Zakopianian style in Podkarpacie. Therefore, authors try to research and discuss some representative structures and buildings built in that style.

Słowa kluczowe

PL

architektura; budynek zabytkowy; styl zakopiański; Podkarpacie; przykład realizacji

EN

architecture; monumental building; Zakopianian style; Podkarpacie; example of execution

• Wydawca: Oficyna Wydawnicza Politechniki Rzeszowskiej
• Czasopismo: Zeszyty Naukowe Politechniki Rzeszowskiej. Budownictwo i Inżynieria Środowiska
• Rocznik: 2012
• Tom: z. 59, nr 2/II/I
• Strony: 265--277
• Opis fizyczny: Bibliogr. 22 poz., il.

Twórcy

autor

Gosztyła M.

autor

Motyl B. W.

• Politechnika Rzeszowska, Katedra Konserwacji Zabytków

Bibliografia

• [1] Peccatori S., Zuffi S., tekst: Simona Bartolena w tłumaczeniu Doroty Łąkowskiej; Klasycy Sztuki - Degas i impresjoniści - pod redakcją HPS, Warszawa, 2006 r.,
• [2] Peccatori S., Zuffi S., tekst: Tatjana Pauli w tłumaczeniu Ewy Romanowskiej; Klasycy Sztuki - Klimt - pod redakcją HPS, Warszawa 2006 r.,
• [3] Peccatori S., Zuffi S., tekst: Gabriela Crepaldi w tłumaczeniu Agnieszki Majewskiej; Klasycy Sztuki - Rossetti i prerafaelici, pod redakcją HPS, Warszawa 2006r.,
• [4] Peccatori S., Zuffi S., tekst: Gabriela Crepaldi w tłumaczeniu Doroty Łąkowskiej; Klasycy Sztuki – Schiele i ekspresjoniści, pod redakcją HPS, Warszawa 2006r.,
• [5] Miłobędzki A.; Zarys Dziejów Architektury w Polsce, Wiedza Powszechna, Warszawa 1968r.,
• [6] Peccatori S., Zuffi S., tekst: Silvia Borghesi w tłumaczeniu Doroty Łąkowskiej; Klasycy Sztuki – Hopper, pod redakcją HPS Warszawa 2006r.,
• [7] Witkiewicz S.; Styl Zakopiański 1886 Zeszyt II Ciesielstwo, Wydawnictwo H. Altenberga, Lwów 1911r.,
• [8] Broniewski T.; Historia Architektury dla Wszystkich, Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, Wrocław 1980r.,
• [9] Krzysztofowicz-Kozakowska S.; Między Giewontem a Parnasem – Inspiracje Artystyczne Sztuką Podhala, Muzeum Narodowe w Krakowie, Kraków 1997r.,
• [10] Szybisty T.; Rocznik Podhalański Tom 10 (za 2003 - 2006), artykuł – Sposób Zakopiański i jego twórca Edgar Kovats, Towarzystwo Muzeum Tatrzańskiego im. Dra T. Chałubińskiego w Zakopanem, Zakopane 2007r.,
• [11] Zubrzycki Sas J.; Serce. Rozbiór pierwiastków sztuki ludowej i narodowej (z rysunkami), Wydawnictwo Piller - Neumann, księgarnia G. Gebethner Kraków - Warszawa, Lwów 1921r.,
• [12] Matlakowski W.; Budownictwo Ludowe na Podhalu cz.1, Kraków 1892 r.,
• [13] Leśniakowska M.; „Architekt Jan Koszczyc Witkiewicz (1881 - 1958) i budowanie w jego czasach”, Warszawa1998r.,
• [14] Witkiewicz S.; Styl Zakopiański 1886 Zeszyt I Pokój Jadalny, Wydawnictwo H. Altenberga, Lwów 1911r.,
• [15] Gluzińska A.; Dwaj zapomniani architekci Antoni Łuszczkiewicz i Edgar Kovats, Przegląd Wschodni Tom VII zeszyt 4(28), Warszawa 2001r.,
• [16] Moździerz Z.; Dom Pod Jedlami Pawlikowskich, Muzeum Tatrzańskie im. Tytusa Chałubińskiego, Zakopane 2003r.,
• [17] Solewski R., Mączyński F.; Romantyk czy Modernista praca doktorska, 2000r.,
• [18] Czubińska M.; Dwór w Przyborowie. Studium historyczno-architektoniczne (w zbiorach Podkarpackiego Konserwatora Zabytków), K.M.P.”Igloopol”, Dębica - Kraków, marzec 1988r.,
• [19] Charytonow E.; Historia architektury i formy architektoniczne, PWSZ, Warszawa 1967r.,
• [20] Katalog Zabytków Sztuki Polskiej tom XIII zeszyt 2, Instytut Sztuki PAN, Warszawa 1974r.,
• [21] Pudłocki T.; Anatol Nowak biskup któremu zabrakło czasu, Nasz Przemyśl nr 12, 2009r.,
• [22] Adamski J. F.; Przewodnik, Brzozów Muzeum Regionalne PTTK, Warszawa - Kraków 1985r.